All posts by azadebram

تێگه‌یشتنی من له‌‌ ئه‌نارکیزم و هه‌ڵوێستی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ به‌رانبه‌ر ئاین و هه‌ڵگرانی-دا:

تێگه‌یشتنی من له‌‌ ئه‌نارکیزم و هه‌ڵوێستی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ به‌رانبه‌ر ئاین و هه‌ڵگرانی-دا:

                                                        زاهیر باهیر – له‌نده‌ن

                                                            03/10/2016

ئاینه‌کان به‌ هه‌موو لقه‌کانیانه‌وه‌ وه‌کو هه‌موو دیاره‌دیه‌کی دیکه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی هیچیان ئه‌سڵی نه‌خۆشییه‌که‌ ، نین ، به‌ڵکو نیشانه‌ی  نه‌خۆشییه‌کانن، که‌ له‌ جه‌رگه‌ی سیسته‌مه‌‌که‌دا، خۆیان مه‌ڵاسداوه‌ ، شتێکی دیکه‌ نین جگه‌ له‌  ئیفرازاتی سیسته‌مه‌که‌، چاره‌سه‌ری یه‌کجاره‌کیشیان ، گه‌ر بمانه‌وێت، هه‌ر ده‌بێت بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ری سیسته‌مه‌که‌.

جه‌نگی ئه‌نارکیسته‌کان له‌گه‌ڵ خوداکانی ئاسماندا نین، جه‌نگی ئه‌وان له‌ته‌ك خوداکانی سه‌ر زه‌میندان ، ده‌سه‌ڵات به‌ هه‌موو جۆره‌کانییه‌وه‌ ، کۆمه‌ڵی چینایه‌تی و هیراشی / قوچکه‌یی. جه‌نگی ئێمه‌ نه‌ جه‌نگی ئایدۆلۆجیه‌و‌ نه‌ سه‌پاندنی ئایدۆلۆجیشه‌ ، چونکه‌ خودی ئه‌نارکیزم خۆی ئایدۆلۆجی نییه‌، به‌ڵکو هزره‌ ، ئایدیایه‌ ، ئایدیاش شیاوی لیدوان و مشتومڕو زیاد و که‌می و گۆڕانکارییه‌ .  جه‌نگی ئێمه‌ به‌ هاوکاریکردن و به‌شداریکردنی هه‌موو خه‌ڵکانی دیکه‌،‌ بۆ بیناکردنی کۆمه‌ڵی ناچینایه‌تی، کۆمه‌ڵی ناهیراشی / ناقووچکه‌یییه‌ ، که‌ ئه‌مه‌ش لای ئێمه‌ مه‌حاڵه‌ بێته‌ دی گه‌ر خه‌ڵکی له‌ هه‌موو کون و که‌له‌به‌ره‌کانی ژیانیاندا خۆیان ڕێکنه‌خه‌ن و نه‌ده‌ن له‌ ڕه‌گوڕیشه‌ی هیراشییه‌ت و له‌ جێی خۆیانه‌وه‌ هه‌روه‌زییانه‌ کار و خه‌بات له‌ هه‌ڵهێنانی هه‌نگاوی یه‌که‌مدا به‌ره‌و‌ ئه‌و کۆمه‌ڵه‌، نه‌نێن .

 ئێمه‌ی ئه‌نارکیستان وه‌کو چه‌په‌کان و کۆمۆنیسته‌کان سه‌ره‌ڕمی خه‌باتمان دژی دینه‌کان و هه‌ڵگرانیان، نییه‌، ته‌نها له‌ حاڵه‌تێکدا نه‌بێت که‌ ئه‌وان ده‌سه‌ڵاتخواز بن یاخود له‌ ده‌سه‌ڵاتدا بن بیانه‌وێت که‌ ڕاو بۆچون و ئایدۆلۆجیای  خۆیان و ئه‌حکامه‌ دینییه‌کانیان ، به‌سه‌رماندا بسه‌پێنن، به‌ واتایه‌کی دیکه‌ ئازادییه‌کانمان لێبسه‌ننه‌وه‌و به‌رده‌وامبن له‌سه‌ر پارێزگاری و گه‌شه‌پێدانی سیسته‌م  و کۆمه‌ڵی مه‌و‌جود که‌ کێشه‌ی چینایه‌تی و هیراشییه‌ت تیایدا،  له‌ پۆپه‌دایه‌.

ئازادی تاك لای ئه‌نارکیسته‌کان زۆر گرنگه‌ ، ئا له‌و حاڵه‌ته‌شدا گه‌ر هه‌ر تاکێك پراکتیزه‌ی ئاینی خۆی ،  بۆ مه‌به‌ستی ئاسووده‌یی ده‌روونی  که‌سیی خۆی ، بکات، لای ئه‌نارکیسته‌کان، ناسراوه‌ و کێشه‌یه‌ك له‌مه‌دا نابینێت .  سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێستیشمان بۆ هه‌ڵگرانی دین هه‌ر هه‌مان هه‌ڵوێسته‌ بۆ هه‌ر تاکێکی دیکه‌ی ئه‌م کۆمه‌ڵه‌ .  هه‌ر که‌سێک بنه‌ماکانی ئه‌نارکیزم قه‌بوڵبکات  و کار له‌ پێناویدا بکات، ده‌بێت ئاماده‌ بین که‌ له‌ گه‌ڵیان هاوکارو کۆمه‌كکاربین، وێڕای هه‌بوونی  هه‌موو جیاوازییه‌کان هه‌ر له‌ نه‌ته‌وه‌یی و ڕه‌گه‌زیی  و جێنده‌یی وڕه‌نگ و پێست و ته‌مه‌ن و  ئاینی و هتد.

من خۆم ئه‌زموونی باشم له‌گه‌ڵ خه‌ڵکی دینداردا لێره ‌ ( له‌نده‌ن )  له‌ناو گروپه‌کانی که‌ تیایدا کارده‌که‌م، هه‌یه‌.  بۆ نموونه‌ له‌ گروپێکماندا که‌ ‘هارینگه‌ی سۆڵیدارێتی گروپه’‌ کابرایه‌کی‌ 84 ساڵه‌ی کۆنه‌ قه‌شه‌ کاری له‌ گروپدا ده‌کرد ئه‌و له‌ هه‌موو پرۆتێست و خۆپیشدانه‌کاندا نه‌ك هه‌ر ئاماده‌ ده‌بوو به‌ڵکو پێشوه‌خت  که‌مپه‌ینی بۆ ده‌کرد ، کابرا به‌ ده‌ستێکی گۆچانه‌که‌ی به‌ده‌سته‌وه‌ بوو ، به‌ده‌سته‌که‌ی دیکه‌ی لفلێت و ڕۆژنامه‌که‌ی گروپی، دابه‌شده‌کرد و قسه‌ی له‌ته‌ك خه‌ڵکدا ده‌کرد ، که‌ به‌ مه‌رجێك له‌ لاپه‌ڕه‌ی کۆتایی ڕۆژنامه‌که‌دا ، هه‌میشه‌ 3 بۆ 4 په‌ڕه‌گرافێکی تیادایه‌ که‌ ده‌ڵێت : ئێمه‌ کێین؟’ که‌ له‌وێدا نوسراوه‌ ئێمه‌ دژی هه‌موو ده‌سه‌ڵات و هه‌بوونی هه‌موو  جۆره‌ هیراشییه‌تێکین ، جالاکی و خه‌باتمان بۆ کۆمه‌ڵێکی ناچینایه‌تی و ناهیراشی و … گه‌لێکی دیکه‌.  کابرایه‌ك که‌ وه‌کو من پررنسپه‌کانی ئه‌نارکیزمی به‌دڵ بێت و کاری بۆ بکات،   بۆ ئیشی له‌ گه‌ڵدا نه‌که‌م؟! ، ئه‌سڵه‌ن هه‌ر شانازیشی پێوه‌ ده‌که‌م ، ئیدی با ئه‌و هه‌موو ڕۆژێک نوێژو ته‌قوای خۆی بکات.  به‌داخه‌وه‌ ئێستا زۆر پیر بووه‌و توانای ئه‌و چالاکییانه‌ی نه‌ماوه‌ .‌

 

 

 

به‌راوردکردنی ئه‌وه‌ی که‌ له‌ ڕۆژاوا ڕویداوه‌ به‌‌وه‌ی که‌ له‌ ئیسپانیای سه‌رده‌می جه‌نگی ئه‌هلی ، غه‌درێکی گه‌وره‌یه‌‌:

به‌راوردکردنی ئه‌وه‌ی که‌ له‌ ڕۆژاوا ڕویداوه‌ به‌وه‌ی که‌ له‌ ئیسپانیای سه‌رده‌می جه‌نگی ئه‌هلی ، غه‌درێکی گه‌وره‌یه‌‌:

                                                           زاهیر باهیر – له‌نده‌ن

                                                              02/10/2016

چه‌ند ڕۆژێك له‌مه‌وبه‌ر له‌ ماڵپه‌ڕێکی ئه‌نارکستانه‌وه‌ ئیمه‌یلێك بۆ منیش هات که‌ وتارێ هاوڕێیه‌کی ئه‌نارکیست له‌ ئه‌نارکیسته‌کانی ‌ ئیرله‌نده‌، بوو، که‌ به‌ دوورو درێژ له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری ڕۆژاوا، بوو .  له‌و وتاره‌دا گه‌لێك خاڵی باشی ده‌رباره‌ی ڕۆژاو تیادایه‌ و هاوکاتیش په‌نجه‌ی خستۆته‌ سه‌ر هه‌ندێك خاڵی لاوازی .  به‌ڵام له‌ هه‌مووی خراپتر ئه‌و به‌راوردکردنه‌یه‌ که‌ به‌یه‌کیان ده‌کات .  هه‌ڵبه‌ته‌ ده‌ستنیشانکردنی جیاوازی نێوانی دوو شت ، زۆر جیایه‌ به‌ به‌راوردپێکردنیان.

پێشئه‌وه‌ی بێمه‌ سه‌ر خاڵه‌ جیاوازه‌کانی نێوانیان ، ده‌توانم بلێم ئه‌وه‌نده‌ی که‌ من له‌ ئه‌نارکیزم گه‌یشتبێتم، خودی به‌رواردکردن له‌ هه‌ر بوارێکدا بێت هه‌ڵه‌یه‌ ، چونکه‌ ئه‌نارکیزم ڕووداوه‌کان ، دیارده‌کان به‌ ڕه‌هایی و پێرفێکتی وه‌رناگرێت و شته‌کان له‌ نێوانی ڕه‌ش و سپیدا نابینێت و ڕوودان و ڕوونه‌دانی هه‌ر شتێك به‌ ژماره‌ هۆکارێکه‌وه‌ ، گرێده‌داته‌وه‌ ، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌شی که‌ کار که‌وته‌ سه‌ر به‌راوردکردن ئه‌وکات کێشه‌ی ته‌حه‌کوم و حوکمدان به‌سه‌ر ڕوداوه‌کاندا ، دیارده‌کاندا، ده‌کرێت و  به هه‌ڵه‌ لێکده‌درێنه‌وه‌‌ .  لای من هیچ جۆره‌ به‌راوردێك ڕاست نییه‌ ، ته‌نها ‌ به‌راوردکردنی کێشه‌یه‌کی دیاریکراو له‌ هه‌نووکه‌ و ڕابوردوودا، یاخود هه‌ڵسه‌نگانی  خۆت یا که‌سایه‌تی خۆت ، بیرکردنه‌وه‌ و بۆچونت ، له‌ هه‌نووکه‌ و ڕابوردوودا ، نه‌بێت.

بۆچی به‌رواردکردنی نێوانی ئه‌و دوو بزوتنه‌وه‌ی سه‌ره‌وه‌ ، یا شۆڕشه‌ی سه‌ره‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌؟

  • سه‌رده‌می ئیسپانیای جه‌نگی جیهانی 1936 بۆ 1939 ئه‌نارکیزم وه‌کو هزر و وه‌کو بزوتنه‌وه‌ش زۆر به‌هیز بوو.  ماوه‌ی نێوانی سه‌رکوتکردنی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ کرۆنشتان ، ئۆکرانیا له‌ سه‌رده‌ستی سوپای سوری به‌لشه‌فییه‌کاندا ، فه‌تره‌یه‌کی که‌مبوو وه‌ك  له‌ ڕوودانی جه‌نگی ئه‌هلی 1936 -1939 تاکو 2014 ی ڕۆژاوا.  دوای جه‌نگی ئه‌هلی ئیسپانی ، به‌ڕای من، بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی له‌ ‌ زۆربه‌ی ساڵه‌کاندا له‌ پاشه‌ كشه‌دا بووه‌ جگه‌ له‌و ساڵانه‌ی که‌ بزواتی ئه‌نارکیستانه‌ له‌ژیر ناوی ئه‌نتی کاپیتاڵیستی و دژ به‌‌ په‌یمان به‌ستنه‌ بازرگانییه‌کان و گڵۆبه‌زایشن و بانقی نێوده‌وڵه‌تی و صندوقی دراوی نێوده‌وڵه‌تی و  شه‌قامه‌کان بۆ خۆمان و هه‌روه‌ها بزوتنه‌ی زاپێتێستا.  ئه‌و‌ که‌لێنه‌ 75 ساڵییه‌ی که‌ له‌ نێوانی ئیسپانیا و ڕۆژاودا، که‌ زۆربه‌ی‌ وه‌خت خامۆش بووه‌ ، مایه‌وه‌،‌ بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت کارایی خۆی له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی داناوه‌ .
  • له‌ ئیسپانیادا حیزبه‌کانی وه‌کو حیزبی کۆمۆنیست و ڕه‌وته‌کانی دیکه‌ ڕۆڵیان له‌سه‌ر هزر و بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستانی ئه‌وێ نه‌بووه‌ ، واته‌ خۆیان ڕاسته‌وخۆ به‌شدارییان کرده‌وه‌ به‌ بۆچونی خۆیان و له‌ڕێگای کۆبونه‌وه‌ و به‌کارهێنانی دیمۆکراتی ڕاسته‌وخۆه‌ ، بڕیاره‌کانیان داوه‌ و کاریان بۆ کردوه‌‌.  به‌ڵام له‌ ڕۆژاوا ، ئه‌وه‌ نکوڵی ناکرێت که‌ دوو حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌که، په‌که‌که‌ و په‌یه‌ده‌، ‌ ڕۆڵی دیاریکراویان له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ڕۆاژاوا هه‌بووه‌و تا ئێستاش هه‌ر به‌رده‌وامه‌.
  • هاریکاریی ده‌یه‌ها هه‌زار که‌س له‌ ئه‌نارکیسته‌کان و ئازادیخوازان و مارکسییه‌کان و نقابییه‌کان بۆ شۆڕشی ئیساپانیا.  هاوکات ئه‌و هاریکارییه یه‌کجار هه‌ر  یه‌کجار که‌مبووه‌  بۆ ڕۆاژاوا ، که‌ هاوکاریش ‌ ڕؤڵێکی گه‌وه‌ره‌ ده‌بینێت له‌ سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ڕۆژاوا و داهاتوشی .
  • ئیساپانیای ئه‌و کاته‌ وڵاتێکی سه‌رمایه‌داری ئیمپریالی بوو ، واته‌ کرێکاران له‌وێ چینێکی پته‌و و کارامه‌ و خاوه‌نی نقابه‌ی وه‌کو سی ئێن تی (CNT ) بوون که‌ به‌ ده‌یه‌ها هه‌زار کرێکاریان هه‌بوو هاوکاتیش زۆر خۆڕێخراو بوون .  هه‌رچیش ڕۆژاوایه‌ هه‌موومان ده‌زانیین به‌هۆی سیاسه‌تی حکومه‌تی سوریاوه‌ هه‌ر له‌ شه‌سته‌کانه‌وه‌ تا ئێستا به‌ به‌کارهێنانی سیاسه‌تی ” پشتوێنی سه‌وز” نه‌ك هه‌ر به‌ پیشه‌سازیکردنی کوردستانی ڕۆژاوا، به‌ ئه‌نقسه‌ت ، فه‌رامۆش کرابوو، به‌ڵکو دروستکردنی بیناش یاساخ کرابوو. که‌واته‌ به‌راوردی دوو وڵاتی ، دوو ده‌ڤه‌ری زۆر له‌ یه‌ك جیاواز ، که‌ یه‌کێکیان له‌ ڕوی پیشه‌سازییه‌وه‌ پێشکه‌وتوو ، ئه‌وی دیکه‌یان  به‌ پێچه‌وانه‌وه‌، زۆر هه‌ڵه‌یه‌.
  • ئیساپانیا که‌ خۆی وڵاتێکی ئه‌وروپییه‌ له‌ زۆر ڕووه‌وه‌ : کۆمه‌ڵایه‌تی سیاسی و کوڵتوری و ڕۆشنبیری و پێگه‌ی جوغرافیشییه‌وه‌ زۆر نزیکتربوو ، نزیکتره‌ ‌ له‌ ئه‌وروپاوه‌ تاکو ڕۆژاوا .  به‌ واتایه‌کی دیکه‌ ئه‌و نزیکبوونه‌  ، نزیکتریان ده‌خاته‌وه‌ و زانیارییه‌کان و ئه‌زموونه‌کانی ئه‌وروپا به‌ ڕوسیاشه‌وه‌ باشتر و ڕاسته‌وخۆیانه‌تر ده‌گوازرانه‌وه و ده‌گوێزرێنه‌وه‌ ‌ بۆ ئیسپانیا تاکو ڕۆژاوایه‌کی هه‌ژاری بنده‌ستی سوریا و که‌ ‌ زۆرینه‌یه‌ك له‌ خه‌ڵکه‌که‌ی ، نه‌خوێنده‌وارن.
  • ئیسپانیا و ڕۆژاوا هه‌ردو‌کیان له‌ خاڵی جه‌نگی ئه‌هلی و داگیرکردن و یارمه‌تی ڕوسیا بۆ شیوعییه‌کانی ئیسپانیا، له‌ ڕۆژاوادا  یارمه‌تی تورکیا و قه‌ته‌ر و سعودییه‌ بۆ داعش و زۆر خاڵی دیکه‌ ، هاو به‌شیتییان هه‌یه‌ ، واته‌ خاڵه‌ ناوکۆییه‌کانی هه‌ردوکیانن . به‌ڵام به‌ گوێره‌ی ئه‌و زانیارییه‌ی که‌  من له‌سه‌ر هه‌ردوو لایان، هه‌مه‌،  دووژمنه‌کانی ڕۆاژاوا زیاترن، دڕنده‌ترن، هاوکاری مادی مه‌عنه‌وی زیاتریان له‌ دووژمنه‌کانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ئه‌نارکیسته‌کانی  ئیسپانیا ، هه‌یه‌.  به‌رهه‌ڵستی یه‌په‌گه‌ و یه‌په‌ژه‌ له‌ به‌رانبه‌ر ده‌سه‌ڵاته‌کانی ناوچه‌که‌و هێزی داعش ، ڕه‌نگه‌ مێژو تا ئێستا ئه‌و گیانبه‌ختکردن و خۆنه‌ویستییه‌ی نه‌دیتبێت،  هه‌ر بۆیه ش گیانبه‌ختکراوانی ئه‌مان به‌ چه‌نده‌ها جار له‌ گیانبه‌ختکراوانی ئه‌نارکیسته‌کانی ئیساپانیا ، زیاتره‌.  دووژمنه‌کانی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ ئیساپانیاندا له‌ جاو دووژمنانی خه‌باتکه‌رانی ڕۆژاودا ، به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك  به‌راورد ناکرێت.
  • پێش شۆڕشه‌که‌ی ئیسپانیا ، ئه‌نارکیسته‌کان خۆیان وه‌کو بزوتنه‌وه‌ به‌هێز بوون ، خاوه‌نئه‌زموون بوون، به‌ سه‌ده‌ها سه‌رچاوه‌ی ئه‌نارکیستییان له‌ به‌رده‌ستدا بوو ، ئاسۆی تێکۆشانیان ڕوون بوو، به‌هۆی  هزری ئه‌ناکیستییه‌وه‌ که‌ هه‌یانبوو  ده‌یانزانی چیده‌که‌ن و چیان ده‌وێت.  به‌ڵام له‌ ڕۆژاوا ڕه‌نگه‌ به‌ ده‌گمه‌ن هه‌بووبێت که‌ هه‌ر ناوی ئه‌نارکیستیان/ ئه‌نارشییان بیستبێت ئیدی له‌ باقییه‌که‌ی دیکه‌ی بگه‌ڕێ. هه‌ر هه‌موو سه‌رچاوه‌کانی خۆپێگه‌یاندن و خۆڕؤشنبیرکردن و خۆڕێکخستن ، له‌ ڕؤژاوا، هه‌مووی له‌‌ کتێبه‌کان و نوسینه‌کان و موحازه‌ره‌ و ڕاسپاردراوه‌کانی به‌ڕێز ئۆجه‌لانه‌وه‌ وه‌رگیراوه‌ و وه‌رده‌گیرێ.
  • له‌ ئیسپانیا بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی له‌ نێوانی دوو داهاتوودا بوو : سه‌رکه‌وتن یاخود تێشکانێك که‌ هه‌تا ئێستاش وه‌کو ئه‌ستێره‌یه‌کی گه‌ش له‌ ئاسمانی مێژوی تێکوشانی ئازادیخوازاندا ماوه‌ته‌وه‌و ده‌مێنێته‌وه‌، ئه‌زموونێکی گه‌وره‌ی گه‌لێك گه‌وره‌ی له‌ دووی خۆی به‌جێهێڵاوه‌ .  هه‌رچیش ڕۆژاوا هه‌یه‌ له‌ نێوانی 3 هه‌لبژارده‌دایه‌ : یه‌که‌م: سه‌کوتکردن و تێشکانی ته‌واو چ له‌ ڕوی سه‌ربازی  و چ له‌ ڕووی ئه‌وه‌ی که‌ به‌ده‌ستهێراوه‌ ( که‌ ئه‌مه‌ گریمانێكی یه‌کجار که‌مه‌) .  دووهه‌م ڕۆیشتن له‌گه‌ڵ نه‌زمی نوێی سیاسه‌تی نیو لیبراڵ و بازاڕ- ئازاد به‌ دروستکردنی جۆرێک  له‌ ده‌سه‌ڵاتی هاوشێوه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌کانی دیکه‌ی ناوچه‌که‌.  سێهه‌م: گرتنه‌به‌ر و خۆگرێدانه‌وه‌ به‌ هزر و داخوازیی و ئامانجه‌کانی ئۆجه‌لانه‌وه‌ و کارکردن له‌سه‌ر لاوازی ڕۆڵی حیزب و هه‌نگاونان به‌ره‌و کۆنفیدراڵیزم ، هه‌روه‌ها که‌متر ‌ باسکردن له‌ کوردایه‌تی و یه‌کگرتنی کوردان و موئته‌مه‌ری نه‌ته‌وه‌یی کورد‌.     

 

 

 

 

 


ئایا به‌ڕاستی سیاسه‌ته‌کانی بارزانی، شکستیان خواردووه‌؟!

ئایا به‌ڕاستی سیاسه‌ته‌کانی بارزانی،  شکستیان خواردووه‌؟!

Zaher Baher

30/09/2016

سه‌راپای نوسینه‌کانی ناو فه‌یسبووك و ماڵپه‌ره‌کان پڕن له‌و نوسینانه‌ی که‌ گوایه‌ بارزانی و پارتی سیاسه‌ت نازانن و ئه‌وه‌شی که‌ ده‌یکه‌ن شکستی خواردووه‌.

شیکردنه‌وه‌ی من بۆ سیاسه‌ته‌کانی بارزانی به‌ پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی ئه‌و ڕایانه‌ی سه‌ره‌وه‌ن ، له‌به‌ر:

یه‌که‌م : پێناسه‌ی سیاسه‌ت له‌ دێرزه‌مانه‌وه‌، دوای ‌ سه‌رده‌می ڕۆڵی به‌سه‌رچوی خۆبه‌ڕیوه‌به‌ریی یۆنانییه‌ کۆنه‌کانی سه‌ره‌تای هه‌زاره‌ی یه‌که‌م و ماوه‌یه‌کیش پێشزاینی،  ماناکه‌ی شێوێندراوه‌ و گۆڕراوه‌.‌ ئه‌وکاته‌ سیاسه‌ت وه‌کو نان و ئاو زه‌روری بوو بۆ ئه‌وان له‌ به‌شداریکردن له ئه‌نجوومه‌ناکانیاندا بۆ‌ ‌ لابه‌لاکردنه‌وه‌ی کاروباره‌ سه‌ره‌کییه‌کانیان به‌ لێکۆڵینه‌وه ‌و دانی بڕیار و ئه‌نجامدانی  له‌ ڕیگای دیمۆکراسی ڕاسته‌وخۆوه‌ ( مشاوه‌ره‌ی هه‌موانه‌وه‌).  دوای ئه‌وه‌ی ئه‌وان،‌ سیاسه‌ت ئه‌وه‌ی که‌ باو بووه‌ و پیاده‌کراوه،‌ پاشقوللێدان و ساخته‌ و که‌ڵه‌ك و فێڵ بووه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی ، ئیدی له‌ هه‌ر بوارێکدا بووبێت . ئه‌م دیاره‌دیه‌ له‌سه‌ر ئاستی لۆکاڵی، ناوچه‌یی و جیهانیش ، گه‌ر بمانه‌وێت، به‌ ئاشکرا ده‌یبینین.  به‌گوێره‌ی ئه‌م پێناسه‌یه‌ بۆ چه‌مکی سیاسه‌ت، بارزانی باشترین سیاسی کورده‌، وه‌کو وتراوه‌ ” تا ئێستا ڕوینه‌داوه‌ له‌ مێژووی کورددا”  ئیدی ئه‌ی ڕؤشنبیران گله‌یی چیتان هه‌یه‌ له‌ بارزانی؟!

دوووه‌م:   ده‌بێت له‌ سیاسه‌تا و کاروباری سیاسیانه‌ و ئه‌نجامدانی، دوولایه‌ن ببیینین.  واته ئه‌وه‌ی ‌ ڕاده‌گوزه‌رێ‌ هه‌م ڕاسته‌ وهه‌م هه‌ڵه‌شه‌، که‌ به‌ڕای من  ڕۆشنبیران و نوسه‌رانی کورد سه‌باره‌ت به‌ سیاسه‌تی بارزانی یه‌كلایه‌نانه‌ ده‌یبینن، واته‌ ته‌نها له‌ دیدی خۆیانه‌وه و‌ به‌ گو‌ێره‌ی ته‌سه‌وراته‌کانی خۆیان ده‌توانن بییبین، که‌ ئه‌مه‌ش لایه‌نێکی دیکه‌ی بینینی سیاسه‌ته‌ به‌ ‘ یه‌كلایه‌نی’

ئه‌مان ئه‌وه‌ نابینن له‌ کردنی سیاسه‌تدا هه‌رکه‌س بیکات و له‌ هه‌ر شوێنێکی ئه‌م جیهانه‌دا بیکات و ببێت، دوولایه‌ن تیایدا به‌شدار ده‌بێت.  لایه‌نی یه‌که‌م :  ئه‌وه‌ی که‌ سیاسه‌ت ده‌کات ، لایه‌نی ده‌سه‌ڵاتداره‌. لایه‌نی دووهه‌م:  ئه‌وانه‌ی که‌ده‌سه‌ڵاتیان به‌سه‌ردا ده‌کرێت ، سیاسه‌تی سیاسییه‌کان و ده‌سه‌ڵاتدارانیان به‌سه‌ردا جێبه‌جێ ده‌کرێت. 

گه‌ر به‌ وردی له‌ هه‌رد‌وو لایه‌نه‌کی سیاسه‌تی بارزانی و پارتی بڕوانین، یه‌که‌م ئه‌وه‌ ده‌بینین: که‌ سیاسه‌ته‌کانی ئه‌و سه‌باره‌ت به‌ به‌رژه‌وندی خۆی و خێزانی  و توێژاڵێکی دیکه‌ی نزیك له‌ خۆیانه‌وه‌ زۆر سه‌رکه‌وتوانه‌ بووه‌ و تا ئه‌م ساته‌ش نه‌ك هه‌ر شكستیان نه‌هێناوه‌ به‌ڵکو له‌ بره‌ویشدان‌ .  دووه‌م هاوکات ئه‌وه‌ ده‌بینین: که‌  سیاسه‌ته‌که‌ی بارزانی  سه‌باره‌ت به‌ لایه‌نی ژێرده‌سته‌یان واته‌ گه‌ل ، یا ڕاستتر به‌شی زۆری خه‌ڵکی کوردستان که‌ زۆربه‌یان هه‌ژار وڕه‌نجده‌ر و به‌شخوراوانن، سیاسه‌ته‌کانی بارزانی بۆ ئه‌مان سیاسه‌تێکی شکستخواردوون و خراپن، له‌ به‌رژه‌وه‌ندی بارزانی و هاوپه‌یمانه‌کانێتی چ له‌ کوردستانا و چ له‌ده‌ره‌وی کوردستاندیشدا.

من لێره‌دا بڕێك له‌و سیاسه‌تانه‌ی که‌ بارزانی به‌ڕێی کرده‌وه‌ که‌ بۆخۆی و هاوپه‌یمانه‌ ناوخۆیی و ده‌ره‌کییه‌کانی  سه‌رکه‌وتو بوون و بۆ زۆربه‌ خه‌ڵکی کورستان کاره‌سات بوون، ته‌نها لیستیان ده‌که‌م:

سیاسه‌تی په‌نجا به‌ په‌نجای فرمانڕه‌وایه‌تی، شه‌ڕی ناوخۆ به‌ هه‌موو لایه‌نه‌کانه‌وه‌ ، ڕێکه‌وتنی له‌گه‌ڵ تورکیاو ناوچه‌که‌ و وڵاتانی ڕۆژاوا و ئه‌مریکا، ڕێگادان به‌ کۆمپانیا زه‌به‌لاحه‌ جیاجیاکانی بێیانه‌ که‌ به‌ئاره‌زوی خۆیان سه‌روه‌ت و سامانی ولات ده‌قۆزنه‌وه‌، ڕاگرنتی هاوسه‌نگی  یاخود  یاریکردن به‌ په‌یوه‌ندی نێوانی هه‌رێم و حکومه‌تی ناوه‌ندیی ، مووچه‌بڕین و که‌مکردنه‌وه‌ی ، ده‌ست تێکه‌ڵاوکردن له‌گه‌ڵ تورکیا و قه‌ته‌ر له‌ هێنانی داعش ، ڕێگه‌دان به‌ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی تورکیا و هێڕشکرنه‌ سه‌ر په‌که‌که‌، دژایه‌تیکردنی بزوتنه‌وه‌ی  ڕۆژاوا و باکور ، کۆکردنه‌وه‌ی هه‌موو حیزبه‌ کوردییه‌کان له‌ حکومه‌تی بنکه‌ فراوان و هاوکاتیش په‌لبه‌ستن و بێده‌سه‌ڵاتکردنیان ، تڕۆکردنی په‌ڕله‌مان و په‌ڕله‌مانتاران، یاریکردن به‌ سۆز و عه‌قڵی جه‌ماوه‌ری کورد … گه‌لێکی دیکه‌ له‌مانه‌. 

پرسیار بۆ نوسه‌ر و ڕۆشنبیری کوردی لێره‌دا:  باشه‌ گه‌ر سیاسه‌ته‌کانی بارزانی شکستی خواردووه، ‌ ئه‌ی چۆن 24 ساڵ و نیوه‌ به‌ پێوه‌ ماوه‌؟!!    

به‌راوردکردنی ئه‌وه‌ی که‌ له‌ ڕۆژاوا ڕویداوه‌ به‌وه‌ی که‌ له‌ ئیسپانیای سه‌رده‌می جه‌نگی ئه‌هلی ، غه‌درێکی گه‌وره‌یه‌‌:

به‌راوردکردنی ئه‌وه‌ی که‌ له‌ ڕۆژاوا ڕویداوه‌ به‌وه‌ی که‌ له‌ ئیسپانیای سه‌رده‌می جه‌نگی ئه‌هلی ، غه‌درێکی گه‌وره‌یه‌‌:                                                           زاهیر باهیر – له‌نده‌ن

                                                              02/10/2016

چه‌ند ڕۆژێك له‌مه‌وبه‌ر له‌ ماڵپه‌ڕێکی ئه‌نارکستانه‌وه‌ ئیمه‌یلێك بۆ منیش هات که‌ وتارێکی هاوڕێیه‌کی ئه‌نارکیست له‌ ئیرله‌نده‌، بوو، که‌ به‌ دوورو درێژ له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری ڕۆژاوا، بوو .  له‌و وتاره‌دا گه‌لێك خاڵی باشی ده‌رباره‌ی ڕۆژاو تیادایه‌ و هاوکاتیش په‌نجه‌ی خستۆته‌ سه‌ر هه‌ندێك خاڵی لاوازی .  به‌ڵام له‌ هه‌مووی خراپتر ئه‌و به‌راوردکردنه‌یه‌ که‌ به‌یه‌کیان ده‌کات .  هه‌ڵبه‌ته‌ ده‌ستنیشانکردنی جیاوازی نێوانی دوو شت ، زۆر جیایه‌ به‌ به‌راوردپێکردنیان.

پێشئه‌وه‌ی بێمه‌ سه‌ر خاڵه‌ جیاوازه‌کانی نێوانیان ، ده‌توانم بلێم ئه‌وه‌نده‌ی که‌ من له‌ ئه‌نارکیزم گه‌یشتبێتم، خودی به‌رواردکردن له‌ هه‌ر بوارێکدا بێت هه‌ڵه‌یه‌ ، چونکه‌ ئه‌نارکیزم ڕووداوه‌کان ، دیارده‌کان به‌ ڕه‌هایی و پێرفێکتی وه‌رناگرێت و شته‌کان له‌ نێوانی ڕه‌ش و سپیدا نابینێت و ڕوودان و ڕوونه‌دانی هه‌ر شتێك به‌ ژماره‌ هۆکارێکه‌وه‌ ، گرێده‌داته‌وه‌ ، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌شی که‌ کار که‌وته‌ سه‌ر به‌راوردکردن ئه‌وکات کێشه‌ی ته‌حه‌کوم و حوکمدان به‌سه‌ر ڕوداوه‌کاندا ، دیارده‌کاندا، ده‌کرێت و  به هه‌ڵه‌ لێکده‌درێنه‌وه‌‌ .  لای من هیچ جۆره‌ به‌راوردێك ڕاست نییه‌ ، ته‌نها ‌ به‌راوردکردنی کێشه‌یه‌کی دیاریکراو له‌ هه‌نووکه‌ و ڕابوردوودا، یاخود هه‌ڵسه‌نگانی  خۆت یا که‌سایه‌تی خۆت ، بیرکردنه‌وه‌ و بۆچونت ، له‌ هه‌نووکه‌ و ڕابوردوودا ، نه‌بێت.

بۆچی به‌رواردکردنی نێوانی ئه‌و دوو بزوتنه‌وه‌ی سه‌ره‌وه‌ ، یا شۆڕشه‌ی سه‌ره‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌؟

  • سه‌رده‌می ئیسپانیای جه‌نگی جیهانی 1936 بۆ 1939 ئه‌نارکیزم وه‌کو هزر و وه‌کو بزوتنه‌وه‌ش زۆر به‌هیز بوو.  ماوه‌ی ةێوانی سه‌رکوتکردنی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ کرۆنشتان ، ئۆکرانیا له‌ سه‌رده‌ستی سوپای سوری به‌لشه‌فییه‌کاندا ، فه‌تره‌یه‌کی که‌مبوو وه‌ك  له‌ ڕوودانی جه‌نگی ئه‌هلی 1936 -1939 تاکو 2014 ی ڕۆژاوا.  دوای جه‌نگی ئه‌هلی ئیسپانی ، به‌ڕای من، بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی له‌ ‌ زۆربه‌ی ساڵه‌کاندا له‌ پاشه‌ كشه‌دا بووه‌ جگه‌ له‌و ساڵانه‌ی که‌ بزواتی ئه‌نارکیستانه‌ له‌ژیر ناوی ئه‌نتی کاپیتاڵیستی و دژ به‌‌ په‌یمان به‌ستنه‌ بازرگانییه‌کان و گڵۆبه‌زایشن و بانقی نێوده‌وڵه‌تی و صندوقی دراوی نێوده‌وڵه‌تی و  شه‌قامه‌کان بۆ خۆمان و هه‌روه‌ها بزوتنه‌ی زاپێتێستا.  ئه‌و‌ که‌لێنه‌ 75 ساڵییه‌ی که‌ له‌ نێوانی ئیسپانیا و ڕۆژاودا، که‌ زۆربه‌ی‌ وه‌خت خامۆش بووه‌ ، مایه‌وه‌،‌ بمانه‌وێت و نه‌مانه‌وێت کارایی خۆی له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی داناوه‌ .
  • له‌ ئیسپانیادا حیزبه‌کانی وه‌کو حیزبی کۆمۆنیست و ڕه‌وته‌کانی دیکه‌ ڕۆڵیان له‌سه‌ر هزر و بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستانی ئه‌وێ نه‌بووه‌ ، واته‌ خۆیان ڕاسته‌وخۆ به‌شدارییان کرده‌وه‌ به‌ بۆچونی خۆیان و له‌ڕێگای کۆبونه‌وه‌ و به‌کارهێنانی دیمۆکراتی ڕاسته‌وخۆه‌ ، بڕیاره‌کانیان داوه‌ و کاریان بۆ کردوه‌‌.  به‌ڵام له‌ ڕۆژاوا ، ئه‌وه‌ نکوڵی ناکرێت که‌ دوو حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌که، په‌که‌که‌ و په‌یه‌ده‌، ‌ ڕۆڵی دیاریکراویان له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ڕۆاژاوا هه‌بووه‌و تا ئێستاش هه‌ر به‌رده‌وامه‌.
  • هاریکاریی ده‌یه‌ها هه‌زار که‌س له‌ ئه‌نارکیسته‌کان و ئازادیخوازان و مارکسییه‌کان و نقابییه‌کان بۆ شۆڕشی ئیساپانیا.  هاوکات ئه‌و هاریکارییه یه‌کجار هه‌ر  یه‌کجار که‌مبووه‌  بۆ ڕۆاژاوا ، که‌ هاوکاریش ‌ ڕؤڵێکی گه‌وه‌ره‌ ده‌بینێت له‌ سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ڕۆژاوا و داهاتوشی .
  • ئیساپانیای ئه‌و کاته‌ وڵاتێکی سه‌رمایه‌داری ئیمپریالی بوو ، واته‌ کرێکاران له‌وێ چینێکی پته‌و و کارامه‌ و خاوه‌نی نقابه‌ی وه‌کو سی ئێن تی (CNT ) بوون که‌ به‌ ده‌یه‌ها هه‌زار کرێکاریان هه‌بوو هاوکاتیش زۆر خۆڕێخراو بوون .  هه‌رچیش ڕۆژاوایه‌ هه‌موومان ده‌زانیین به‌هۆی سیاسه‌تی حکومه‌تی سوریاوه‌ هه‌ر له‌ شه‌سته‌کانه‌وه‌ تا ئێستا به‌ به‌کارهێنانی سیاسه‌تی ” پشتوێنی سه‌وز” نه‌ك هه‌ر به‌ پیشه‌سازیکردنی کوردستانی ڕۆژاوا، به‌ ئه‌نقسه‌ت ، فه‌رامۆش کرابوو، به‌ڵکو دروستکردنی بیناش یاساخ کرابوو. که‌واته‌ به‌راوردی دوو وڵاتی ، دوو ده‌ڤه‌ری زۆر له‌ یه‌ك جیاواز ، که‌ یه‌کێکیان له‌ ڕوی پیشه‌سازییه‌وه‌ پێشکه‌وتوو ، ئه‌وی دیکه‌یان  به‌ پێچه‌وانه‌وه‌، زۆر هه‌ڵه‌یه‌.
  • ئیساپانیا که‌ خۆی وڵاتێکی ئه‌وروپییه‌ له‌ زۆر ڕووه‌وه‌ : کۆمه‌ڵایه‌تی سیاسی و کوڵتوری و ڕۆشنبیری و پێگه‌ی جوغرافیشییه‌وه‌ زۆر نزیکتربوو ، نزیکتره‌ ‌ له‌ ئه‌وروپاوه‌ تاکو ڕۆژاوا .  به‌ واتایه‌کی دیکه‌ ئه‌و نزیکبوونه‌  ، نزیکتریان ده‌خاته‌وه‌ و زانیارییه‌کان و ئه‌زموونه‌کانی ئه‌وروپا به‌ ڕوسیاشه‌وه‌ باشتر و ڕاسته‌وخۆیانه‌تر ده‌گوازرانه‌وه و ده‌گوێزرێنه‌وه‌ ‌ بۆ ئیسپانیا تاکو ڕۆژاوایه‌کی هه‌ژاری بنده‌ستی سوریا و که‌ ‌ زۆرینه‌یه‌ك له‌ خه‌ڵکه‌که‌ی ، نه‌خوێنده‌وارن.
  • ئیسپانیا و ڕۆژاوا هه‌ردو‌کیان له‌ خاڵی جه‌نگی ئه‌هلی و داگیرکردن و یارمه‌تی ڕوسیا بۆ شیوعییه‌کانی ئیسپانیا، له‌ ڕۆژاوادا  یارمه‌تی تورکیا و قه‌ته‌ر و سعودییه‌ بۆ داعش و زۆر خاڵی دیکه‌ ، هاو به‌شیتییان هه‌یه‌ ، واته‌ خاڵه‌ ناوکۆییه‌کانی هه‌ردوکیانن . به‌ڵام به‌ گوێره‌ی ئه‌و زانیارییه‌ی که‌  من له‌سه‌ر هه‌ردوو لایان، هه‌مه‌،  دووژمنه‌کانی ڕۆاژاوا زیاترن، دڕنده‌ترن، هاوکاری مادی مه‌عنه‌وی زیاتریان له‌ دووژمنه‌کانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ئه‌نارکیسته‌کانی  ئیسپانیا ، هه‌یه‌.  به‌رهه‌ڵستی یه‌په‌گه‌ و یه‌په‌ژه‌ له‌ به‌رانبه‌ر ده‌سه‌ڵاته‌کانی ناوچه‌که‌و هێزی داعش ، ڕه‌نگه‌ مێژو تا ئێستا ئه‌و گیانبه‌ختکردن و خۆنه‌ویستییه‌ی نه‌دیتبێت،  هه‌ر بۆیه ش گیانبه‌ختکراوانی ئه‌مان به‌ چه‌نده‌ها جار له‌ گیانبه‌ختکراوانی ئه‌نارکیسته‌کانی ئیساپانیا ، زیاتره‌.  دووژمنه‌کانی ئه‌نارکیسته‌کان له‌ ئیساپانیاندا له‌ جاو دووژمنانی خه‌باتکه‌رانی ڕۆژاودا ، به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك  به‌راورد ناکرێت.
  • پێش شۆڕشه‌که‌ی ئیسپانیا ، ئه‌نارکیسته‌کان خۆیان وه‌کو بزوتنه‌وه‌ به‌هێز بوون ، خاوه‌نئه‌زموون بوون، به‌ سه‌ده‌ها سه‌رچاوه‌ی ئه‌نارکیستییان له‌ به‌رده‌ستدا بوو ، ئاسۆی تێکۆشانیان ڕوون بوو، به‌هۆی  هزری ئه‌ناکیستییه‌وه‌ که‌ هه‌یانبوو  ده‌یانزانی چیده‌که‌ن و چیان ده‌وێت.  به‌ڵام له‌ ڕۆژاوا ڕه‌نگه‌ به‌ ده‌گمه‌ن هه‌بووبێت که‌ هه‌ر ناوی ئه‌نارکیستیان/ ئه‌نارشییان بیستبێت ئیدی له‌ باقییه‌که‌ی دیکه‌ی بگه‌ڕێ. هه‌ر هه‌موو سه‌رچاوه‌کانی خۆپێگه‌یاندن و خۆڕؤشنبیرکردن و خۆڕێکخستن ، له‌ ڕؤژاوا، هه‌مووی له‌‌ کتێبه‌کان و نوسینه‌کان و موحازه‌ره‌ و ڕاسپاردراوه‌کانی به‌ڕێز ئۆجه‌لانه‌وه‌ وه‌رگیراوه‌ و وه‌رده‌گیرێ.
  • له‌ ئیسپانیا بزوتنه‌وه‌ی ئه‌نارکیستی له‌ نێوانی دوو داهاتوودا بوو : سه‌رکه‌وتن یاخود تێشکانێك که‌ هه‌تا ئێستاش وه‌کو ئه‌ستێره‌یه‌کی گه‌ش له‌ ئاسمانی مێژوی تێکوشانی ئازادیخوازاندا ماوه‌ته‌وه‌و ده‌مێنێته‌وه‌، ئه‌زموونێکی گه‌وره‌ی گه‌لێك گه‌وره‌ی له‌ دووی خۆی به‌جێهێڵاوه‌ .  هه‌رچیش ڕۆژاوا هه‌یه‌ له‌ نێوانی 3 هه‌لبژارده‌دایه‌ : یه‌که‌م: سه‌کوتکردن و تێشکانی ته‌واو چ له‌ ڕوی سه‌ربازی  و چ له‌ ڕووی ئه‌وه‌ی که‌ به‌ده‌ستهێراوه‌ ( که‌ ئه‌مه‌ گریمانێكی یه‌کجار که‌مه‌) .  دووهه‌م ڕۆیشتن له‌گه‌ڵ نه‌زمی نوێی سیاسه‌تی نیو لیبراڵ و بازاڕ- ئازاد به‌ دروستکردنی جۆرێک  له‌ ده‌سه‌ڵاتی هاوشێوه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌کانی دیکه‌ی ناوچه‌که‌.  سێهه‌م: گرتنه‌به‌ر و خۆگرێدانه‌وه‌ به‌ هزر و داخوازیی و ئامانجه‌کانی ئۆجه‌لانه‌وه‌ و کارکردن له‌سه‌ر لاوازی ڕۆڵی حیزب و هه‌نگاونان به‌ره‌و کۆنفیدراڵیزم ، هه‌روه‌ها که‌متر ‌ باسکردن له‌ کوردایه‌تی و یه‌کگرتنی کوردان و موئته‌مه‌ری نه‌ته‌وه‌یی کورد‌.      

 

 

 

 

ئایا ده‌وڵه‌ت خواستی پڕۆلیتاریا، کرێکارانه‌، یا خواستی ده‌سه‌ڵاتخوازانه‌؟

زاهیر باهیر

23/09/2016

ئایا ده‌وڵه‌ت خواستی پڕۆلیتاریا، کرێکارانه‌، یا خواستی ده‌سه‌ڵاتخوازانه‌؟

سه‌رجه‌می چه‌په‌کان به‌ لینینی و مارکسیی و سۆشیالیسته‌ ده‌سه‌ڵاتخوازه‌کانه‌وه‌ ، ده‌یانه‌وێت کرێکاران بخه‌نه‌ ژێر بارێکه‌وه‌ نه‌ خواستی ئه‌وانه‌ و نه‌ ئه‌وانیش که‌ری ژیر ئه‌و باره‌ن .  کورد ده‌مێکه‌ وتویه‌تی: “مه‌تی نه‌ ئه‌تڕیا به‌ ‌زۆر ئه‌یان تڕان”.  ده‌قاو ده‌ق هه‌مان مه‌سه‌له‌یه،‌ کرێکاران ده‌وڵه‌تخواز نین که‌چی به‌زۆر ده‌یانکه‌نه‌ ده‌وڵه‌تخواز.

بابێمه‌ سه‌رجه‌وهه‌ری مه‌سه‌له‌که‌.  ئه‌گه‌ر کرێکاران بارودۆخ و زه‌مینه‌ی ‌ ژیانیان و هه‌ل و مه‌رجه‌کانی کارکردنیان هۆشمه‌ندییان دیاری بکات و دواتریش هۆشمه‌ندییه‌که‌ به‌ره‌و ئامانجه‌کانیانی به‌رێت، ئه‌وه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ کرێکاران نه‌ حیزبیان ده‌وێت نه‌ ده‌وڵه‌تیش.

 ئه‌وان له‌ بواری کارکردنیاندا ته‌نها نقابه‌یه‌کی چالاکی  رادیکالیان ده‌وێت تاکو ئه‌و ناکۆکی و ململانێیه‌ی سه‌ر کار که‌ له‌ نێوانی خۆیان و خاونکاردا هه‌یه‌ ، به‌ قازانجی خۆیان ( کرێکاران )  لابه‌لاببێته‌وه‌ .  هاوکاتیش ده‌وڵه‌تیشیان ناوێت ، ڕاسته‌ ئه‌وان ده‌زانن که‌ چینی فرمانڕه‌وای خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات ، به‌رگریی له‌ خاوه‌نکاره‌کانیان ده‌که‌ن ، به‌ڵام ئه‌وان ده‌زانن که‌ هه‌ر که‌س ده‌ه‌وڵه‌ت بگرێته‌ ده‌ست هه‌ر پشتگیری ئه‌وان ( کرێکاران) ناکات ، سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش ئه‌وان ده‌زانن که‌ خه‌باتیان ده‌بێت له‌ جێ پێیی خۆیان ، له‌ شوێنی کار و ئیشه‌وه‌ ده‌ستپێبکات ، نه‌ك له‌ په‌ڕله‌مان و ده‌وڵه‌ته‌وه‌ چونکه‌ ئه‌وان باشده‌زانن ئه‌وانه‌ی که‌ ڕووبه‌ڕووی ئه‌وان له‌ یه‌که‌م هه‌نگاودا ده‌بنه‌وه‌ ، ده‌وڵه‌ت نییه‌،  به‌ڵکو خاوه‌نکاره‌کانه‌ بۆیه‌ خه‌باتی ئه‌وان لۆکاڵیانه‌یه‌ ، واته‌ له‌ جێی کاره‌کانیانه‌وه، ده‌ست پێده‌که‌ن‌ .  ئه‌مان هۆشمه‌ندی ئه‌وه‌شیان هه‌یه‌ که‌ ده‌بێت پشتگیری هاوه‌ڵه‌ کرێکاره‌کانی دیکه‌یان بکه‌ن چونکه‌ ده‌زانن سه‌رکه‌وتنی ئه‌وان له‌ به‌دیهێنانی بڕێك له‌ داخوازییه‌کانیاندا ، سه‌رکه‌وتنه‌ بۆ به‌شه‌کانی دیکه‌ی کرێکاران.

که‌واته‌ کرێکاران ئه‌رکێکی گه‌وره‌ی شۆڕشگێڕانه‌یان که‌ هه‌ڵته‌کاندنی ده‌وڵه‌تی مه‌وجوده‌ و دروستکردنی ده‌وڵه‌ی خۆیان ( دیکتاتۆری پڕؤلیتاریا، حکومه‌تی کارگه‌ریی، ده‌وڵه‌تی کرێکاریی  و … هتد) که‌ خراوه‌ته‌ سه‌رشانیان،  وه‌همه‌ و هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای هاتنی ئایدۆلۆجی مارکسه‌وه‌ تا ئه‌م ده‌قه‌یه‌ کراونه‌ته‌ په‌یژه‌یه‌ك بۆ ده‌سه‌ڵاتخوازان تاکو له‌ ڕێگایه‌وه‌ بگه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات .  مێژوش ئه‌و ڕاستییه‌ی سه‌لماندووه‌ ‌ کاتیکیش که‌ ده‌گه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات ، گه‌ر له‌  فرمانڕه‌واکانی پێشتر  خراپتر نه‌بن ، ئه‌وه‌ له‌وان باشتر نابن.

پیرۆزکردنی کرێکاران و بارکردنییان به‌ باری ته‌ماحی ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵات ، که‌ ئه‌مڕؤ له‌ لایه‌ن هه‌ر هه‌موو مارکسی و لینینییه‌کانه‌وه‌ ده‌یخوازن،  یا له‌ نه‌زانینیانه‌وه‌یه‌ ‌ یاخود بۆ به‌کارهێنانیانه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی خۆیان که‌ پێی بگه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات.  ئه‌وان ده‌بێت ئه‌وه‌ تێبگه‌ن به‌و چه‌مکی تێگه‌یشتنه‌یان بۆ شؤڕش و شؤڕشگێڕێتی ،‌ کرێکاران هه‌رگیز نه‌ شؤڕشگێڕ بوون و نه‌ ده‌شبن.  

جیاوازی نێوانی هه‌ره‌وه‌زی و خێرخوازی ، کاری هه‌ره‌وه‌زییانه‌ و خێرخوازییانه‌:

زاهیر  باهیر

23/09/2016

جیاوازی نێوانی هه‌ره‌وه‌زی و خێرخوازی ، کاری هه‌ره‌وه‌زییانه‌ و خێرخوازییانه‌:

جیاوازییه‌کانی ئه‌م دوو جۆره‌ کارکردنه‌ یا ئه‌م دوو جۆره‌ ئه‌نجوومه‌ن/ ده‌ستانه‌ / کۆمیتانه‌ زۆرن ، به‌ڵام جیاوازییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌کانیان ، ئه‌مانه‌ن:

  • خێرخوازی زیاتر خه‌ڵکانی  دینی و مه‌زهه‌بی و ‌ ڕێکخروانی مه‌ده‌نی ناحکومی پێی هه‌ڵده‌ستن و هۆکار و هانده‌ره‌کانیشیان ڕۆحی به‌زه‌یی و دڵسووتان و خزمه‌تکردنێکی  به‌رچاوی سیسته‌مه‌که‌یه‌ ، ئه‌مه‌ش زیاتر له‌ که‌یسی ڕێکخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌ ناحکومییه‌کاندا به‌ ئاشکراده‌بینرێن.  له‌ هه‌ره‌وه‌زییه‌کاندا، کارکردن و پێکه‌وه‌ ژیان ڕۆحی کۆمه‌ك و یارمه‌تی دروستده‌کات و گه‌شه‌ی ‌ پێده‌دات ، گیانی هاوکاریانه‌ی سه‌رده‌می کۆنی مرۆڤ ده‌ژێنێته‌وه‌ و مرۆڤ ده‌گێڕیته‌وه‌ بۆ سروشته‌ سروشتییه‌که‌ی خۆی. هۆکاری کردنه‌که‌ی نه‌ پاره‌یه‌ و نه‌ به‌زه‌ییه‌ ، به‌ڵکو هۆشمه‌ندی مرۆیانه‌ و ده‌فعکردنی پێویستی یه‌کدییه‌.
  • ‌ خێرخوازی، مرۆڤانی خزمه‌تپێکردوو  Patronise ده‌کات ( واته‌ به‌ چاوێکی تا ڕاده‌یه‌ك سوك و بێ ده‌سه‌ڵات ته‌ماشا ده‌کرێن و خۆجیاکردنه‌وه‌ش له‌ نێوانی هه‌ردوو لادا به‌ زه‌قی ده‌بینرێت که‌ لوتبه‌رزی و زانایی و لێوه‌شاوه‌یی پێوه‌ دیاره‌.  له‌ هه‌ره‌وه‌زییه‌کاندا گیانی یه‌کسانی  و بڕوا به‌خۆبوون و به‌ یه‌کدیبوون گه‌شه‌ پێده‌دات ، کار له‌سه‌ر دروستکردنی تاك و بایاخدان به‌کاری هه‌ره‌ووه‌زیانه‌ ده‌دات .
  • له‌ کاری خێرخوازی-دا چاوبه‌ره‌وژێریی و خه‌جاڵه‌تی و خۆ به‌که‌م زانیین بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ کۆمه‌کیان پێده‌کرێت، ده‌بینرێت.  له‌ کاری هه‌ره‌وه‌زی-دا ئه‌وانه‌ی سه‌ره‌وه‌ پوجه‌ڵده‌بنه‌وه‌، گیانی برایه‌تی و ڕۆحسووكێ به‌رهه‌م ده‌هێنێت و به‌خته‌وه‌ری و شادمانی بۆ به‌شداربووان ده‌گه‌ڕینێته‌وه‌ به‌وه‌ی که‌ پشتئه‌ستورن به‌ هێز و هاوکاری یه‌کدیی و مه‌ترسی ته‌نیایی  و بێ پاره‌یی و بێ هاوده‌می ده‌ڕه‌وێنێته‌وه‌.
  • خێرخوازی خه‌ڵکانی خزمه‌تپێکراو ده‌که‌نه‌ وابه‌سته‌ و ته‌نانه‌ت ئه‌و تۆزه‌ هێز و ده‌سه‌ڵاته‌ش که‌ هه‌یانه‌، ئه‌وه‌شیان لێده‌سێنرێته‌وه‌ و گیانی که‌مبڕوایی و بێ هێزی و بڕواکردنه‌ سه‌رکه‌سانی دیکه‌ له‌ ده‌رونیاندا چه‌که‌ره‌ ده‌کات.  له‌ هه‌ره‌وه‌زییه‌کاندا ، کاری هه‌ره‌وه‌زییه‌کان  تاك چالاك و ده‌ستپێشخه‌ر و خزمه‌تکاری کۆمۆنێتییه‌که‌یه و دڵه‌ڕاوکێ و دوودڵی لا دروست نابێت له‌ کاتی ڕوودانی کاره‌ساته‌ سروشتی و ناسروشتییه‌کاندا ، چونکه‌ ده‌زانێت که‌ هێزێکی له‌بن نه‌هاتوی ئاشکراو شارا‌وه‌ی له‌ ده‌وروبه‌ره‌.
  • هه‌رچی خێرخوازی و کاری خێرخوازیانه‌ هه‌یه‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ کاره‌کانیان ته‌نها وه‌ختییه‌ ، گه‌وره‌ترین خزمه‌تیش به‌ سیسته‌مه‌که‌ و خودی ده‌وڵه‌ته‌کانی ده‌که‌ن ، هه‌ر بۆیه‌ش ده‌بینیت کاتێك که‌ ڕوداوێك ڕووده‌دا به‌ هه‌زاره‌ها له‌ خه‌لكانی ده‌وڵه‌مه‌ند و ملیۆنه‌های دیکه‌ی خه‌ڵکانی ئاسایی که‌ ده‌که‌ونه‌ ژێر ئه‌ژموونی میدیاوه‌ ، به‌ په‌له‌ پاره‌ وخواردن و پۆشاك و خواردنه‌وه‌ و هه‌تد کۆده‌که‌نه‌وه‌  وه‌کو یارمه‌تی و کۆمه‌ك .  یاخود ناو به‌ناو کۆمه‌ك  بۆ وڵاتانی به‌ناو هه‌ژاری وه‌کو له‌ ئه‌فریقاو شوێنه‌کانی دیکه، کۆده‌کرێته‌وه‌ ، که‌ له‌م حاڵه‌ته‌دا پاترۆنایزیان ده‌که‌ن و به‌ هه‌ژار ناویانده‌هێنن، ئه‌مه‌ له‌ کاتێکدا هیچ وڵاتێك نییه‌ له‌م دونیایه‌دا گه‌ر سامانه‌کانی بۆ خه‌ڵکه‌که‌ی سه‌رف بکرێت و یاخود هه‌ره‌وه‌زیانه‌ کاری له‌سه‌ر بکرێت ، به‌ هه‌ژاری بمێنێته‌وه‌.  له‌ هه‌ره‌وه‌زییه‌کاندا ، خه‌ڵکی به‌ رؤحێکی هۆشداره‌وه‌ دێته‌ پێشه‌وه‌و هۆکاری ئه‌ساسی هه‌ژاری و نه‌داریی لا ڕونه‌ و پرسه‌کان لای ئه‌مان زیاتر ده‌بێته‌ پرسێکی سیاسی و له‌ هه‌وڵی فراوانکردنی هه‌ره‌وه‌زییه‌کاندان له‌ ئاستێکی گه‌شه‌کردوی زیاتردا. ئه‌وه‌ تێده‌گه‌ن که‌ ئه‌م جۆره‌ ژیانه‌ خۆشتره‌ و به‌ ئه‌زموون تره‌ .
  • ‌کاری خێرخوازی و خێرخوازییه‌کان له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی خاوه‌ندارێتی تایبه‌تیی و به‌رقه‌راربوونێتی ، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌شه‌ له‌ کردنی ‌ئه‌و کارانه‌دا به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك نابێت باسی ڕه‌گوڕیشه‌ی پرسه‌که‌ بکه‌یت ، بۆچی ئه‌وه‌تی ئێمه هه‌ین‌ ئه‌سیوبیا و سۆمالیا و به‌نگلادش و گه‌لێك وڵاتی دیکه‌ش هه‌ر به‌ هه‌ژاری ده‌یانبینین و پێمانده‌وترێت که‌ ڕوداوی سروشتی وه‌ك بوومه‌له‌رزه‌ لافاو بێ بارانی … هۆکاره‌که‌یه‌تی نه‌ك هۆکار و بنه‌ما‌کانی سیاسی ، ئابوری یاخو د کۆمه‌ڵایه‌تی.  قسه‌کردن له‌سه‌ر ‌ئه‌سڵی کێشه‌کان بڤه‌یه‌.  هه‌ره‌وه‌زییه‌کان ده‌قا و ده‌ق به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانه‌وه‌ کارده‌که‌ن ، کار له‌سه‌ر خاوه‌ندارێتی گشتی ده‌که‌ن ، کارکردنی به‌ جه‌ماعی ده‌که‌ن، ئه‌مانه‌ش هیچیان کاتیی نیین، به‌ڵکو دائیمییه‌.  کارکردن به‌ جه‌ماعی و ژیانی هه‌ره‌وه‌زیانه‌ هیج جۆره‌ ده‌رفه‌تێك بۆ هه‌ژموونی گه‌وره‌ی کاره‌ساته‌ سروشتییه‌کان ناهێڵێته‌وه‌ ، هاوکاتیش که‌مبوونی به‌رهه‌م و به‌رهه‌مهێنان ، هه‌رگیز هه‌ڕه‌شه‌ له‌ ژیانیان ناکات چونکه‌ ئه‌وان به‌و کاره‌ ده‌سته‌گه‌لییه‌ی که‌ ده‌یکه‌ن ده‌توانن ئه‌وه‌ی که‌ ده‌یانه‌ێت ،  به‌ گوێره‌ی پێویستی خۆیان به‌رهه‌می بهێنن .
  • جۆرێك له‌ کاری خێرخوازی کار له‌سه‌ر ساخکردنه‌وه‌ی که‌ره‌سه‌و مه‌تیریاڵی زۆر جار ئێکسپایه‌ریش، ده‌کات و که‌ ئه‌مه‌ش قازانجێکی گه‌وره‌ بۆ هه‌ندێك له‌ کۆمپانییه‌ گه‌وره‌کان دروستده‌کات .  واته‌ کۆمپانیاکان له‌ ڕودانی کاره‌ساته‌کان و له‌ ژیانی ئاسایشدا هه‌ر قازانجده‌که‌ن، کورد وته‌نی ” باران بێت ئاشیان ده‌گه‌ڕێت و خۆشیان بێت جووتیان ده‌گه‌ڕێت” .  هه‌رچی هه‌ره‌وه‌زییه‌کان هه‌یه‌ ده‌توانن متمانه‌ی ژیانیان به‌ ته‌واوی بکه‌نه‌ سه‌ر سروشت و کێڵگه‌کان که‌ هه‌ره‌وه‌زانه‌ له‌ کشتیاریکردن و به‌رهه‌مهێنانی خواردنی ئۆرگانیك ( ته‌بیعی) که‌ زۆر ته‌ندروستیانه‌یه‌. ئه‌و سروشته‌ی نه‌ك هه‌ر هه‌موو پێدایسستییه‌کی خۆراکی و پۆشاکی ژیانی تیادایه‌ و بواری چاندن و تۆوکردن و ناشتنیشی بۆ ڕه‌خساندوین ، به‌لكو چاره‌سه‌ری هه‌موو نه‌خۆشییه‌کانیشی تیادایه‌ به‌ تایبه‌ت له‌ وڵاتێکی وه‌کو کوردستانی ئێمه‌دا .   به‌کردنی ئه‌مه‌ش بازاڕ- ئازاد له‌و شوێنه‌دا تا ڕاده‌یه‌ك گورزێك ده‌خوات.
  • له‌ ده‌سته‌ خێرخوازییه‌کان و ڕێکخراوه‌ مه‌ده‌نییه‌ ناحکومییکاندا  به‌ ئاشکرا ته‌رکیبی هیراشیانه‌ و بیرۆکراسی کارکردنی بیرۆکراسیانه‌ ده‌بینرێت و له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بناخه‌یه‌ دروستبوون ‌و کار ده‌که‌ن ، ئیدی له‌ هه‌ر شوێنێکی ئه‌م جیهانه‌دا بێت. کاری هه‌ره‌وه‌زیانه‌ و کۆمۆنێتی و تۆڕی هه‌ره‌وازییان، به‌ ته‌واوی پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانه‌ و له‌ بنه‌ما و بناخه‌ی هیراشییه‌ت / هه‌ڕه‌مییه‌ت ده‌دات، به‌ گرتنه‌به‌ری  دیمۆکراسی ڕاسته‌وخۆ که‌ به‌ زمانی گوندنشینانی کۆن “به‌ مشاوه‌ره” کاره‌کان ده‌کرێت و ڕاده‌په‌ڕێنرێت، به‌م شێوه‌یه‌ هه‌ره‌وه‌زیی و کاری هه‌ره‌وه‌زییانه‌ هیراشیه‌ت و بیرۆکراسیه‌ت  هه‌ڵده‌ته‌کێنێت به‌ نه‌بوونی  سه‌رکرده‌ و بنکرده‌ و مودیر و کارمه‌ند و کرێکار ، به‌ ڕێگانه‌دانی هاتنه‌خواره‌ووه‌ی فرمان بێ مشاوه‌ری ده‌سته‌جه‌معی، ‌ هه‌موو ئه‌مانه‌  ڕه‌تده‌کاته‌وه ‌و ئه‌و شێوازه‌ له‌ته‌ك هه‌ره‌وه‌زیدا ناڕوات.    

ئایا ده‌وڵه‌ت خواستی پڕۆلیتاریا، کرێکارانه‌، یا خواستی ده‌سه‌ڵاتخوازانه‌؟

زاهیر باهیر

23/09/2016

ئایا ده‌وڵه‌ت خواستی پڕۆلیتاریا، کرێکارانه‌، یا خواستی ده‌سه‌ڵاتخوازانه‌؟

سه‌رجه‌می چه‌په‌کان به‌ لینینی و مارکسیی و سۆشیالیسته‌ ده‌سه‌ڵاتخوازه‌کانه‌وه‌ ، ده‌یانه‌وێت کرێکاران بخه‌نه‌ ژێر بارێکه‌وه‌ نه‌ خواستی ئه‌وانه‌ و نه‌ ئه‌وانیش که‌ری ژیر ئه‌و باره‌ن .  کورد ده‌مێکه‌ وتویه‌تی: “مه‌تی نه‌ ئه‌تڕیا به‌ ‌زۆر ئه‌یان تڕان”.  ده‌قاو ده‌ق هه‌مان مه‌سه‌له‌یه،‌ کرێکاران ده‌وڵه‌تخواز نین که‌چی به‌زۆر ده‌یانکه‌نه‌ ده‌وڵه‌تخواز.

بابێمه‌ سه‌رجه‌وهه‌ری مه‌سه‌له‌که‌.  ئه‌گه‌ر کرێکاران بارودۆخ و زه‌مینه‌ی ‌ ژیانیان و هه‌ل و مه‌رجه‌کانی کارکردنیان ڕه‌نگدانه‌وه‌ی هۆشمه‌ندییان بێت و دواتریش هۆشمه‌ندییه‌که‌ به‌ره‌و ئامانجه‌کانیانی به‌رێت، ئه‌وه‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ کرێکاران نه‌ حیزبیان ده‌وێت نه‌ ده‌وڵه‌تیش.

 ئه‌وان له‌ بواری کارکردنیاندا ته‌نها نقابه‌یه‌کی چالاکی  رادیکالیان ده‌وێت تاکو ئه‌و ناکۆکی و ململانێیه‌ی سه‌ر کار که‌ له‌ نێوانی خۆیان و خاونکاردا هه‌یه‌ ، به‌ قازانجی خۆیان ( کرێکاران )  لابه‌لاببێته‌وه‌ .  هاوکاتیش ده‌وڵه‌تیشیان ناوێت ، ڕاسته‌ ئه‌وان ده‌زانن که‌ چینی فرمانڕه‌وای خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات ، به‌رگریی له‌ خاوه‌نکاره‌کانیان ده‌که‌ن ، به‌ڵام ئه‌وان ده‌زانن که‌ هه‌ر که‌س ده‌ه‌وڵه‌ت بگرێته‌ ده‌ست هه‌ر پشتگیری ئه‌وان ( کرێکاران) ناکات ، سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش ئه‌وان ده‌زانن که‌ خه‌باتیان ده‌بێت له‌ جێ پێیی خۆیان ، له‌ شوێنی کار و ئیشه‌وه‌ ده‌ستپێبکات ، نه‌ك له‌ په‌ڕله‌مان و ده‌وڵه‌ته‌وه‌ چونکه‌ ئه‌وان باشده‌زانن ئه‌وانه‌ی که‌ ڕووبه‌ڕووی ئه‌وان له‌ یه‌که‌م هه‌نگاودا ده‌بنه‌وه‌ ، ده‌وڵه‌ت نییه‌،  به‌ڵکو خاوه‌نکاره‌کانه‌ بۆیه‌ خه‌باتی ئه‌وان لۆکاڵیانه‌یه‌ ، واته‌ له‌ جێی کاره‌کانیانه‌وه، ده‌ست پێده‌که‌ن‌ .  ئه‌مان هۆشمه‌ندی ئه‌وه‌شیان هه‌یه‌ که‌ ده‌بێت پشتگیری هاوه‌ڵه‌ کرێکاره‌کانی دیکه‌یان بکه‌ن چونکه‌ ده‌زانن سه‌رکه‌وتنی ئه‌وان له‌ به‌دیهێنانی بڕێك له‌ داخوازییه‌کانیاندا ، سه‌رکه‌وتنه‌ بۆ به‌شه‌کانی دیکه‌ی کرێکاران.

که‌واته‌ کرێکاران ئه‌رکێکی گه‌وره‌ی شۆڕشگێڕانه‌یان که‌ هه‌ڵته‌کاندنی ده‌وڵه‌تی مه‌وجوده‌ و دروستکردنی ده‌وڵه‌ی خۆیان ( دیکتاتۆری پڕؤلیتاریا، حکومه‌تی کارگه‌ریی، ده‌وڵه‌تی کرێکاریی  و … هتد) که‌ خراوه‌ته‌ سه‌رشانیان،  وه‌همه‌ و هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای هاتنی ئایدۆلۆجی مارکسه‌وه‌ تا ئه‌م ده‌قه‌یه‌ کراونه‌ته‌ په‌یژه‌یه‌ك بۆ ده‌سه‌ڵاتخوازان تاکو له‌ ڕێگایه‌وه‌ بگه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات .  مێژوش ئه‌و ڕاستییه‌ی سه‌لماندووه‌ ‌ کاتیکیش که‌ ده‌گه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات ، گه‌ر له‌  فرمانڕه‌واکانی پێشتر  خراپتر نه‌بن ، ئه‌وه‌ له‌وان باشتر نابن.

پیرۆزکردنی کرێکاران و بارکردنییان به‌ باری ته‌ماحی ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵات ، که‌ ئه‌مڕؤ له‌ لایه‌ن هه‌ر هه‌موو مارکسی و لینینییه‌کانه‌وه‌ ده‌یخوازن،  یا له‌ گه‌وجییانه‌وه‌یه‌ یاخود بۆ به‌کارهێنانیانه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی خۆیان که‌ پێی بگه‌نه‌ ده‌سه‌ڵات.  ئه‌وان ده‌بێت ئه‌وه‌ تێبگه‌ن به‌و چه‌مکی تێگه‌یشتنه‌یان بۆ شؤڕش و شؤڕشگێڕێتی ،‌ کرێکاران هه‌رگیز نه‌ شؤڕشگێڕ بوون و نه‌ ده‌شبن.  

   

 

جیاوازی نێوانی گروپه‌ فشارییه‌کان و گروپه‌ لۆکاڵییه‌ ڕادیکاله‌ سه‌ربه‌خۆییه‌ ئاسۆییه‌کان

زاهیر باهیر

22/09/2016

جیاوازی نێوانی گروپه‌ فشارییه‌کان و گروپه‌ لۆکاڵییه‌ ڕادیکاله‌ سه‌ربه‌خۆییه‌ ئاسۆییه‌کان

گه‌لێک که‌س واده‌زانێت که‌ ئه‌و دوو جۆره‌ گروپه‌ یه‌ك شتن ، له‌ پاساوی ئه‌وه‌شدا ده‌ڵێن که‌ ئه‌و جۆره‌ گروپانه‌ی که‌ ئێمه‌ باسی لێده‌که‌ین له‌ ئه‌وروپا و ئه‌مه‌ریکا و شوێنه‌کانی دیکه‌شدا زۆرن.  به‌ڵام له‌ هه‌قه‌تدا ئه‌مه‌ ڕاست نیییه‌ چونکه‌ جیاوازییه‌کی گه‌و‌ره‌ هه‌یه‌ له‌ نێوانیاندا، به‌ڵام هه‌ره‌ گرنگه‌کانیان ئه‌مانه‌یه‌:

  • گروپه‌ فشارییه‌کان، گرۆپگه‌لێکی هیراشییه‌ و سه‌رۆكی گروپ و سکرتێری هه‌یه‌ و هه‌ه‌روه‌ها ئه‌دمینێکی دائیمی هه‌یه‌ ، هه‌رچیش جۆره‌که‌ی دیکه‌یانه‌، گروپی ئاسۆیی / ناهیراشی، ته‌واو پێچه‌وانه‌ی گروپه‌ فشارییه‌کانن.
  • گروپه‌ فشارییه‌کان بۆ کێشه‌یه‌کی لۆکاڵی دروستبوون و به‌ هیچ شێوه‌یه‌ نه‌به‌ستراونه‌ته‌وه‌ به‌ تۆڕێکی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ که‌ له‌سه‌ر ئاستی شار ، ده‌ڤه‌ر، وڵات خۆی کۆکردبێته‌وه‌.  هه‌ر کاتێکیش که‌ کێشه‌که‌یان لابه‌لاکرده‌وه‌ ئیدی ئاشبه‌تاڵ ده‌که‌ن و هه‌رکه‌س ده‌چێته‌وه‌ ماڵی خۆی و لێی داده‌نیشێت.  به‌ڵام گروپه‌ ڕادیکاله‌ سه‌ربه‌خۆییه‌ ئاسۆییه‌کان ڕاسته‌ زۆرینه‌یه‌کیان بۆ کێشه‌ لۆکاڵیه‌کان دروستبوون به‌ڵام به‌ تۆڕێکی فراوانی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ له‌ چه‌شنی کێشه‌ی خۆیان و کێشه‌ی جودای دیکه‌ یه‌کده‌گرنه‌وه‌ و کاری جدی بۆ ده‌که‌ن و کێشه‌کان هه‌ر چه‌شنێك ببێت په‌یوه‌ست به‌ سیاسه‌تی ده‌وڵه‌ت و سیسته‌مه‌که‌وه‌ ده‌که‌نه‌وه‌ ، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌و  کێشه‌یه‌ی‌ که‌ گروپێك گرتویه‌تییه‌ ئه‌ستۆی خۆی که‌ لابه‌لا بووه‌وه‌ ، ئه‌ندامانی گروپ ناچنه‌وه‌ ماڵی خۆیان به‌رده‌وامی به‌ چالاکی خۆیان له‌ ناو گروپه‌کانی دیکه‌ و بۆ کێشه‌ی‌ دیکه‌، ده‌ده‌ن.
  • گروپه‌ فشارییه‌کان چالاکیان زیاتر له‌ چوارچێوه‌ی یاسایی  و ئه‌وانه‌ی‌ که‌ ده‌وڵه‌ت و یاسا بۆی داناون، ده‌که‌ن هه‌ر بۆیه‌ش متمانه‌یه‌کی زۆر ده‌که‌نه‌ سه‌ر سیاسییه‌کان و ئه‌م و ئه‌و له‌  ئه‌ندام په‌ڕله‌مان و ئه‌ ندامانی  شاره‌وانییه‌کان.  هه‌رچیش گروپه‌ ڕادیکاله‌ ئاسۆییه‌کانن که‌متر په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر ئه‌و کارانه‌ی ئه‌وان و یاساش پشتگوێ ده‌خه‌ن و باوه‌ڕیشیان به‌ ئه‌نجامدانی چالاکی ڕاسته‌وخۆ هه‌یه‌ له‌ بۆ به‌دیهێنانی ئامانجی گروپه‌کانیان.
  • گروپه‌ فشارییه‌کان ڕێگای بیرۆکراتیانه‌ له‌ کاروباره‌کانیاندا هه‌ر له‌ سه‌ه‌تاوه‌ هه‌تا کۆتاییه‌که‌ی ده‌گرنه‌ به‌ر ، به‌ڵام گروپه‌ ئاسۆییه‌کان هه‌ر هه‌موو کاره‌کان له‌ ڕێگای  دیمۆکراتی ڕاسته‌وخۆوه‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن.
  • گروپه‌ فشارییه‌کان له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی زیاتر گروپێکی بیرۆکراتی محه‌لین هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش گیانی وابه‌سته‌یی و قه‌به‌ کردنی چالاکی تاکه‌ که‌س ، به‌هێز ده‌که‌ن، گروپه‌کانی دیکه‌ کار له‌ سه‌ر سه‌‌ربه‌خۆیی تاك و متمانه‌ به‌خۆبوونیان و کردنی کاری به‌ کۆمه‌ڵ و لاوازکردنی ڕؤڵی تاکه‌  که‌س و شکاندنی هه‌یبه‌تی پاڵه‌وانێتی و سه‌رکردایه‌تی و ڕابه‌رایه‌تی، ده‌که‌ن.
  • گروپه‌ فشارییه‌کان ڕێگای زۆرینه‌ و که‌مینه‌ی ده‌نگ له‌سه‌ر بڕیاردانی پرسێك  له‌ کۆبوونه‌وه‌کانیاندا یا له‌ لابه‌لاکردنه‌وه‌ی کێشه‌کانیاندا به‌کارده‌هێنن، به‌ڵام هه‌رچی جۆری گروپه‌کانی دیکه‌یه‌ (ئاسۆیی) هه‌تا بۆیان بکرێت ڕێگای ڕازیبوون چه‌ندێك لێدوان و مشتومڕی بوێت و چه‌ندێك وه‌خت بکێشێت ، به‌کارده‌هێنن  مه‌گه‌ر ڕێگاچاره‌یه‌کی دیکه‌ نه‌مێنێته‌وه.  بۆ ئه‌مان گه‌ر که‌مینه ته‌نها ڕایه‌کیش ‌ بێت ، ئه‌وه‌ هه‌ر ڕایه‌ و ده‌بێت بایاخی پێبدرێت و به‌ هه‌ند وه‌رگیرێت.

   

 

ئێمه‌ له‌ گروپه‌ لۆکاڵییه‌ ڕادیکاله‌ سه‌ربه‌خۆ ئاسۆییه‌کانا ، چۆن کارده‌که‌ین؟

ئێمه‌ له‌ گروپه‌ لۆکاڵییه‌ ڕادیکاله‌ سه‌ربه‌خۆ ئاسۆییه‌کانا ، چۆن کارده‌که‌ین؟

زاهیر باهیر

16/09/2016

من لێردا نایه‌م باس له‌ ئامانجی کۆتایی و به‌رنامه‌و چالاکییه‌کانی گروپه‌ لۆکاڵیه‌کان ، که‌ من ماوه‌یه‌کی زۆره‌ کاری تیادا ده‌که‌م ، بکه‌م .  ئه‌مه‌م پێشتر له‌ هه‌ندێك شوێنی تردا به‌ درێژی باسکردوه‌.  لێره‌دا ته‌نها باسی هێڵه‌ گشتیییه‌کانی چونێتی مامه‌ڵه‌ و  هاریکاریی و یارمه‌تیدانی ئه‌ندامانی/ به‌شداربووانی گروپ، ده‌که‌م.

هاوکاری باش کامانه‌ن؟

گوێگرتن:

  • گوێگرێکی باشبه‌، سه‌رچاوه‌یه‌‌/ زه‌خیره‌یه‌‌.
  • کار له‌سه‌ر  هاندان ‌ بۆ هاوبه‌شیکردنی ( شه‌یرکردنی) ئه‌زموونه‌کان.
  • دانی کاتی ته‌واو بۆ هاوکاری و هاریکاری ته‌واو.
  • پێزانیین/ به‌به‌هاگرتن/ ته‌قدیرکردنی که‌سێكی تووڕه‌، به‌ئازار، ناڕوون، بی هیوا…… (له‌ گروپه‌که‌دا)

به‌هێزکردن:

  • دیاریکردنی بژارده‌کان و مافی هه‌ڵبژاردنیان.
  • به‌ڕێوه‌بردنی/ سه‌رپه‌رشتیکردنی لابه‌لاکردنه‌وه‌ی کێشه‌کان، کارکردن له‌سه‌ر دروستکردنی توانای شیکردنه‌وه و لێهاتوویی ( مه‌هاره‌) به‌ کێشانی یا له‌به‌رچاوگرتنی ده‌رنجامی بڕیاره‌کان.
  • پیشاندانی ڕێز.
  • دروستکردنی بڕوابوون به‌خۆ.
  • گه‌شه‌دان به‌ یه‌کسانێتی و دژایه‌تیکردنی بناخه‌کانی سه‌رکوتکردن.

به‌ته‌نگه‌وه‌هاتن و هاندان:

  • تێگه‌یشتن له‌ بارودۆخی گران و ئاڵۆز.
  • وه‌سفکردنی خاڵی به‌هێزی که‌سه‌کانی گروپ.
  • یارمه‌تیدانی که‌سانی گروپ بۆ په‌یداکردنی مه‌هاره‌ و بڕوابوون به‌خۆ.

دیقه‌تگرتن/ ته‌رکیزکردن و بیناکردن

  •  زانینی سنوره‌کان به‌ڕوونی  و وه‌خت/ کات له‌به‌رچاوگرتن.
  • ڕاستگۆیی سه‌باره‌ت ‌ به‌ چ جۆره‌ هاوکارییه‌ك ده‌توانیت یاخود ناتوانیت پێشکه‌شی بکه‌یت.
  • مه‌زبوتێتی/ متمانه‌پێکردن / بڕوا پێکردن.  واته‌ ئیعتیماد له‌سه‌ر‌بوون .

خۆپاراستن له‌:

حوکمدان:

  • ڕه‌خنه‌کردنی یه‌کێك ده‌رباره‌ی بڕیاره‌کانی/ بڕیره‌کانیان.
  • نه‌خولقانی بوار/ هه‌ل بۆ که‌سێك که‌ بیه‌وێت قسه‌ بکات.
  • په‌له‌کردن له‌ که‌سێك یا نه‌دانی وه‌ختی ته‌واو پێی.
  • گوێگرتن ته‌نها له‌ درێژه‌ی کێشه‌که‌/ بارودۆخه‌که‌، نه‌ك گوێنه‌گرتن یا به‌ته‌نگنه‌هاتنه‌وه‌ی هه‌سته‌کانی که‌سه‌که‌.

بێ هێزکردن یاخود لێسه‌ندنه‌وه‌ی هێز/ ده‌سه‌ڵات:

  • بڕیاردان بۆ یه‌کێك.
  • دانانی وه‌ڵامێك/ چاره‌سه‌رێک بۆکه‌سێك.
  • دانانی چاره‌سه‌رێکی/ حه‌لێکی خێرا/ کاتی،  یاخود چاره‌سه‌رێکی پلاسته‌رییانه‌ ( واته‌ ڕووکه‌شیانه‌)   
  • خۆ به‌ باشتر زانین له‌و که‌سه‌ی که‌ یارمه‌تی ده‌ده‌یت.
  • خولقاندنی وابه‌سته‌یی/ پاشکۆیی

نیشاندانی بی ئومێدی و گیانی و  ڕتکردنه‌وه‌

  به‌که‌مگرتینی/ بێ بایه‌خکردنی  کێشه‌ی/ گرفتی یه‌کێك.

  • وا له‌ یه‌کێك بکه‌یت که‌ هه‌ستی تاوانبارێتی بکات به‌رامبه‌ر به‌ بڕیاره‌کانی.
  • به‌کارهێنانی توناو لێهاتوویت له‌بری هاوبه‌شکردنی ( شه‌یرکردنی).

کرانه‌وه‌ی بێ کۆتایی / به‌ بێ سنوره‌کان:

  • ئاماده‌بوون هه‌موو کات.
  • به‌ که‌سێک بڵییت تۆ هه‌موو شتێک باشتر ده‌که‌یت.
  • به‌دوونه‌که‌وتن/ موتابه‌عه‌ نه‌کردن.
  • به‌ به‌ڵێنه‌کانی کۆتاییدا رانه‌گه‌یت.

من خۆم شتێکی دیکه‌ش فێربووم ، تێبینم کردوه‌ هه‌موان له‌ گروپه‌که‌دا هه‌ر وان . که‌ ئه‌ویش کاتێك که سێك قسه‌یه‌ك ده‌کات ، پێشنیاررێك ده‌کات، حه‌لێك داده‌نێت که‌ به‌ دڵمان نه‌بێت کوردانه‌ سه‌ر دانا‌خه‌ین ، فه‌رامۆشی ناکه‌ین یا سه‌ری لێ ڕاناوه‌شێنین ، به‌ڵکو به‌گوێگرتنێکی باشه‌وه‌ گوێی لێده‌گرین و لێی ورد ده‌بینه‌وه‌ و سه‌ری بۆ ده‌له‌قێنین .  سه‌رله‌قاندن لێره‌دا مانای ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ له‌گه‌ڵ راو بۆچونی که‌سه‌که‌دا دێیته‌وه‌ ، به‌ڵکو ده‌یسه‌لمێنیت که‌ گوێت له‌ ته‌واوی قسه‌کانی، ئیدی هه‌رچی بووبێت، ده‌گریت و گرتووه‌.

 

چه‌پ و کۆمۆنیست ئه‌وه‌نده‌ی ڕاستڕه‌وکان زیانیان به‌ بزوتنه‌وه‌ی سۆشیالیستی گه‌یاندووه‌ / 5

چه‌پ و کۆمۆنیست ئه‌وه‌نده‌ی ڕاستڕه‌وکان زیانیان به‌ بزوتنه‌وه‌ی سۆشیالیستی گه‌یاندووه‌ / 5

زاهیر باهیر – له‌نده‌ن

Sep 2016

به‌شی پێنجه‌م:

  • ته‌کنه‌لۆجیا و سروشت و ژینگه‌ و ئیکۆلۆجی: ‌

‌لایه‌نێکی دیکه‌ی خراپیی له‌ پێشکه‌وتنی  ته‌کنه‌لۆجیا به‌ تێزی مارکس و مارکسیییه‌کان که‌  به‌ مه‌رجێکی  سه‌ره‌کی  بۆ شۆڕشی سۆشیالیستی، داده‌نێن ، له‌ ڕاستیدا خاڵێکیشه‌ ‌ له‌ دژایه‌تیکردنی  ژینگه‌ و ئاژه‌ڵ و ته‌واوی  گیانله‌به‌رانی سه‌ر ئه‌م گه‌ردوونه‌‌ .  هاوکاتیش ئه‌و بایاخ و به‌ها گه‌وره‌یه‌ که‌ خودی مارکس بۆ مرۆڤی دڕنده‌ی داناوه‌  که‌ ” به‌نرخترین  سه‌رمایه‌یه‌ له‌‌ دوونیادا”!! .

ئه‌وه‌نده‌ی من بزانم ‘لینین’ شتێکی وای له‌سه‌ر ژینگه‌ و سروشت و بوونه‌وه‌ره‌کانی دیکه‌ی سروشت ، نه‌نوسیوه‌ ، ئه‌وانه‌شی که‌ نوسیوێتی، ئه‌ویش وه‌کو مامۆستا‌که‌ی ، مارکس، له‌ ڕوانگه‌ی  پاوانه‌کردنییه‌وه‌ بۆ دابینکردنی   خۆشگوزه‌رانی بۆ مرۆڤه‌کان  ، یا ڕاستتر بۆ کرێکاره‌کان‌، قسه‌ و باسی له‌سه‌ر کراوه‌.

مارکس  له‌سه‌ر پاراستنی ژینگه‌ و سروشت شتی نوسیوه‌ ، به‌ڵام  هزر و ئایدیای به‌ کرده‌وه‌ دژایه‌تی سروشت و بوونه‌وه‌رانی دیکه‌ی جگه‌ له‌ مرۆڤ، کردوه‌.  ئه‌و خواستویه‌تی که‌ مرۆڤ سروشت پاوانه‌ بکا و سه‌ری پێدانه‌وێنێ بۆ خواست و خۆشی مرۆڤ ، که‌ ئه‌مه‌ش لای مارکس ته‌نها و ته‌نها له‌ ڕێگای ته‌کنه‌لۆجیاوه‌ ده‌بێت، ئیدی له‌م باره‌دا لای ئه‌و  گرنگ نه‌بووه‌ که‌ ته‌کنه‌لۆجیا سروشت و ژینگه‌که‌ی وێرانده‌کات و بونه‌وه‌ره‌کانی له‌ناوده‌بات یا لانی که‌م  که‌میانده‌کاته‌ وه‌ و ڕه‌ویان پێده‌کات.  هاوسه‌نگی له‌ نێوان سروشت و مرۆڤدا ، مرۆڤ و ته‌کنه‌لۆجیادا ، لای مارکس ونبووه‌ .  ئه‌و هاوسه‌نگییه‌ی که‌ چه‌ندێك سروشت خزمه‌ت به‌ مرۆڤ ده‌کات و به‌ره‌و پێشه‌وه‌ی ده‌بات ، ئه‌وه‌نده‌ش مرۆڤ ده‌بێت خزمه‌ت به‌و بکات  و وه‌کو سه‌رچاوه‌ی سامانێکی به‌هادار که‌ ده‌توانرێت ته‌واو یپێداویستیه‌کانی ژیان له‌ هه‌موو بواره‌کاندا بۆ مرۆڤ ده‌سته‌به‌ر بکات.

ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌مڕۆ به‌سه‌ر مرۆڤدا به‌‌ هۆی کاره‌ساته‌ سروشتییه‌کانی وه‌کو لافاو و هه‌ریکان و زیادبوونی پله‌ی گه‌رما و ڕودانی کاره‌ساتی دیکه، دێت، ‌ ده‌رئه‌نجامی دژایه‌تیکردنی سروشته‌ له‌ ڕێگه‌ی ته‌کنه‌لۆجیاوه‌ بۆ که‌ڵه‌که‌کردنی زیاتری سه‌رمایه‌ ، که‌ ئه‌مه‌ش مرۆڤکرده‌ ، واته‌ کاری مرۆڤه‌ نه‌ك شێتبوونی سروشت.

ته‌کنه‌لۆجیاو چڕبونه‌وه‌ی چینی پڕۆلیاتاریا و گه‌یشتن به‌ قۆناخی سه‌رمایه‌داری هیچ وه‌ختێك و هه‌رگیزیش ته‌نانه‌ت مه‌رجی لاوه‌کیش نین بۆ بیناکردنی کۆمه‌ڵی سۆشیالیستی/ ئه‌نارکیستی .  ئه‌وه‌ی که‌ بنه‌ما  زه‌روور‌ییه‌کانی بنیاتنانی ئه‌و کۆمه‌ڵه، ده‌سه‌پێنێت‌، کۆ‌مه‌ڵێكی پڕ له‌  که‌مایه‌تییه‌کی ده‌سته‌بژێر، له‌ هیراشییه‌ت، له‌  باڵاده‌ستی و ده‌سه‌ڵات و پاوانه‌کردنی کۆمه‌ڵ و خێر و خۆشییه‌کانی سروشت و ناو کۆمه‌ڵ،  له‌گه‌ڵ هه‌بوونی زۆرینه‌یه‌کی بنده‌ست و فرمانپێکرا و ڕه‌نجده‌ر و چه‌وساوه‌ و به‌شخوراو له‌ کۆمه‌ڵدا‌ ‌.   ئه‌مانه‌ش له‌ هه‌موو قۆناخه‌کانی که‌ له‌سه‌ره‌وه‌ باسمکردن ، جگه‌ له‌ قۆناخی کۆمه‌ڵی سه‌ره‌تایی کۆمۆنوێڵی، بوونیان هه‌بووه‌،  ئیدی ئه‌وه‌ گرنگ نییه‌ له‌ سه‌رده‌مێکدا کۆیله‌، جوتیار یاخود کرێکار بووه‌ .  ڕاسته‌ شێوه‌ی چه‌وساندنه‌وه‌کان ، کۆمه‌ڵه‌کان گۆڕاون‌ به‌ڵام جه‌وهه‌ری چه‌وساسندنه‌وه‌کان ، که‌ له‌ ڕێی هه‌بوونی کۆمه‌ڵه‌ چینایه‌تییه‌که‌ و کۆمه‌ڵی هیراشییه‌‌وه‌ ، بووه،‌  هه‌ر ماوه‌ته‌وه‌  زیاتر وچڕتریش بووه‌ته‌وه.‌ ‌

 

درێژه‌ی هه‌یه‌     ‌    ‌ ‌       ‌          ‌