What’s Happening in Turkey — From an anti-Authoritarian Perspective/ئەوەی لە تورکیا ڕوودەدات — لە ڕوانگەیەکی دژە دەسەڵاتخوازییەوە –

ئەوەی لە تورکیا ڕوودەدات — لە ڕوانگەیەکی دژە دەسەڵاتخوازییەوە

کوردی-سۆرانی [وەرگێڕانی ماشینی]

28. ئازاری 2025

فرانسا

دۆیچ

تورکچە

باکگراوند

کۆماری تورکیا کە لەسەر جینۆسایدی ئەرمەنییەکان لە ناوچەکەدا بە خەمیرێکی ناسیۆنالیستی و مرۆڤکوژەوە دامەزرا، لە سەدەی ڕابردوودا گۆڕانکارییەکی ئەوتۆی بەسەردا نەهاتووە. بۆ ناموسڵمان و کورد و ئەلەڤی و ژنانی زۆرینە و دەسەڵاتیان بەدەستەوە نەبوو، دەوڵەت و کۆمەڵگا سەرکەوتوانە بنیات نراوەکەی هەمیشە مایەی چەوساندنەوە بوو. بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٢ەوە دەستی پێکرد، لە دەرئەنجامی دیکتاتۆرییەتی ئەردۆغان، ستەم، هەژاری، توندوتیژی و ئیستغلالکردنی دەستیکرد بە هەستکردن بە زۆرینەی کۆمەڵگاش. لە ساڵی ٢٠١٣ دوای زیادبوونی قەدەغە و ستەمەکان، ملیۆنان کەس لە ئاژاوەگێڕیی پارکی گێزی کە لە شارەکانی سەرتاسەری وڵات ڕوویدا، بۆ ئازادییەکانیان ڕاوەستان. بەرخۆدانی چەند مانگێک بە هێرشی پۆلیسی لەسەر ئاستی نیشتمانی بێوێنە کۆتایی هات کە تێیدا هەشت گەنجی تەمەن ١٥-٢٢ ساڵ کوژران و هەزاران کەسیش دەستبەسەر کران. لە ساڵی ٢٠١٤ەوە دەوڵەتی تورک بووەتە دەوڵەتی پۆلیس و دوای هەوڵی کودەتا خەیاڵییەکەی ساڵی ٢٠١٦، لە ژێر باری نائاساییدا بە تاکڕەوییەکی ڕەها حوکم دەکرێت. لە ساڵی ٢٠٢١ەوە، لە ئەنجامی ئەو قەیرانە ئابوورییەی کە بە زەبری زۆرەوە پەرەی سەندووە، ئێستا ٦٠%ی دانیشتووان لە ژێر هێڵی برسێتیدا دەژین.

ملیۆنان کەس کە ساڵانە ناچار دەکرانە نەهامەتی زیاتر، پێیان وابوو حکومەت و ئەم دۆخە لە هەموو هەڵبژاردنێکدا دەگۆڕێت، بەڵام ئەردۆغان کە کۆنترۆڵی میدیا و سیستمی داد دەکات، هەرگیز نەیهێشتووە بە ترس و دەستکاریکردنەوە ئەمە ڕووبدات. لەو نێوەندەدا، بۆ ئەوەی گروپە چەوساوەکان نەتوانن کۆببنەوە، ڕقێکی قوڵی لەناو کۆمەڵگادا دروستکرد، هەر ڕۆژێک کۆمەڵگەیەکی نوێی بە تیرۆریست-دوژمن-بریکاری بیانی ناوزەد کرد: کورد، ئەلەڤیس، خوێندکاری زانکۆ، سندیکتەر، پارێزەر، ڕۆژنامەنووس، ئەکادیمی. لە کاتێکدا ئەم کەسانە بە تۆمەتی تیرۆر لە ڕێگەی دادگاکانی دەوڵەتەوە زیندانی کران، ئەوانەی کە هێشتا لە دەرەوەی زیندان بوون، بەو پڕوپاگەندەیە گێل کران کە ئەوانەی زیندانی کراون تیرۆریستن. ‘تیرۆر’ بوو بە وشەیەکی سیحراوی بۆ ئەردۆغان بۆ پاراستنی دەسەڵاتەکەی، لە کاتێکدا ئەو کەسانەی کە تەحەدای دەسەڵاتیان دەکرد، کۆتاییان بە زیندان، دەربەدەری یان مردن دەهات. به م شێوه یه تاک و کۆمه ڵگای زۆمبی کراوی خوڵقاند که ڕۆژ له دوای ڕۆژ ده سه ڵاتی خۆی له ده ست ده دات و له ڕووی سیاسی و ئابووری و ئه خلاقیه وه هه ڵکشێت. ڕێک لەم چوارچێوەیەدایە کە ڕاپەڕینی ئێستا لە لایەن گەنجانەوە بەڕێوەدەبرێت، کە لە ژیانیاندا ڕاپەڕینێکی جەماوەرییان نەبینیوە، بەڵام ڕژاونەتە سەر شەقام و دەڵێن ‘هیچ شتێک لەوە خراپتر نابێت کە بەم شێوەیە بژین’. ملیۆنان گەنج کە بەو فێرکردنە پەروەردە کراون کە یاخیبووانی پێشوو تیرۆریست بوون و دەوڵەت و پۆلیس دۆست بوون، لانیکەم لە ڕووی تیۆریەوە، ئێستا ڕووبەڕووی واقیعێکی جیاواز دەبنەوە. با لە نزیکەوە سەیری ئەم ناڕەزایەتیانە بکەین.

بەرەو ‘کودەتا’ی ١٩ی ئازار.

بەرەبەیانی 19ی ئازاری 2025، سەدان پۆلیس ئەکرێم ئیمامئۆغڵویان لە ماڵەکەی خۆیەوە – سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ، کە پێدەچێت لە هەڵبژاردنی داهاتوودا کاندیدی سەرۆکایەتی بێت و ئەردۆغان بشکێنێت- بە تۆمەتی تیرۆر و گەندەڵی دەستگیرکرد. لە کاتێکدا ئەم ڕووداوە توڕەیی بەربڵاوی لە تورکیا و لە سەرانسەری جیهاندا بەدوای خۆیدا هێنا، ئیمامئۆغڵو یەکەم سەرۆکی شارەوانی شارە گەورەکانی تورکیا نەبوو کە لەلایەن دادگاکانی تورکیاوە لە کارەکەی دوورخرایەوە و ڕاگیرا. لە ساڵی ٢٠١٦ەوە زۆرێک لە سەرۆک شارەوانییە هەڵبژێردراوەکانی شارەکانی کوردستان لە کارەکانیان دوورخراونەتەوە و دەستگیرکراون و بەرپرسێکی حکومی لە شوێنی خۆیان لە ئۆپەراسیۆنی هاوشێوەدا دانراون. ئەوەی کە ئەم شارەدارە کوردانە بەم تاوانە ئەفسوناوییە تیرۆریستیانە تۆمەتبار کراون، زۆرینەی خەڵکی تورکیای ڕازی کردووە کە شەرعیەت بەم کارە بدەن و دژایەتی نەکەن. بێدەنگی بەرامبەر ئەم ناعەدالەتییە لە شارە کوردنشینەکاندا دەسەڵاتی بە ئەردۆغان بەخشی کە هەمان شت لەگەڵ سەرۆک شارەوانییەکانی دیکەدا بکات کە جەهەپە (دووەم گەورەترین پارتی سیاسی، ناوەند چەپی تورک- نەتەوەپەرست) بەڕێوەی دەبەن و زەمینەی بۆ ئەم ‘کودەتا’یە لە ١٩ی ئازاردا ئامادە کرد. دەستبەسەرکردنی تەنانەت ئەم پیاوە زۆر جەماوەرییە، لە ڕووی سیاسییەوە بەهێزە، دەوڵەمەند، تورک، سوننە، ئیمتیازدارە بە تۆمەتی تیرۆری ئەفسوناوی بە تۆمەتی دژایەتیکردنی ئەردۆغان، شۆک و توڕەیی گەورەی بەدوای خۆیدا هێناوە. ئێستا دەتوانرا شەرەفی تیرۆریست بوون نەک تەنها بە خەڵکی پەراوێزخراو، بەڵکو بە هەرکەسێک کە لایەنی ئەردۆغانی نەگرتبێت، ببەخشرێت.

لە کاتێکدا ساڵانە ناکۆکی گشتی کەمێک زیاتر لەناو دەچوو، ئەو خەڵکەی کە لە ڕێزگرتن لە دەوڵەت و میدیا و دادگاکان بێدەنگ بوون، ئێستا خۆیان لە لیستی ئامانجەکاندا بینیبووەوە. بەم شێوەیە هەزاران گەنج کە تەنانەت لەبیریان چووبوو کە چۆن خەون ببینن لەژێر هەژاری و سنووردارکردن و ستەمدا و هێشتا بە تیرۆریست ناوزەدیان نەکرابوو، لەناکاو لە خەویان بەئاگا هاتنەوە یان دواجار لە توڕەییدا تەقینەوە و لە 19ی ئازاردا ڕژانە سەر شەقامەکان لە زۆرێک لە شارەکانی سەرتاسەری تورکیا بۆ دەستپێکردنی ناڕەزایەتی. هەرچەندە زەحمەتە بڵێین خۆپیشاندەران یەکسانن، بەڵام دەکرێت بڵێین زۆرینەیان جەن-زن کە پێشتر هیچ ئەزموونێکی ناڕەزایەتییان نییە بەهۆی ئەو هۆکارانەی کە لە سەرەوە باسمان کرد، کە نەیانتوانیوە لەو بڵقی ترسە دەربچن کە حکومەت دروستی کردووە، کە بەرکەوتەی ئەندازیاری کۆمەڵایەتی زۆر چڕ و پڕی دەوڵەتی تورک بوون لە ڕێگەی دامەزراوەکانی وەک قوتابخانە، میدیا، خێزان و هتد، بەڵام ئێستا ناتوانن هەناسە بدەن لە نائومێدی و ئارەزووی گۆڕانکاری. هەرچەندە دەستبەسەرکردنی ئەکرێم ئیمامئۆغڵو پریشکێک بوو بۆ ئەوەی ئەم گەنجانە بڕژێنە سەر شەقامەکان، بەڵام دەستیان کرد بە دەربڕینی توڕەیی و داواکاری خۆیان لەسەر زۆر پرس بە گوتنی ‘مەسەلەکە تەنها پەیوەندی بە ئیمامئۆغڵوەوە نییە، ئایا هێشتا تێنەگەیشتووی؟’.

“هیچ شتێک لەوە ترسناکتر نییە کە بەم شێوەیە بژی”

ڕووبەڕووبوونەوەی دەوڵەت و زاڵبوون بەسەر دیواری ترسدا

وەک نزیکەی هەموو کۆبوونەوەیەکی دیکەی تورکیا، ئەم ناڕەزایەتیانە بە توندوتیژییەکی بەرفراوان لەلایەن پۆلیسەوە وەڵامدرانەوە. بۆ یەکەمجار خۆپیشاندەران ڕووبەڕووی پۆلیس بوون، کە نەک هەر دەیانویست ئەو جەماوەرە بڵاوەپێبکەن، بەڵکو هەموو ئەوانەی لەوێ بوون باجێک بدەن؛ کە خۆیان بە دەسەڵاتی سزادانی خەڵک دەبینی بەبێ ئەوەی پێویستیان بە حوکمدان هەبێت، کە لەخۆبایی، چەوسێنەر، دڕندە بوون، کە ڕق و کینەیەکی شەخسییان بۆ خۆپیشاندەران هەبووە و چێژێکی شەخسییان لە ئەشکەنجەدانیان هەبووە، کە دڵنیا بوون لەوەی کە لە هیچ کام لە توندوتیژییەکانیان لێپرسینەوەیان لەگەڵدا ناکرێ. خۆپیشاندەران کە تا ئەو کاتە پۆلیسیان وەک کارێکی ئاسایی وەک وانەوتنەوە، پەرستاری یان ئەندازیاری سەیر دەکرد، ئاگاداری ئەوە نەبوون کە چۆن پۆلیس ساڵانە زیاتر مافیا و ئەهریمەن دەچێت، بە ڕاوکردنی ‘تیرۆریستانی دوێنێ’. هەزاران گەنج کە بینییان یاسای دوژمن بۆ ئەوانیش جێبەجێ دەکرێت، بە شێوەیەکی دڕندانە لەلایەن پۆلیسەوە هێرشیان کرایە سەر بە بەکارهێنانی بڕێکی باوەڕپێنەکراو لە گازی فرمێسکڕێژ و فیشەکی لاستیکی و تۆپی ئاو لە یەک شەودا. لە بەرامبەر هێرشێکی بەرفراواندا، زۆرینەی ئەو گەنجانە نەیاندەزانی لە هێرشێکی لەو شێوەیەدا خۆیان بپارێزن، چۆن گرنگی بە یەکتر بدەن، چۆن خۆیان ڕێکبخەن. بۆ هەندێکیان وەڵامدانەوەی پۆلیس بە مانای ‘خائین’ یان ‘تیرۆریست’ دەبێت، بۆیە تەنها بەستوویانە، لەکاتێکدا ژمارەیەکی زۆرتر، پێیانوابوو هیچیان لەدەستیاندا نییە، شەرعیەتی پۆلیسیان شکاند و بە خۆڕاگری وەڵامی توندوتیژی پۆلیسیان دایەوە. دوای ئەوەی بۆ یەکەمجار دەرفەتیان بۆ ڕەخسا تووڕەیی خۆیان دەرببڕن، ڕووخساریان داپۆشی و هەرچی لە توانایاندا بوو فڕێیاندایە سەر پۆلیس، لەبری ئەوەی لێیان ڕابکەن، لەبەردەم تۆپەکانی ئاودا سەمایان دەکرد و بۆیان دەرکەوت کە دەسەڵات و شەرعیەتی پۆلیس شتێکە کە دەتوانرێت بەسەریدا زاڵ بێت. پێناچێت ئەوان پلانێکی ستراتیژییان هەبێت بۆ ئەوەی ئەم ناڕەزایەتییە بەرەو کوێ دەڕوات، هەروەها پێناچێت هۆشیارییەکی سیاسی بیرکراوەی باشیان هەبێت. بەڵام شەوەکە تووڕەیی و هەستکردن بە بیستراو بۆ جارێک زاڵ بوو و ئەمەش خۆی لە خۆیدا تا ڕادەیەکی زۆر سیاسی بوو، شەوەکەش بە برینداری و دەستگیرکردنی زۆر کۆتایی هات.

لە دوای ساڵی ٢٠١٣ەوە بۆ یەکەمجار بوو کە ناڕەزایەتییەکی وەها بەرفراوان بە چەندین کاتژمێر بەرخۆدان لە دژی پۆلیس ڕووبدات. هەرچەندە ناڕەزایەتییەکان لە هیچ کەناڵێکی تەلەفزیۆنیدا نیشان نەدرا، بەڵام لە ڕێگەی سۆشیال میدیاوە خەڵکێکی زۆر بەدوایدا ڕۆیشتن. دیواری ترس بۆ زۆر کەس بەزاند کە درکیان بەوە کرد کە دەکرێت دژایەتی بکەن، تەحەدای دەوڵەت بکەن، یاخی بکەن. ڕۆژی دواتر لە زیاتر لە شارەکانی تورکیا خەڵکێکی زۆرتر ڕژانە سەر شەقامەکان بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی. لە هەمان کاتدا دەوڵەتی تورکیا لەسەرتاسەری وڵات باندەکانی ئینتەرنێتی سنووردار کرد و چەند خولەکێکی خایاند بۆ ئەوەی تەنانەت ڤیدیۆیەکی دە چرکەیی بۆ ئینتەرنێت باربکات. خۆپیشاندەرە بەئەزموونەکان کە پشتگیرییان لە ناڕەزایەتییەکان کردووە چ لەسەر شەقامەکان و چ لە ڕێگەی ئۆنلاینەوە خەڵکیان ئاگادار کردەوە کە دەتوانرێت بە VPN ئەم کێشەیە تێپەڕێنرێت. و ئەمجارەیان دەوڵەتی تورک لە ڕێگەی ئیلۆن مەسکەوە ڕێگری لە گەیشتن بە نزیکەی ٢٠٠ ئەکاونتی ئێکسی ڕۆژنامەنووسان و کۆمەڵە یاساییەکان و دەستە میدیاییەکان و پارتە سیاسییەکان کرد. هەر لەو ڕۆژەدا ئەنجومەنی باڵای ڕادیۆ و تەلەفزیۆن (RTÜK) هەر جۆرە پەخشێکی ڕاستەوخۆی لە کەناڵە تەلەفزیۆنییەکان قەدەغە کرد. دیسان لە هەمان ڕۆژدا، هەرچەندە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە ناڕەزایەتییەکانەوە نەبوو، بەڵام دەستەی بەڕێوەبەری سەندیکای پارێزەرانی ئەستەنبوڵ کە بە دژایەتی ئەردۆغان ناسراوە، بە بڕیاری دادگا لە کارەکەی دوورخرایەوە.

لە هەمان کاتدا زۆرێک لە پارێزەرانی شارە جیاوازەکان کە دەیانویست بەرگری لە خۆپیشاندەرانی دەستبەسەرکراو بکەن، لە بنکەکانی پۆلیس و دادگاکانیشدا دەستبەسەر کران. بەردەوام ژمارەی دەستبەسەرکراوەکان لە زیادبووندا بوو و فەرمانی زیندانیکردن یان زیندانیکردنی ماڵەوە بۆ هەندێکیان دەرکرا. سەرۆکی شارەوانی، ئەکرێم ئیمامئۆغڵو و نزیکەی سەد سیاسەتمەدار کە ڕۆژی پێشوو دەستبەسەر کرابوون، هێشتا لە بنکەی پۆلیس لێپرسینەوەیان لەگەڵ دەکرا. ئەم هەموو ستەم و ترسە خەڵکی لە ناڕەزایەتی لە شەقامەکان بێهیوا نەکرد، بەڵکو تەنها سووتەمەنی زیاتری پێبەخشی. لە کاتی ناڕەزایەتییەکاندا، ئەو پەرلەمانتارانەی کە مایکەکەیان گرت و وتاریان دەدا بە هیوای یارمەتی لە هەڵبژاردن و یاسا، گاڵتەیان پێدەکرا. گەنجان فشاریان دەخستە سەر پەرلەمانتاران بۆ ئەوەی بانگەوازێک بۆ شەقام بکەن نەک بۆ سندوقی دەنگدان و ئەمەش قبوڵکرا. ئەم ساتەوەختە خۆی خاڵێکی تری بەربەست بوو، چونکە ساڵانێک بوو ‘داواکردن بۆ شەقام’ وەک ناشەرعی ناسێندرابوو لە یاسا و کۆمەڵگادا کە ئەردۆغان هەڵیبژاردبوو. ئەوەی کە ئەو پەرلەمانتارانەی کە خەریکی سیاسەتی ‘یاسایی’ بوون، بوێری ئەوەیان هەبوو کە ئەو کارە بکەن، خۆی بۆ هەمووان تەواو سەرسوڕهێنەر بوو. وەک ئەوە وابوو هەزاران کەس، یەک بە یەک، ئەو دیوارە نەبینراوە دەبڕن کە هەموو کۆمەڵگا نەیانزانی بەڕاستی بوونی هەیە یان نا، بەڵام کەس نەیدەوێرا لەوە تێپەڕێت و بە سەرلێشێواوییەوە لەم خاکەدا کە هەرگیز پێیان نەخستبووە ناویەوە، دەڕوانین و پێیان سەیر بوو چییان بەسەر دێت.

ستراتیژی دەوڵەتی تورکیا

زۆرێک لە ئەکتەرەکانی ئۆپۆزسیۆنی کۆمەڵایەتی لەمێژینە لە تورکیا بانگەوازی بەربڵاویان بۆ ئەو ناڕەزایەتیانە کرد، دەستگیرکردنی ئیمامئۆغڵویان شەرمەزار کرد، پشتیوانی داواکاری ڕەوای گەنجانیان کرد بۆ دادپەروەری و دیموکراسی و ئازادی و دژی توندوتیژی و قەدەغەکردنی پۆلیس وەستانەوە. لە لایەکی دیکەوە بزووتنەوەی سیاسی کورد (پارتی دێم) کە یەکێکە لە بەهێزترین ئەکتەرە دامەزراوەکانی ناڕەزایەتی شەقام، پاڵپشتی خۆی بۆ سەرکردە باڵاکانی حزبەکەی سنووردارکردنی هەڵبژارد. تەنها نوێنەرانی پارتەکان سەردانێکی ڕەمزییان بۆ ناوەندی ناڕەزایەتییەکە ئەنجامدا، و بەیاننامەیەکیان بڵاوکردەوە و دەستبەسەرکردنی ئیمام ئۆغڵویان وەک کودەتایەک ناساند. پاڵپشتی پارتی دیم بۆ ڕاپەڕینێکی وەها گەورە و بەربڵاو، کە ‘هاوڵاتیانی ئاسایی’ توانیان بۆ یەکەمجار لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا ناڕەزایەتی دەرببڕن، دەکرا یاری گۆڕینێک بێت بۆ چارەنووسی وڵات و دەیتوانی ئەردۆغان بخاتە دۆخێکی سەختتر لە جاران. لە ڕوانگەی ئەمڕۆوە، زەحمەت نییە پێشبینی ئەوە بکەین کە چی لە پشت نیازی ئەردۆغانەوە بوو بۆ دەستپێکردنی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ پەکەکە لە چەند هەفتەی ڕابردوودا. بەڵام بۆچی پارتی دیم هەڵوێستی لەو شێوەیەی گرتەبەر تا ئێستاش پرسیارێکی ئاڵۆزترە و وەڵامەکەی بۆ ئەوەی مێژوو وەڵامی بداتەوە دەمێنێتەوە. سەرەڕای ئەوەش لەم قۆناغەدا پێموایە گرنگترە باس لە ئەنجامەکان بکرێت نەک هۆکارەکان، چونکە دووری پارتی دیم دوو دەرئەنجامی گرنگی هەبووە. پۆلیسی سەر شەقامەکە و هەروەها ئەردۆغان لە گۆڕەپانی سیاسیدا، توانی لە هەڕەشەیەکی زۆر گرنگ ڕزگاری بێت. به شداری پارتی ده م و لاوانی کورد له ناڕه زایه تییه که دا ده کرا کاره که ی ئه ڕدۆغان زۆر قورستر بکات. بە بەراورد لەگەڵ ئاژاوەگێڕییەکانی پارکی گێزی، نەبوونی ئەزموون و خۆڕاگری و لێهاتوویی تەشکیلاتی و ئیرادە کە پارتی دیم و گەنجانی کورد دەیانتوانی لە ناڕەزایەتییەکەدا بیهێنن، بە ڕوونی دیار بوو.

پێم وایه ئه ڕدۆغان و پۆلیسه که ی ئه گه ڕ یه ک ئاواتیان بۆ ئه مجاره هه بووایه ، بۆ دوورخستنه وه ی کورد له و ناڕه زایه تیانه به کاریان ده هێنا. دووهەمی ئەنجامەکان باشتر ئەمە ڕوون دەکاتەوە: نەبوونی کورد وەک دەستەجەمعی لەم بوارەدا پانتایی زیاتری بە مەیلی ناسیۆنالیستی و ستاتیستی دا کە پێشتر لە نێو خۆپیشاندەراندا تاڕادەیەک بەهێز بوو. بە جێهێشتنی ئەو ئارگیومێنتە کە ئەمە هەم هۆکارێکە و هەم دەرئەنجامی نەبوونی پارتی دیموکراتە، پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەم قەرەباڵغییە کە لە ڕووی ناسنامەی نەتەوەییەوە یەکپۆشی بوو، لە پرسەکانی دیکەشدا مەیلی یەکپۆشی هەبوو، لە ئەنجامدا ئەوانەی لە نێو ئەو ناڕازییانەدا کە لەگەڵ ڕێبازێکی یەکتربڕین خەبات دەکەن، وەک کورد، فێمینیستەکان، LGBTI+s، سۆسیالیستەکان، ئەنارکیستەکان، بەرگریکارانی مافی ئاژەڵان و هتد، لە ناڕەزایەتییەکاندا هێندەی تر ‘پەراوێزخراو’ بوون و بە شێوەیەکی تێگەیشتوو دوودڵ بوون لەوەی لەگەڵ ئەم ناسنامانەدا دیار بن، بۆ نموونە ئاڵایەکی کەوانەیی هەڵبگرن، بۆ سەلامەتی خۆیان. لە زۆربەی شارەکاندا، خەڵکی ئێڵ جی بی تی + هەستیان بە سەلامەتی نەدەکرد کە بەکۆمەڵ بێنە ناڕەزایەتییەکان، هەروەها تاکێکی کەیر نەیتوانی بزانێت لەگەڵ کێ هەست بە سەلامەتی دەکات لە ناڕەزایەتییەکان. ئەگەر ئەردۆغان و پۆلیسەکەی بتوانن ئاواتێکی دووەمیان بۆ بخوازن، بەدڵنیاییەوە خۆزگەیان هەڵدەبژێرن کە ململانێیەکی یەکتربڕین لەم ناڕەزایەتیانەدا سەرهەڵنەدات. چونکە یەکتربڕین، چ لە ڕووی ژمارە و چ لە ڕووی کوالیتییەوە کە دەیهێنا، خراپترین کابوسی ئەردۆغان بوو. چونکە داهاتوو و بەردەوامیی و ئاراستەی ئەم توڕەییە ڕەوایە کە لە ناڕەزایەتییەکاندا سەریهەڵدا و ئایا هەرگیز هەڕەشە لە دەوڵەت دەکات یان نا، پەیوەست بوو بە سیمای یەکتربڕینەکەیەوە. وەک لە سەرەوە بە درێژایی ڕوونکرایەوە، ئەردۆغان توانیبووی لە ڕێگەی سیاسەتی وردی خۆیەوە کە زەمینەی یەکتربڕین بوو، دەسەڵاتی ڕەهای ئێستای خۆی بەدەستبهێنێت. گومانی تێدا نەبوو کە یەکگرتنی هێزی هەموو ستەملێکراوان لەم ناڕەزایەتیانەدا سوودی بۆ هەموو چەوساوەکان دەگەیەنێت و دوژمنی هاوبەشیان بێبەش دەکات. بەڵام بەداخەوە دەڵێم، پێدەچێت ئەردۆغان و پۆلیسەکەی بەختێکی باشیان هەبێت و دوو خوازراوترین خواستەکەیان لەو ڕاپەڕینەدا دێتە دی کە لە ١٩ی ئازارەوە بەردەوامە.

ئێستا ڕوودەدات: بەرخۆدانی بەربڵاو لە دژی سەرکوتێکی زۆر توندوتیژ

تا ئەمڕۆ ٢٧ی ئازار هێشتا ناڕەزایەتییەکان بەو کارەکتەرەی کە لە سەرەوە باسم کرد بەردەوامن. لە هەفتەی ڕابردوودا، کەیرەکان، فێمینیستەکان، ئەنارکیستەکان، سۆسیالیستەکان… پێشکەوتنی بەرچاویان بەدەستهێناوە لە زیاتر دیاربوون و پێدانی کارەکتەری شۆڕشگێڕانە بە ناڕەزایەتییەکان. هاوکات دەستپێکردنی هەڵمەتی بایکۆتێکی بەرفراوان لە دژی زۆرێک لە کۆمپانیاکانی پەیوەندیدار بە حکومەت، ترس و دڵەڕاوکێیەکی گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا. هەر لەو ڕۆژەدا بینینی بەرپرسە باڵاکانی حکومەت کە لە کۆمپانیا بایکۆتکراوەکاندا پۆز دەدەن و ڕیکلام بۆ بەرهەمەکانیان دەکەن بۆ پشتیوانیکردن لەو کۆمپانیایانە، جارێکی دیکە سەلماندی کە ئێمە بە فەرمی لە شەڕداین: ڕێکخراوی تاوانکاری دەوڵەتی تورکیا و پایتەختەکەی شەڕیان ڕاگەیاندبوو لە دژی هەموو ئەو کەسانەی کە وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر بەرژەوەندییەکانیان هەستیان پێدەکرد. دیارە ئەولەویەتیان تەنانەت دەستگیرکردنی خەڵک نەبوو لەم شەڕەدا، بەڵکو کۆکردنەوەی داتاکان بوو کە کێ لە بەرەی بەرامبەردایە. لەخۆڕا نەبوو کە پۆلیس کە دوێنێ گەمارۆی خۆپیشاندانەکەی زانکۆکانی دابوو، ڕایگەیاند کە لە بەرامبەر لابردنی دەمامکەکانیان خۆپیشاندەران ئازاد دەکەین. هاوکات چەند ڕێنماییەکی تایبەت بە ئاسایشی زانیاریی کەسی کە لە سۆشیال میدیا بڵاوکراونەتەوە لەلایەن ئەو کەسانەی ساڵانێکە لەسەر شەقامەکان بوونەتە هۆی ڕزگارکردنی ژیان. لەکاتێکدا پرۆفیسۆرەکانی ئەردۆغان لە هەندێک لە زانکۆکان پەڕەی ئامادەبوونیان لەگەڵ پۆلیسدا دابەشدەکەن بۆ دیاریکردنی ئەو خوێندکارانەی کە لەم ڕۆژانەدا بەشداری وانەکان ناکەن، زۆرێک لەو پرۆفیسۆرانەی کە پشتگیرییان لە بانگەوازی بایکۆتی ئەکادیمی کرد، پێشتر لە پۆستەکانیان دوورخراونەتەوە. هەرچەندە من گوتوومە کە گرتن لە پێشینەی کار نییە، بەڵام زیندانەکانی دەوروبەری ئەستەنبوڵ گەیشتوونەتە توانای خۆیان و چاوەڕوان دەکرێت دەستگیرکراوانی نوێ ڕەوانەی زیندانەکانی شارەکانی نزیک بکرێنەوە. جێگای سەرسوڕمانە تەنها بۆ ئەو کەسانەی کە ئەرکی ڕاستەقینەی یاساکە نازانن کە ئێستا دەیان کەس بە تاوانی بچووکی ‘پێشێلکردنی یاسای کۆبوونەوە و خۆپیشاندان’ دەستگیرکراون، کە لە ساڵانی پێشوودا بە جددی وەرنەگیرا چونکە زۆربەی کاتەکان تەنانەت لە ئەنجامی دادگاییکردنەکەدا خەڵک تەنانەت غەرامەشیان وەرنەدەگرت.

زەرورەتی وەرگرتنی دیوی ئەو بەردەی کە بەسەر پۆلیسدا فڕێدراوە، نەک ئەو کەسەی کە فڕێی دەدات

ئێمە لە خاڵێکداین کە جارێکی تر ڕوون دەبێتەوە کە ئەو ڕێبازەی کە سیستەمی دادوەری کلاسیک و سیاسەتمەداران فێری کردووین، کە بێ مەرج دەبێت لایەنی یەکێک لەو کەسانە ببینین کە لە ململانێدان، یان پێگەی قوربانی و تاوانبار دەبێ دوو کەس/ناسنامەی جیاواز بن کە بە توندی لە یەکتر جیا بکرێنەوە، ئێمە بەرەو تەڵەیەک دەبات. ئەوەندە جێگای سەرنجە کە سەیری ئەوە بکەین کە چۆن زۆرێک لە خۆپیشاندەرانی تەمەن ١٦-٢٤ ساڵ، کە ئامادەن بۆ هەڕەشەکردن و دەرکردنی کورد یان ئێڵ جی بی تی+ کە بە ناسنامەی ئاشکرا و بینینی خۆیانەوە دەهاتنە ناڕەزایەتییەکان، بە پشتبەستن بەو پەروەردە ئیجبارییەی کە لە قوتابخانە و میدیا و خێزانەکەی ئەردۆغانەوە وەریانگرتووە، لە هەمان کاتدا دەبنە تاوانبار و قوربانی. لە 19ی ئازارەوە، وەک قوربانیی دەوڵەت لەم ڕاپەڕینەدا، ئەگەر زیاتر لە 2000 کەس دەستبەسەر کراون، هەزاران کەس بریندار بوون – هەندێکیان بە شێوەیەکی کوشندە-، دەیان کەس پێشتر خراونەتە زیندانەوە، ژمارەیەکی نادیار کەس لە ماڵی بنەماڵەکانیان، زانکۆکان، لە کارەکانیان دەرکراون، و لەلایەن دەزگای هەواڵگرییەوە بە تیرۆریست ناوزەد کراون، ئەمەیە بەشێکیش بەهۆی ئەو دەسەڵاتەی کە لەدەستیان داوە لە ئەنجامی ڕۆڵی خۆیان وەک تاوانباران. من دەبینم ئەم تەڵەیە لە نێو بەشێک لە ‘تیرۆریستەکانی دوێنێ’دا گرتووە و بەشێکی بەرچاویان بە تایبەتی لە حیزبی سیاسی کوردیدا کە تەمەنیان بە شەڕ دژی دەوڵەت بەسەر بردووە، لە باشترین حاڵەتدا بێباکن لە ئاست توندوتیژیی دەوڵەت و داواکارییە ڕەواکانی ناڕازییان. هەروەها کەمی زانیاری و بێدەنگی بزووتنەوەی دژە فاشیست لە سویسرا و ئەوروپا لەم ڕوانگەیەدا لێکدەدەمەوە. بۆیە هەست بە بەرپرسیارێتی دەکەم کە چی لەم ڕاپەڕینەدا ڕوودەدات بۆ یاخیبووانی دیکە لە سەرانسەری جیهاندا ڕوون بکەمەوە، چونکە ڕوونکردنەوەی ئەوەی کە ڕاپەڕینی ئێستا سەرەڕای ئاڵۆزییەکەی، شایەنی پشتیوانی و هاودەنگی نێودەوڵەتییە، تەنیا بە ڕوانگەیەکی دژە دەسەڵاتخوازانە دەکرێت کە نەکەوێتە داوی لایەنگرییەوە، کە خەریکە لە تورکیادا نەمێنێت. دەکرێت پشتگیری ئەم ڕاپەڕینە بکرێت بەبێ ئەوەی قوربانی کەسێک تاوانبار بکات بە ئەشکەنجەدانی پۆلیس و بەبێ پاساو بۆ هەمان کەس وەک تاوانبار بۆ هەوڵدان بۆ سەرکوتکردنی ئاڵای کورد.

 “کویر بەرەنگاری”

ڕاپەڕینێکی وا مشتومڕاوی لە کوێ دابنرێت؟

ئەم ڕاپەڕینە لە تورکیا هێشتا شایەنی پشتگیریکردنە، چونکە خۆپیشاندەران تەنها نەوەی ناسیۆنالیست/ناسیاسی نین z. زۆرێک لە کەسانی کەیر، کورد، ئەنارکیست، سۆسیالیستی، دژە جۆر، فێمینیست، کە باوەڕیان بە خەباتی یەکتربڕین هەیە… ئەمڕۆ لە شەقامەکاندا دەنگی خۆیان بەرز دەکەنەوە و بەرەنگاری دەوڵەتی تورک دەبنەوە لە شەقامەکاندا وەک ئەوەی ساڵانێکە دەیکەن. سەرەڕای ترسیان لە زۆرینەی خۆپیشاندەران، بەڵام پێیان باشە لەسەر شەقام بن و پشکی قورستریان لە توندوتیژی دەوڵەت هەڵگرتووە. ئاڵۆزی ئەم ڕاپەڕینە بەو مانایەیە کە ئەوان لە هەموو کاتێک زیاتر پێویستیان بە پشتیوانی هەیە. پشتگیریکردن لەم ڕاپەڕینە زۆر گرنگە بۆ ئەوەی بە هەندێک زەمینەی وەرگرتنەوە لێی دەربچن یان لانیکەم بەبێ ئەوەی زیاتر پاڵیان پێبدرێتەوە بۆ دواوە. ئەم ڕاپەڕینە لە تورکیا هێشتا شایەنی پشتیوانیە چونکە، یەک بە یەک، خۆپیشاندەران ئەگەر بیرۆکەی دژە شۆڕشیشیان لەخۆ بگرن، ڕەوان لەوەی کە دژی شۆڕش ڕاپەڕین دەکەن و ئەمەش شەرعیەتی ڕاپەڕینێک دیاری دەکات: ئۆرگان و سیاسەتەکانی دەوڵەتی تورک، کە ئەردۆغان هێمای بۆ دەکات. گرنگ نییە زۆرینەی خۆپیشاندەران دەیانەوێت دیکتاتۆر ئەردۆغان بکەوێت و ئیمامئۆغڵوی ناسیۆنالیستی جێی بگرێتەوە. ئەمڕۆ دەتوانین شان بە شان بوەستین لە شەڕی کەوتنەخوارەوەی ئەردۆغان و سبەی، دەتوانین ڕێگاکان جیا ببینەوە کاتێک داواکارییەکە ئەوەیە کە ئیمامئۆغڵو بگۆڕدرێت. کاتێک گەورەترین دەسەڵاتی هەبوومان لەناوبرد، ئەوا شەڕ دەکەین بۆ لەناوبردنی دووەم گەورەترین دەسەڵات، پاشان سێیەم، تا هیچ دەسەڵاتێک لە سەرووی ئێمەوە نامێنێت. ئەم ڕوانگەی ئەنارکیستییە داوای پشتیوانی لە هەر هەڕەشەیەک بۆ سەر ئەردۆغان، دەوڵەتەکەی، پۆلیسەکەی، دەسەڵاتی دادوەری دەکات. ڕەخنە لەم ناڕەزایەتیانە نابێت خزمەت بە گۆشەگیرکردنی ڕاپەڕینەکە بکات، بەڵکو بۆ ئاگادارکردنەوەی ئەو مشتومڕانە بێت کە لە ئەگەری سەرکەوتنی بەدوای خۆیدا دێن.

ئەم ڕاپەڕینە لە تورکیا هێشتا شایەنی پشتیوانیە چونکە دیکتاتۆرێک هەموو دەسەڵات و سەرچاوەکانی دەوڵەتی تورک کە بووەتە ‘ڕێکخراوێکی تاوانکاری’، بەکاردەهێنێت بۆ قەتڵوعامکردنی ئەو کەسانەی کە ئەو دەسەڵات و ئیمکاناتەیان نییە، بێ گوێدانە ئەوەی کە کێن. نەک هەر خۆپیشاندەران، بەڵکو پارێزەرەکانیان، ڕۆژنامەنووسانی دۆکیۆمێنتکردنی ئەشکەنجە، پزیشکانی چارەسەرکردنی بریندارەکان لە ناڕەزایەتییەکان، ئەوانەی لەسەری قسە دەکەن، ئەوانەی دەرگاکانیان بەڕووی ئەو کەسانەدا دەکەنەوە کە بەهۆی گازی فرمێسکڕێژەوە زیانیان بەرکەوتووە، هەرکەسێک لە گوێڕایەڵی ڕەهادا نەبێت ئێستا سزا دەدرێت. لە تورکیای ساڵی ٢٠٢٥ کە دەوڵەت هەموو لایەنە تایبەت و گشتیەکانی ژیانی کۆنترۆڵ کردووە و هەموو پشتیوانییە پۆتانسێلەکانمان هەڵوەشێنراوەتەوە، ڕزگاربوونی ئەردۆغان لەم ڕاپەڕینە بە مانای جێهێشتنی هەموو ئەو کەسانەی کە تا ئێستا دەسەڵاتی ئەویان خستۆتە ژێر پرسیارەوە لە باڵەخانەیەکی سووتاودا بەجێبهێڵێت. ڕەنگە ئەمە یەکەم و تاکە و دوا دەرفەت بێت کە لە ساڵانی ڕابردوودا هەمانە بۆ ئەوەی دژی دەسەڵاتی ئەردۆغان مامەڵە بکەین. هەر بۆیە هەر پشتیوانییەک لەم ڕاپەڕینە یان هەر گورزێک کە لە ئامانجەکەی بدرێت، دەوڵەتی تورک گرنگییەکی ژیانی هەیە. ئەم ڕاپەڕینە لە تورکیا هێشتا شایەنی پشتگیریکردنە چونکە بۆ ئەوانەی دەسەڵاتیان بەدەستەوە نییە و زۆرینە، ژن، کورد، ئەلەڤی، کوێر، هەژار، گەنج، کۆچبەر، ‘تیرۆریستەکانی دوێنێ’، یەکەم هەنگاو بەرەو هەناسەدان، بیستراو بوون و بەدەستهێنانی ئازادی، داڕمانی ئەو نەزمەی ئێستایە. ئەم ڕاپەڕینە لە تورکیا هێشتا شایەنی پشتگیریکردنە، چونکە ڕەنگە ئەمە دوا دەرفەت بێت بۆ ئێمەی ‘تیرۆریستانی دوێنێ’، کە پێشتر ساڵانێکە بەهۆی یاخیبوونەوە زیندانی و بە زۆر دەربەدەر کراوین، جارێکی دیکە ڕۆژ لەو وڵاتە ببینین کە لەدایک بووین.ـ

++++++++++++++++

فارسی [ترجمە ماشینی]

پرش به محتوا

پروژه فرار

شبکه دوستی های آنارشیستی از سال 2019

آنچه در ترکیه اتفاق می افتد – از دیدگاه ضد استبدادی

شورش ترکیهارسال شده در:28 مارس 2025

فرانسوی

آلمانی

ترکی

پس زمینه

جمهوری ترکیه که بر پایه نسل کشی ارامنه در منطقه با خمیرمایه ناسیونالیستی و آدمکشی بنا شد، در قرن گذشته تغییر چندانی نکرده است. برای غیرمسلمانان، کردها، علویان و زنانی که اکثریت و قدرت را در دست نداشتند، دولت و جامعه موفق آن همیشه منبع ظلم و ستم بود. اما از سال 2002، در نتیجه دیکتاتوری اردوغان، ظلم، فقر، خشونت و استثمار نیز برای اکثریت جامعه احساس شد. در سال 2013، پس از افزایش ممنوعیت ها و ظلم ها، میلیون ها نفر در شورش پارک گزی که در شهرهای سراسر کشور رخ داد، برای آزادی خود به پا خواستند. مقاومت چند ماهه با حملات بی‌سابقه پلیس در مقیاس ملی به پایان رسید که در آن هشت جوان 15 تا 22 ساله کشته و هزاران نفر بازداشت شدند. از سال 2014، دولت ترکیه به یک دولت پلیسی تبدیل شد و پس از کودتای ساختگی سال 2016، تحت شرایط اضطراری با استبداد مطلق اداره شد. از سال 2021، در نتیجه بحران اقتصادی که با شتاب زیادی تشدید شده است، 60 درصد از جمعیت اکنون زیر خط گرسنگی زندگی می کنند.

میلیون‌ها نفر که هر سال مجبور به بدبختی بیشتری می‌شوند، معتقد بودند که دولت و این وضعیت در هر انتخابات تغییر می‌کند، اما اردوغان که رسانه‌ها و سیستم قضایی را کنترل می‌کند، هرگز اجازه نداده است که این اتفاق با ترس و دستکاری رخ دهد. در این میان، برای جلوگیری از گرد هم آمدن گروه های ستمدیده، نفرت عمیقی در جامعه ایجاد کرد و هر روز یک جامعه جدید را تروریست-دشمن- عامل خارجی می خواند: کردها، علوی ها، دانشجویان دانشگاه ها، سندیکاها، وکلا، روزنامه نگاران، دانشگاهیان. در حالی که این افراد به اتهام تروریسم از طریق دادگاه های ایالتی زندانی بودند، کسانی که هنوز از زندان خارج بودند، فریب تبلیغات تروریستی بودن افراد زندانی را خوردند. “ترور” برای اردوغان برای حفظ قدرت خود به واژه ای جادویی تبدیل شد، در حالی که افرادی که اقتدار را به چالش می کشیدند به زندان، تبعید یا مرگ ختم می شدند. او به این ترتیب افراد و جامعه زامبی شده ای را ایجاد کرد که روز به روز قدرت خود را از دست می دهد و از نظر سیاسی، اقتصادی و اخلاقی در حال فروپاشی است. دقیقاً در چنین شرایطی است که قیام کنونی توسط جوانانی هدایت می‌شود که هرگز در زندگی خود قیام توده‌ای ندیده‌اند، اما به خیابان‌ها ریخته‌اند و می‌گویند «هیچ چیز بدتر از این زندگی کردن نیست». میلیون ها جوانی که با این آموزه تربیت شده اند که شورشیان قبلی تروریست بوده اند و دولت و پلیس با هم دوست هستند، حداقل از نظر تئوریک، اکنون با واقعیت دیگری روبرو هستند. بیایید نگاهی دقیق تر به این اعتراضات بیندازیم.

به سوی «کودتای 19 مارس»

در صبح روز 19 مارس 2025، صدها پلیس اکرم امام اوغلو را از خانه اش دستگیر کردند – شهردار استانبول، که گمان می رود در انتخابات آینده نامزد ریاست جمهوری خواهد بود و اردوغان را به اتهام تروریسم و ​​فساد شکست می دهد. در حالی که این حادثه خشم گسترده ای را در ترکیه و سراسر جهان برانگیخت، امام اوغلو اولین شهردار کلان شهر ترکیه نبود که توسط دادگاه های ترکیه برکنار و بازداشت شد. از سال 2016، بسیاری از شهرداران منتخب شهرهای کردستان در عملیات های مشابه برکنار، دستگیر و یک مقام دولتی جایگزین شده اند. این واقعیت که این شهرداران کرد به این جنایات تروریسم جادویی متهم شده اند، اکثریت مردم ترکیه را متقاعد کرده است که این امر را قانونی کنند و با آن مخالفت نکنند. سکوت در برابر این بی عدالتی در شهرهای کردستان به اردوغان قدرت داد تا همین کار را با سایر شهرداران تحت رهبری CHP (دومین حزب سیاسی بزرگ، چپ میانه ترک ناسیونالیست) انجام دهد و زمینه را برای کودتای 19 مارس آماده کرد. بازداشت حتی این مرد بسیار محبوب، از نظر سیاسی قدرتمند، ثروتمند، ترک، سنی و ممتاز به اتهام تروریسم جادویی به دلیل مخالفت با اردوغان باعث شوک و خشم بزرگی شده است. اکنون افتخار تروریست بودن را می توان نه تنها به افراد حاشیه نشین، بلکه به هرکسی که طرف اردوغان را نگرفت اعطا کرد.

در حالی که مخالفت های عمومی هر سال اندکی بیشتر از بین می رفت، مردمی که به احترام دولت، رسانه ها و دادگاه ها سکوت کرده بودند، اکنون خود را در لیست هدف یافته اند. به این ترتیب هزاران جوان که حتی فراموش کرده بودند در زیر فقر، محدودیت ها و ظلم چگونه رویاپردازی کنند و هنوز به آنها برچسب تروریست زده نشده بود، ناگهان از خواب بیدار شدند یا سرانجام از خشم منفجر شدند و در 19 مارس در بسیاری از شهرهای ترکیه به خیابان ها ریختند و اعتراضات را آغاز کردند. اگر چه به سختی می توان گفت که معترضان همگن هستند، اما می توان گفت که اکثریت آنها از جنس الز هستند که به دلایلی که در بالا توضیح داده شد، تجربه قبلی اعتراضی نداشته اند، که نتوانسته اند از حباب ترس ایجاد شده توسط دولت خارج شوند، که در معرض مهندسی اجتماعی بسیار شدید دولت ترکیه از طریق نهادهایی مانند مدرسه، رسانه، خانواده و غیره قرار گرفته اند، اما اکنون نمی خواهند تغییر کنند. اگرچه بازداشت اکرم امام اوغلو جرقه ای برای حضور این جوانان در خیابان ها بود، اما آنها با بیان اینکه موضوع فقط مربوط به امام اوغلو نیست، هنوز متوجه نشده اید، خشم و مطالبات خود را در بسیاری از مسائل ابراز کردند.

“هیچ چیز وحشتناک تر از اینگونه زندگی کردن نیست”

مواجهه با حالت و غلبه بر دیوار ترس

تقریباً مانند هر تجمع دیگری در ترکیه، این اعتراضات با خشونت گسترده پلیس پاسخ داده شد. برای اولین بار، معترضان با پلیس روبرو شدند که نه تنها می خواستند جمعیت را متفرق کنند، بلکه می خواستند همه آنها را مجبور کنند بهای حضور در آنجا را بپردازند. که خود را دارای اختیار می‌دانستند که مردم را بدون نیاز به قضاوت مجازات کنند، افراد متکبر، قلدر، وحشی، نفرت شخصی از معترضان و لذت شخصی از شکنجه آنها، که مطمئن بودند در قبال هیچ یک از خشونت‌هایشان پاسخگو نخواهند بود. معترضان که تا آن زمان پلیس را به عنوان یک شغل معمولی مانند معلمی، پرستاری یا مهندسی می‌دانستند، نمی‌دانستند که چگونه پلیس هر سال با شکار «تروریست‌های دیروز» مافیایی‌تر و هیولاگونه‌تر شده است. هزاران نفر از جوانان که قوانین دشمن را در مورد آنها اعمال می‌کنند، در یک شب مورد حمله وحشیانه پلیس با استفاده از مقادیر باورنکردنی گاز اشک‌آور، گلوله‌های لاستیکی و ماشین‌های آب پاش قرار گرفتند. اکثر این جوانان در مواجهه با یک حمله گسترده، نمی دانستند چگونه در چنین حمله ای از خود محافظت کنند، چگونه از یکدیگر مراقبت کنند، چگونه خود را سازماندهی کنند. برای برخی از آنها، پاسخ دادن به پلیس به معنای “خائن” یا “تروریست” بودن است، بنابراین آنها فقط یخ زدند، در حالی که تعداد بیشتری با تصور اینکه چیزی برای از دست دادن ندارند، مشروعیت پلیس را شکستند و به خشونت پلیس با مقاومت پاسخ دادند. آنها که برای اولین بار فرصت ابراز خشم خود را پیدا کردند، صورت خود را پوشانده و هر چه در توان داشتند به سمت پلیس پرتاب کردند، به جای فرار از دست پلیس، در مقابل ماشین های آب پاش به رقصیدن پرداختند و متوجه شدند که قدرت و مشروعیت پلیس چیزی است که می توان بر آن غلبه کرد. به نظر نمی رسید برنامه راهبردی برای اینکه این اعتراض به کجا می رود داشته باشند و به نظر نمی رسید که آگاهی سیاسی سنجیده ای داشته باشند. اما شب بر خشم و احساس یک بار شنیده شدن حاکم بود و این خود به شدت سیاسی بود و شب با مجروحیت ها و دستگیری های فراوان به پایان رسید.

این اولین بار از سال 2013 بود که چنین اعتراض گسترده ای با ساعت ها مقاومت در برابر پلیس برگزار شد. اگرچه این اعتراضات از هیچ شبکه تلویزیونی پخش نشد، اما از طریق شبکه های اجتماعی توسط افراد زیادی دنبال شد. از دیوار ترس برای بسیاری از مردم عبور کرد که فهمیدند می توان مخالفت کرد، دولت را به چالش کشید و شورش کرد. روز بعد، تعداد بیشتری از مردم در شهرهای بیشتری در ترکیه برای اعتراض به خیابان ها آمدند. در همان زمان، دولت ترکیه در سراسر کشور باندهای اینترنت را محدود کرد و چند دقیقه طول کشید تا حتی یک ویدیوی ده ثانیه ای در اینترنت آپلود شود. معترضان باتجربه که از اعتراضات در خیابان و آنلاین حمایت کردند به مردم اطلاع دادند که می توان با VPN بر این مشکل غلبه کرد. و این بار، دولت ترکیه از طریق ایلان ماسک دسترسی به حدود 200 حساب X روزنامه نگاران، انجمن های قانونی، گروه های رسانه ای و احزاب سیاسی را مسدود کرد. در همان روز، شورای عالی رادیو و تلویزیون (RTÜK) هرگونه پخش زنده از شبکه های تلویزیونی را ممنوع کرد. دوباره در همان روز، اگرچه ارتباط مستقیمی با اعتراضات نداشت، هیئت مدیره کانون وکلای استانبول که به مخالفت با اردوغان معروف بود، با تصمیم دادگاه برکنار شد.

همزمان بسیاری از وکلای شهرهای مختلف که می خواستند از معترضان بازداشت شده دفاع کنند نیز در کلانتری ها و دادسراها بازداشت شدند. تعداد بازداشت شدگان مدام در حال افزایش بود و به برخی از آنها حکم حبس یا حبس خانگی داده شد. شهردار، اکرم امام اوغلو و حدود صد نفر از سیاستمداران که روز گذشته بازداشت شده بودند، همچنان در ایستگاه پلیس تحت بازجویی بودند. این همه ظلم و ترس مردم را از تظاهرات در خیابان ها منصرف نکرد، بلکه فقط به آن دامن زد. در جریان اعتراضات، نمایندگانی که میکروفون را در دست گرفتند و به امید کمک از انتخابات و قانون سخنرانی کردند، هو شدند. جوانان به نمایندگان مجلس فشار می آوردند که به خیابان ها دعوت کنند نه پای صندوق های رای و این مورد پذیرفته شد. این لحظه به خودی خود نقطه آستانه دیگری بود، زیرا سال‌ها بود که «دعوت به خیابان‌ها» در قانون و جامعه ساخته شده توسط اردوغان غیرقانونی شناخته شده بود. این واقعیت که نمایندگان مجلسی که درگیر سیاست «قانونی» بودند، جرأت انجام این کار را داشتند، خود برای همه شگفت‌انگیز بود. انگار هزاران نفر یکی یکی از دیوار نامرئی عبور می کردند که تمام جامعه نمی دانستند واقعا وجود دارد یا نه، اما هیچکس جرأت نمی کرد از آن فراتر برود و در این سرزمینی که هرگز پا به آن نگذاشته بودند، گیج به اطراف نگاه می کردند و به این فکر می کردند که چه بر سرشان می آید.

استراتژی دولت ترکیه

بسیاری از بازیگران قدیمی اپوزیسیون اجتماعی در ترکیه فراخوان های گسترده ای برای این اعتراض ها ارائه کردند، دستگیری امام اوغلو را محکوم کردند، از خواسته های قانونی جوانان برای عدالت، دموکراسی و آزادی حمایت کردند و در برابر خشونت پلیس و ممنوعیت ها ایستادند. از سوی دیگر، جنبش سیاسی کرد (حزب DEM)، یکی از قوی‌ترین بازیگران تثبیت شده اعتراضات خیابانی، ترجیح داد حمایت خود را به رهبران سطح بالای حزب خود محدود کند. تنها نمایندگان حزب با بازدید نمادین از مرکز تظاهرات، با انتشار بیانیه ای بازداشت امام اوغلو را یک کودتا اعلام کردند. حمایت حزب DEM از چنین قیام گسترده و گسترده‌ای که «شهروندان عادی» توانستند برای اولین بار در سال‌ها اعتراض کنند، می‌توانست سرنوشت کشور را تغییر دهد و اردوغان را در موقعیتی سخت‌تر از همیشه قرار دهد. از منظر امروز، حدس زدن اینکه چه چیزی پشت قصد اردوغان برای آغاز روند صلح با پ.ک.ک در چند هفته گذشته بوده، دشوار نیست. با این حال، اینکه چرا حزب DEM چنین موضعی اتخاذ کرد، همچنان سوال پیچیده‌تری است که پاسخ آن را تاریخ گذاشته است. با این وجود، در این مرحله به نظر من مهم تر از آن است که درباره نتایج صحبت کنیم تا دلایل، زیرا دوری حزب DEM دو پیامد مهم داشته است. پلیس در خیابان و اردوغان در عرصه سیاسی توانستند از یک تهدید بسیار مهم فرار کنند. مشارکت حزب DEM و جوانان کرد در تظاهرات می توانست کار اردوغان را بسیار دشوارتر کند. در مقایسه با شورش‌های پارک گزی، فقدان تجربه، انعطاف‌پذیری، مهارت‌های سازمانی و عزمی که حزب DEM و جوانان کرد می‌توانستند در اعتراض به وجود آورند به وضوح قابل مشاهده بود.

من فکر می کنم اگر اردوغان و پلیسش برای این زمان یک آرزو داشتند، از آن برای دور نگه داشتن کردها از این اعتراضات استفاده می کردند. نتیجه دوم این موضوع را بهتر توضیح می دهد: عدم حضور کردها به عنوان یک جمع در این زمینه فضای بیشتری را به گرایش ملی و دولت گرایی داد که قبلاً در بین معترضان کاملاً قوی بود. از این بحث که بگذریم این هم علت و هم پیامد غیبت حزب DEM است، باید توجه داشت که این جمعیت که از نظر هویت قومی یکسان شده بودند، در سایر موضوعات نیز تمایل به یکنواخت شدن داشتند و در نتیجه آن دسته از معترضانی که با رویکرد متقاطع مبارزه می‌کنند، مانند کردها، فمینیست‌ها، مدافعان حقوق حیوانات، دگرباشان، دگرباشان، و غیره تبدیل شدند. در اعتراضات به حاشیه رانده شدند و به‌طور قابل‌توجهی مردد بودند که با این هویت‌ها قابل مشاهده باشند، مثلاً برای امنیت خود پرچم رنگین‌کمان را در دست بگیرند. در بیشتر شهرها، افراد LGBTI+ احساس امنیت نمی کردند که به طور دسته جمعی به تظاهرات بیایند، و نه یک فرد عجیب و غریب می توانست تشخیص دهد که با چه کسی در اعتراضات احساس امنیت می کند. اگر اردوغان و پلیس او می‌توانستند آرزوی دومی داشته باشند، قطعاً آرزو می‌کردند که ای کاش یک مبارزه بین‌المللی از این اعتراض‌ها به وجود نمی‌آمد. زیرا تقاطع، هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت، بدترین کابوس اردوغان بود. زیرا آینده، پایداری و جهت گیری این خشم مشروعی که در اعتراضات به وجود آمد و اینکه آیا هرگز دولت را تهدید خواهد کرد یا نه، به ویژگی متقاطع آن بستگی داشت. همانطور که در بالا توضیح داده شد، اردوغان توانسته بود از طریق سیاست دقیق خود برای از بین بردن زمینه های تقاطع، به اقتدار مطلق فعلی خود دست یابد. تردیدی وجود نداشت که اتحاد همه مستضعفان در این اعتراضات به نفع همه مستضعفان و ضرر دشمن مشترک آنها خواهد بود. با این حال، با کمال تأسف باید بگویم که اردوغان و پلیس او به نظر می‌رسد در قیامی که از 19 مارس در جریان است، خوش شانس هستند و دو آرزوی مطلوب آنها در حال تحقق است.

اکنون اتفاق می افتد: مقاومت گسترده در برابر یک سرکوب بسیار خشونت آمیز

از امروز 27 اسفند، اعتراضات همچنان با شخصیتی که در بالا ذکر کردم ادامه دارد. در هفته گذشته، دگرباشان، فمینیست‌ها، آنارشیست‌ها، سوسیالیست‌ها… پیشرفت چشمگیری در نمایان شدن بیشتر و دادن شخصیتی انقلابی به اعتراضات داشته‌اند. همزمان، راه اندازی کمپین تحریم گسترده علیه بسیاری از شرکت های مرتبط با دولت، وحشت بزرگی را ایجاد کرد. در همان روز، مشاهده حضور مقامات بلندپایه دولتی در شرکت‌های تحریم‌شده و تبلیغات محصولاتشان در حمایت از این شرکت‌ها، بار دیگر ثابت کرد که ما رسماً در حال جنگ هستیم: سازمان جنایتکار دولتی ترکیه و پایتخت آن علیه هرکسی که به‌عنوان تهدیدی برای منافع خود می‌دانستند اعلام جنگ کرده بودند. ظاهراً اولویت آنها حتی دستگیری افراد در این جنگ نبود، بلکه جمع آوری اطلاعات در مورد کسانی بود که در جبهه مقابل حضور داشتند. بیخود نبود پلیسی که روز گذشته تظاهرات دانشگاه ها را محاصره کرده بود، گفت در ازای برداشتن نقاب معترضان را آزاد می کنیم. در همین حال، چندین راهنما در مورد امنیت داده های شخصی که توسط کسانی که سال ها در خیابان بوده اند در رسانه های اجتماعی ارسال شده اند. در حالی که اساتید اردوغان در برخی از دانشگاه‌ها برگه‌های حضور و غیاب را با پلیس به اشتراک می‌گذارند تا دانشجویانی را که این روزها در کلاس‌های درس شرکت نمی‌کنند علامت‌گذاری کنند، بسیاری از اساتیدی که از فراخوان برای تحریم تحصیلی حمایت کردند، قبلاً از سمت خود برکنار شده‌اند. اگرچه گفته‌ام دستگیری اولویت اول نیست، اما زندان‌های اطراف استانبول به ظرفیت خود رسیده‌اند و انتظار می‌رود که بازداشت‌شدگان جدید به زندان‌های شهرهای اطراف فرستاده شوند. تنها برای کسانی که کارکرد واقعی قانون را نمی دانند جای تعجب است که ده ها نفر در حال حاضر به دلیل تخلف جزئی «نقض قانون تشکیل اجتماعات و تظاهرات» که در سال های گذشته جدی گرفته نمی شد، دستگیر شده اند، زیرا اکثر اوقات مردم در نتیجه دادگاه حتی جریمه هم دریافت نمی کردند.

لزوم گرفتن طرف سنگی که به سمت پلیس پرتاب می شود، نه شخصی که آن را پرتاب می کند

ما در نقطه‌ای هستیم که بار دیگر مشخص می‌شود رویکردی که نظام قضایی کلاسیک و سیاستمداران به ما آموخته‌اند، اینکه باید بدون قید و شرط طرف یکی از درگیری‌ها را بگیریم، یا اینکه وضعیت قربانی و مجرم باید دو فرد/هویت متفاوت باشد که به شدت از یکدیگر جدا شده‌اند، ما را به دام می‌کشاند. تماشای این که چگونه بسیاری از معترضان 16-24 ساله، که آماده تهدید و اخراج کردها یا LGBTI+هایی هستند که با هویت و دید آشکار خود به تظاهرات می آیند، بر اساس آموزش اجباری که از مدرسه، رسانه و خانواده اردوغان دریافت کرده اند، چگونه به صورت همزمان مجرم و قربانی می شوند، بسیار شگفت انگیز است. از 19 مارس، به عنوان قربانیان دولت در این قیام، اگر بیش از 2000 نفر بازداشت شده اند، هزاران نفر مجروح شده اند – برخی از آنها مرگبار -، ده ها نفر در حال حاضر زندانی شده اند، تعداد نامعلومی از مردم از خانه های خانواده، دانشگاه، شغل خود بیرون رانده شده اند و به دلیل نقش تروریستی که بخشی از آنها توسط نیروهای اطلاعاتی از دست رفته است، برچسب تروریستی داده شده اند. عاملان من می بینم که این تله در میان برخی از “تروریست های دیروز” گرفتار شده است و بخش قابل توجهی از آنها به ویژه در حزب سیاسی کردی که عمر خود را صرف مبارزه با دولت کرده اند در بهترین حالت نسبت به خشونت دولت و خواسته های موجه معترضان بی تفاوت هستند. من فقدان دانش و سکوت جنبش ضد فاشیستی در سوئیس و اروپا را نیز از این منظر تفسیر می کنم. بنابراین احساس مسئولیت می‌کنم آنچه را که در این قیام اتفاق می‌افتد برای سایر شورشیان در سراسر جهان توضیح دهم، زیرا توضیح این که قیام کنونی، علیرغم پیچیدگی‌اش، مستحق حمایت و همبستگی بین‌المللی است، تنها با دیدگاهی ضد استبدادی امکان‌پذیر است که در دام جانبداری که در ترکیه در شرف محو شدن است، نیفتد. حمایت از این قیام بدون مقصر دانستن قربانیان برای شکنجه توسط پلیس و بدون عذرخواهی همان فرد به عنوان عامل برای سرکوب بنر کردی امکان پذیر است.

 «مقاومت عجیب و غریب»

چنین قیام جنجالی را کجا باید قرار داد؟

این قیام در ترکیه هنوز هم سزاوار حمایت است، زیرا معترضان فقط نسل ناسیونالیست/غیرسیاسی z نیستند. بسیاری از مردم دگرباش، کرد، آنارشیست، سوسیالیست، ضد گونه گرا، فمینیست، مردمی که به مبارزه متقابل اعتقاد دارند… صدای خود را علیه بی عدالتی و مقاومت در برابر دولت ترکیه در خیابان ها بلند می کنند، همانطور که سال هاست انجام می دهند. با وجود ترس از اکثریت معترضان، آنها ترجیح می دهند در خیابان باشند و سهم بیشتری از خشونت دولتی به دوش می کشند. پیچیدگی این قیام به این معناست که آنها بیش از هر زمان دیگری به حمایت نیاز دارند. حمایت از این قیام برای آن‌ها ضروری است تا بتوانند با قدرتی دوباره یا حداقل بدون عقب راندن بیشتر از آن خارج شوند. این قیام در ترکیه هنوز هم سزاوار حمایت است زیرا معترضان یک به یک، حتی اگر افکار ضدانقلابی داشته باشند، در آنچه علیه آن قیام می کنند، مشروع هستند و این همان چیزی است که مشروعیت یک قیام را تعیین می کند: ارگان ها و سیاست های دولت ترکیه که نماد آن اردوغان است. مهم نیست که اکثریت معترضان می خواهند که اردوغان دیکتاتور سقوط کند و امام اوغلو ناسیونالیست جایگزین او شود. امروز می‌توانیم شانه به شانه در مبارزه برای سرنگون کردن اردوغان بایستیم و فردا می‌توانیم راه‌هایمان را جدا کنیم، زمانی که تقاضای جایگزینی او با امام اوغلو باشد. وقتی بزرگترین قدرت موجود را از بین بردیم، آنگاه برای نابودی دومین قدرت بزرگ و سپس سومین قدرت خواهیم جنگید تا زمانی که هیچ قدرتی بالاتر از ما نباشد. این دیدگاه آنارشیستی خواستار حمایت از هرگونه تهدیدی برای اردوغان، دولت او، پلیس و قوه قضاییه اوست. انتقاد از این اعتراضات نباید در خدمت منزوی کردن قیام باشد، بلکه باید به مناظره هایی باشد که در صورت موفقیت در پی خواهد آمد.

این قیام در ترکیه هنوز هم سزاوار حمایت است زیرا یک دیکتاتور از تمام قدرت و منابع دولت ترکیه که به یک “سازمان جنایتکار” تبدیل شده است برای قتل عام افرادی استفاده می کند که این قدرت و منابع را ندارند، صرف نظر از اینکه چه کسی هستند. نه تنها معترضان، بلکه وکلای آنها، روزنامه نگارانی که شکنجه را ثبت می کنند، پزشکانی که مجروحان اعتراضات را معالجه می کنند، کسانی که در این مورد صحبت می کنند، کسانی که درهای خود را به روی مردم آسیب دیده از گاز اشک آور می گشایند، هرکسی که در اطاعت مطلق نباشد اکنون مجازات می شود. در ترکیه 2025، جایی که دولت تمام جنبه‌های خصوصی و عمومی زندگی را کنترل می‌کند و همه حمایت‌های بالقوه ما از بین رفته است، زنده ماندن اردوغان از این قیام به معنای رها کردن همه کسانی است که تا به حال اقتدار او را زیر سوال برده‌اند در یک ساختمان در حال سوختن حبس شوند. این ممکن است اولین، تنها و آخرین فرصتی باشد که در سال‌های اخیر برای اقدام علیه قدرت اردوغان داشته‌ایم. به همین دلیل است که هر گونه حمایت از این قیام یا هر ضربه ای که به هدف آن وارد شود، دولت ترکیه دارای اهمیت حیاتی است. این قیام در ترکیه هنوز هم شایسته حمایت است زیرا برای کسانی که قدرت و اکثریت را در دست ندارند، زنان، کردها، علویان، دگرباشان، فقرا، جوانان، مهاجران، “تروریست های دیروز” اولین قدم برای نفس کشیدن، شنیده شدن و کسب آزادی، فروپاشی نظم فعلی است. این قیام در ترکیه هنوز هم سزاوار حمایت است، زیرا این ممکن است آخرین فرصت برای ما “تروریست های دیروز” باشد که سال ها به دلیل شورش زندانی و مجبور به تبعید شده ایم تا دوباره روشنایی روز را در کشوری که متولد شده ایم ببینیم.

+++++++++++

عربي [الترجمە الآلیە]

ما يحدث في تركيا – من منظور مناهض للاستبداد

28 مارس 2025

فرنسي

الألمانية

التركية

خلفية

لم تتغير جمهورية تركيا، التي تأسست على الإبادة الجماعية للأرمن في المنطقة بنكهة قومية قاتلة، كثيرًا في القرن الماضي. بالنسبة لغير المسلمين والأكراد والعلويين والنساء الذين لم يسيطروا على الأغلبية والسلطة بأيديهم، كانت الدولة ومجتمعها المبني بنجاح مصدرًا للقمع دائمًا. ولكن بدءًا من عام 2002، ونتيجة لدكتاتورية أردوغان، بدأ القمع والفقر والعنف والاستغلال يشعر به أيضًا غالبية المجتمع. في عام 2013، بعد تزايد الحظر والقمع، دافع ملايين الأشخاص عن حرياتهم في أعمال شغب حديقة جيزي التي اندلعت في مدن في جميع أنحاء البلاد. انتهت المقاومة التي استمرت لأشهر بهجمات غير مسبوقة للشرطة على مستوى البلاد قُتل فيها ثمانية شبان تتراوح أعمارهم بين 15 و22 عامًا واعتُقل الآلاف. منذ عام ٢٠١٤، أصبحت الدولة التركية دولة بوليسية، وبعد محاولة الانقلاب الوهمية عام ٢٠١٦، تُحكم بسلطوية مطلقة في ظل حالة الطوارئ. ومنذ عام ٢٠٢١، ونتيجةً للأزمة الاقتصادية المتفاقمة، يعيش ٦٠٪ من السكان تحت خط الفقر.

ملايين الناس، الذين يُجبرون على مزيد من البؤس كل عام، ظنّوا أن الحكومة وهذا الوضع سيتغيران مع كل انتخابات، لكن أردوغان، المسيطر على الإعلام والقضاء، لم يسمح قط بحدوث ذلك من خلال التخويف والتلاعب. في غضون ذلك، ولمنع الجماعات المضطهدة من الالتحام، خلق كراهية عميقة داخل المجتمع، واصفًا كل يوم جماعة جديدة بالإرهابي-العدو-العميل الأجنبي: الأكراد، والعلويون، وطلاب الجامعات، والنقابيون، والمحامون، والصحفيون، والأكاديميون. وبينما سُجن هؤلاء الأشخاص بتهم الإرهاب من خلال محاكم الدولة، خُدع أولئك الذين ما زالوا خارج السجن بالدعاية التي تزعم أن السجناء إرهابيون. أصبح “الإرهاب” كلمة سحرية لأردوغان للحفاظ على سلطته، بينما انتهى المطاف بمن تحدوا السلطة في السجن أو المنفى أو الموت. بهذه الطريقة، خلق أفرادًا أشبه بالزومبي ومجتمعًا يفقد قوته يومًا بعد يوم وينهار سياسيًا واقتصاديًا وأخلاقيًا. في هذا السياق تحديدًا، يقود الانتفاضة الحالية الشباب، الذين لم يشهدوا انتفاضة جماهيرية في حياتهم، لكنهم خرجوا إلى الشوارع قائلين: “لا شيء أسوأ من العيش بهذه الطريقة”. ملايين الشباب الذين نشأوا على فكرة أن المتمردين السابقين كانوا إرهابيين وأن الدولة والشرطة أصدقاء، نظريًا على الأقل، يواجهون الآن واقعًا مختلفًا. فلنلقِ نظرة فاحصة على هذه الاحتجاجات.

نحو “انقلاب” 19 مارس

في صباح يوم 19 مارس 2025، اعتقل مئات من رجال الشرطة أكرم إمام أوغلو من منزله – رئيس بلدية إسطنبول، الذي يُعتقد أنه مرشح رئاسي في الانتخابات القادمة وسيهزم أردوغان – بتهم الإرهاب والفساد. وبينما أثار الحادث غضبًا واسع النطاق في تركيا وحول العالم، لم يكن إمام أوغلو أول رئيس بلدية حضري في تركيا يتم فصله واحتجازه من قبل المحاكم التركية. فمنذ عام 2016، تم فصل العديد من رؤساء البلديات المنتخبين من المدن الكردية واعتقالهم واستبدالهم بمسؤول حكومي في عمليات مماثلة. وقد أقنعت حقيقة أن هؤلاء رؤساء البلديات الأكراد قد اتُهموا بهذه الجرائم الإرهابية السحرية غالبية الجمهور التركي بإضفاء الشرعية على ذلك وعدم معارضته. وقد مكّن الصمت ضد هذا الظلم في المدن الكردية أردوغان من فعل الشيء نفسه مع رؤساء البلديات الآخرين الذين يديرهم حزب الشعب الجمهوري (ثاني أكبر حزب سياسي، يسار الوسط القومي التركي) ومهد الطريق لهذا “الانقلاب” في 19 مارس. حتى اعتقال هذا الرجل التركي السني ذي النفوذ السياسي الواسع، الثري، ذو الامتيازات، بتهم إرهاب غامضة لمعارضته أردوغان، أثار صدمةً وغضبًا كبيرين. الآن، يُمكن منح شرف الإرهاب ليس فقط للمهمشين، بل لكل من لم ينحاز إلى أردوغان.

بينما كان يُقوض المعارضة العامة أكثر فأكثر عامًا بعد عام، أصبح من التزموا الصمت احترامًا للدولة والإعلام والمحاكم، مستهدفين. وهكذا، استيقظ آلاف الشباب، الذين نسوا حتى كيف يحلمون في ظل الفقر والقيود والقمع، والذين لم يُصنفوا بعدُ إرهابيين، فجأةً من نومهم أو انفجروا غضبًا وخرجوا إلى الشوارع في العديد من المدن التركية في 19 مارس/آذار لبدء الاحتجاجات. ورغم صعوبة القول إن المتظاهرين متجانسون، إلا أنه من الممكن القول إن غالبيتهم من جيل “زد” الذين لم تكن لديهم خبرة احتجاجية سابقة للأسباب المذكورة آنفًا، والذين لم يتمكنوا من الخروج من فقاعة الخوف التي خلقتها الحكومة، والذين تعرضوا للهندسة الاجتماعية المكثفة للدولة التركية من خلال مؤسسات مثل المدرسة والإعلام والأسرة وغيرها، لكنهم الآن عاجزون عن التنفس من اليأس ويريدون التغيير. ورغم أن اعتقال أكرم إمام أوغلو كان بمثابة الشرارة التي دفعت هؤلاء الشباب إلى النزول إلى الشوارع، إلا أنهم بدأوا بالتعبير عن غضبهم ومطالبهم بشأن العديد من القضايا قائلين: “القضية لا تتعلق بإمام أوغلو فقط، ألم تفهموا بعد؟”.

“لا يوجد شيء أكثر فظاعة من العيش بهذه الطريقة”

مواجهة الدولة والتغلب على جدار الخوف

كما هو الحال مع كل تجمع تقريبًا في تركيا، قوبلت هذه الاحتجاجات بعنف شديد من قبل الشرطة. ولأول مرة، واجه المتظاهرون الشرطة، التي لم تكن ترغب فقط في تفريق الحشد، بل أيضًا في محاسبة كل من تواجد هناك؛ إذ اعتبرت نفسها مخولة بمعاقبة الناس دون الحاجة إلى إصدار أحكام، وكانت متغطرسة، ومتنمرة، ووحشية، وكانت تحمل كراهية شخصية للمتظاهرين ومتعة شخصية في تعذيبهم، وكانت على يقين من أنها لن تُحاسب على أي من أعمال العنف التي ترتكبها. أما المتظاهرون، الذين كانوا حتى ذلك الحين يعتبرون الشرطة وظيفة عادية مثل التدريس أو التمريض أو الهندسة، فلم يدركوا كيف أصبحت الشرطة أكثر وحشية ووحشية كل عام، من خلال مطاردة “إرهابيي الأمس”. وتعرض آلاف الشباب، الذين شهدوا تطبيق قانون العدو عليهم، لهجوم وحشي من قبل الشرطة باستخدام كميات هائلة من الغاز المسيل للدموع والرصاص المطاطي ومدافع المياه في ليلة واحدة. أمام هجومٍ هائل، لم يعرف أغلب هؤلاء الشباب كيف يحمون أنفسهم في مثل هذا الهجوم، وكيف يهتمون ببعضهم البعض، وكيف ينظمون أنفسهم. بالنسبة لبعضهم، كان الرد على الشرطة يعني “الخيانة” أو “الإرهاب”، فتجمدوا في مكانهم، بينما ظنّ عددٌ أكبر منهم أنه ليس لديهم ما يخسرونه، فخرقوا شرعية الشرطة وردّوا على عنفها بالمقاومة. بعد أن سنحت لهم الفرصة للتعبير عن غضبهم لأول مرة، غطوا وجوههم وألقوا بكل ما في وسعهم على الشرطة، ورقصوا أمام مدافع المياه بدلاً من الهرب منها، واكتشفوا أن قوة الشرطة وشرعيتها أمرٌ يمكن التغلب عليه. لم يبدو أن لديهم خطةً استراتيجيةً لمسار هذه الاحتجاجات، ولا يبدو أنهم يمتلكون وعيًا سياسيًا مدروسًا. لكن الليلة سيطر عليها الغضب والشعور بأن صوتهم قد سُمع للمرة الأولى، وهذا بحد ذاته كان سياسيًا للغاية، وانتهت الليلة بالعديد من الإصابات والاعتقالات.

كانت هذه هي المرة الأولى منذ عام 2013 التي شهدت فيها البلاد احتجاجات ضخمة استمرت لساعات طويلة ضد الشرطة. ورغم عدم بث الاحتجاجات على أي قناة تلفزيونية، إلا أن العديد من الأشخاص تابعوها عبر وسائل التواصل الاجتماعي. تجاوز الكثيرون حاجز الخوف، إذ أدركوا إمكانية المعارضة وتحدي الدولة والتمرد. في اليوم التالي، خرج المزيد والمزيد من الناس إلى الشوارع في المزيد من المدن التركية للاحتجاج. في الوقت نفسه، فرضت الدولة التركية قيودًا على نطاقات الإنترنت في جميع أنحاء البلاد، حيث استغرق تحميل حتى مقطع فيديو مدته عشر ثوانٍ على الإنترنت دقائق. أبلغ المتظاهرون المتمرسون الذين دعموا الاحتجاجات في الشوارع وعبر الإنترنت الناس أنه يمكن التغلب على هذه المشكلة باستخدام شبكة افتراضية خاصة (VPN). وهذه المرة، حجبت الدولة التركية الوصول إلى حوالي 200 حساب لصحفيين وجمعيات قانونية وجماعات إعلامية وأحزاب سياسية عبر إيلون ماسك. وفي اليوم نفسه، حظر المجلس الأعلى للإذاعة والتلفزيون (RTÜK) أي بث مباشر على القنوات التلفزيونية. وفي اليوم نفسه، ورغم عدم ارتباط ذلك بشكل مباشر بالاحتجاجات، تم حل مجلس إدارة نقابة المحامين في إسطنبول، المعروف بمعارضته لأردوغان، بقرار من المحكمة.

في الوقت نفسه، احتُجز في مراكز الشرطة والمحاكم العديد من المحامين من مدن مختلفة، ممن أرادوا الدفاع عن المتظاهرين المعتقلين. كان عدد المعتقلين يتزايد باستمرار، وصدرت أوامر بسجن بعضهم أو وضعهم تحت الإقامة الجبرية. وكان رئيس البلدية، أكرم إمام أوغلو، وحوالي مئة سياسي، ممن اعتُقلوا في اليوم السابق، لا يزالون يخضعون للاستجواب في مركز الشرطة. لم يُثنِ كل هذا القمع والخوف الناس عن الاحتجاج في الشوارع، بل زاد من تأجيجه. خلال الاحتجاجات، استُهجن النواب الذين حملوا الميكروفون وألقوا خطابات آملين في أن تُسهم الانتخابات والقانون في دعمهم. كان الشباب يضغطون على النواب للدعوة إلى النزول إلى الشوارع، لا إلى صناديق الاقتراع، وقد قُبل هذا. كانت هذه اللحظة بحد ذاتها نقطة تحول أخرى، لأن “الدعوة إلى الشارع” كانت قد اعتُبرت غير شرعية في القانون والمجتمع الذي اختلقه أردوغان لسنوات. إن جرأة النواب المنخرطين في السياسة “القانونية” على القيام بذلك كانت في حد ذاتها مفاجئة للجميع. كان الأمر كما لو أن آلاف الأشخاص، واحدًا تلو الآخر، كانوا يعبرون الجدار غير المرئي الذي لم يكن المجتمع بأكمله يعرف ما إذا كان موجودًا حقًا أم لا، ولكن لم يجرؤ أحد على تجاوزه، وكانوا ينظرون حولهم في حيرة في هذه الأرض التي لم تطأها أقدامهم أبدًا، ويتساءلون عما سيحدث لهم.

استراتيجية الدولة التركية

أطلق العديد من ممثلي المعارضة الاجتماعية الراسخين في تركيا دعوات واسعة النطاق لهذه الاحتجاجات، وأدانوا اعتقال إمام أوغلو، ودعموا مطالب الشباب المشروعة بالعدالة والديمقراطية والحرية، ووقفوا ضد عنف الشرطة والحظر. من ناحية أخرى، اختارت الحركة السياسية الكردية (حزب الديمقراطية)، أحد أقوى الجهات الفاعلة الراسخة في احتجاجات الشوارع، أن تقتصر دعمها على قادتها الحزبيين رفيعي المستوى. قام ممثلو الحزب فقط بزيارة رمزية إلى مركز الاحتجاج، وأصدروا بيانًا أعلنوا فيه أن اعتقال إمام أوغلو كان انقلابًا. كان من الممكن أن يكون دعم حزب الديمقراطية لمثل هذه الانتفاضة الكبيرة والواسعة النطاق، حيث تمكن “المواطنون العاديون” من الاحتجاج لأول مرة منذ سنوات، بمثابة تغيير في مصير البلاد وكان من الممكن أن يضع أردوغان في موقف أصعب من أي وقت مضى. من منظور اليوم، ليس من الصعب تخمين ما كان وراء نية أردوغان لبدء عملية سلام مع حزب العمال الكردستاني في الأسابيع القليلة الماضية. ومع ذلك، يبقى سبب اتخاذ حزب الديمقراطية الديمقراطية هذا الموقف سؤالاً أكثر تعقيداً، ويبقى إجابته في التاريخ. مع ذلك، أعتقد في هذه المرحلة أن الحديث عن النتائج أهم من الأسباب، لأن ابتعاد حزب الديمقراطية الديمقراطية كان له نتيجتان مهمتان. فقد نجحت الشرطة في الشارع، وكذلك أردوغان في الساحة السياسية، في الإفلات من تهديد بالغ الأهمية. وكان من الممكن أن تُصعّب مشاركة حزب الديمقراطية الديمقراطية والشباب الكردي في الاحتجاج مهمة أردوغان بشكل كبير. وبالمقارنة مع أعمال شغب حديقة جيزي، كان من الواضح تماماً أن حزب الديمقراطية الديمقراطية والشباب الكردي كان بإمكانهم إظهار نقص الخبرة والمرونة والمهارات التنظيمية والعزيمة في الاحتجاج.

أعتقد أنه لو كان لدى أردوغان وشرطته أمنية واحدة هذه المرة، لاستخدموها لإبعاد الأكراد عن هذه الاحتجاجات. تُفسر النتيجة الثانية هذا الأمر بشكل أفضل: غياب الأكراد كجماعة في هذا المجال أتاح مساحة أكبر للنزعة القومية والدولتية، التي كانت قوية بالفعل بين المتظاهرين. وبغض النظر عن الحجة القائلة بأن هذا سبب ونتيجة لغياب حزب الديمقراطية، تجدر الإشارة إلى أن هذا الحشد، الذي كان موحدًا من حيث الهوية العرقية، كان يميل إلى التوحد في قضايا أخرى أيضًا، مما أدى إلى أن أولئك من بين المتظاهرين الذين يعانون من نهج تقاطعي، مثل الأكراد والنسويات ومجتمع الميم والاشتراكيين والفوضويين والمدافعين عن حقوق الحيوان، أصبحوا أكثر “تهميشًا” في الاحتجاجات وكانوا مترددين بشكل مفهوم في الظهور بهذه الهويات، على سبيل المثال، لرفع علم قوس قزح، من أجل سلامتهم. في معظم المدن، لم يشعر أفراد مجتمع الميم بالأمان للمشاركة في الاحتجاجات جماعيًا، ولم يستطع أي فرد من مجتمع الميم تحديد من سيشعر معه بالأمان في الاحتجاجات. لو استطاع أردوغان وشرطته أن يتمنوا أمنية ثانية، لاختاروا بالتأكيد أن يتمنوا ألا ينبثق صراع متعدد الجوانب من هذه الاحتجاجات. لأن التقاطع، سواء من حيث العدد أو الجودة التي سيجلبها، كان أسوأ كابوس لأردوغان. لأن مستقبل هذا الغضب المشروع الذي ظهر في الاحتجاجات واستدامة واتجاهه، وما إذا كان سيهدد الدولة أم لا، يعتمد على طابعه المتعدد الجوانب. وكما شرحنا بإسهاب أعلاه، فقد تمكن أردوغان من تحقيق سلطته المطلقة الحالية من خلال سياسته الدقيقة المتمثلة في تدمير أسس التقاطع. لم يكن هناك شك في أن توحيد قوى جميع المضطهدين في هذه الاحتجاجات سيفيد جميع المضطهدين ويضر عدوهم المشترك. ولكن من المؤسف أن أقول إن أردوغان وشرطته يبدو أنهم محظوظون وأن أمنيتيهما الأكثر مرغوبية تتحققان في الانتفاضة التي اندلعت منذ 19 مارس/آذار.

يحدث الآن: مقاومة واسعة النطاق ضد القمع العنيف للغاية

حتى اليوم، 27 مارس/آذار، لا تزال الاحتجاجات مستمرة بنفس الطابع الذي ذكرته آنفًا. خلال الأسبوع الماضي، أحرز المثليون والنسويات والفوضويون والاشتراكيون تقدمًا ملحوظًا في زيادة حضورهم وإضفاء طابع ثوري على الاحتجاجات. وفي الوقت نفسه، تسبب إطلاق حملة مقاطعة واسعة النطاق ضد العديد من الشركات المرتبطة بالحكومة في حالة من الذعر الشديد. وفي اليوم نفسه، أثبتت رؤية مسؤولين حكوميين رفيعي المستوى يتظاهرون في الشركات المقاطعة ويروجون لمنتجاتهم دعمًا لهذه الشركات مرة أخرى أننا في حالة حرب رسمية: فقد أعلنت منظمة الدولة التركية الإجرامية وعاصمتها حربًا على كل من اعتبروه تهديدًا لمصالحهم. ويبدو أن أولويتهم لم تكن حتى اعتقال الأشخاص في هذه الحرب، بل جمع البيانات عن من يقف على الجبهة المعارضة. ولم يكن عبثًا أن أعلنت الشرطة، التي حاصرت المظاهرة في الجامعات أمس، أنها ستفرج عن المتظاهرين مقابل نزع أقنعتهم. في غضون ذلك، أنقذت العديد من الإرشادات المتعلقة بأمن البيانات الشخصية، التي نشرها ناشطون في الشوارع منذ سنوات، أرواحًا كثيرة. بينما يتبادل أساتذة أردوغان في بعض الجامعات كشوف الحضور مع الشرطة لتسجيل الطلاب المتغيبين عن المحاضرات هذه الأيام، فُصل بالفعل العديد من الأساتذة الذين أيدوا دعوة المقاطعة الأكاديمية من مناصبهم. ورغم أنني ذكرتُ أن الاعتقالات ليست الأولوية القصوى، إلا أن السجون المحيطة بإسطنبول قد امتلأت، ومن المتوقع إرسال معتقلين جدد إلى سجون المدن المجاورة. ومن المدهش فقط لمن لا يدركون الوظيفة الحقيقية للقانون أن يُعتقل عشرات الأشخاص الآن بتهمة “مخالفة قانون الاجتماعات والمظاهرات” البسيطة، وهي جريمة لم تُؤخذ على محمل الجد في السنوات السابقة، لأن معظم الأشخاص لم يُغرّموا حتى نتيجة المحاكمة.

ضرورة الوقوف إلى جانب الحجر الذي يُلقى على الشرطة، وليس إلى جانب الشخص الذي يرميه

لقد وصلنا إلى نقطة يتضح فيها مجددًا أن النهج الذي غرسه فينا النظام القضائي التقليدي والسياسيون، والذي يقضي بالانحياز المطلق لأحد طرفي النزاع، أو اعتبار الضحية والجاني شخصين/هويتين مختلفتين منفصلتين تمامًا، يقودنا إلى فخ. من اللافت للنظر أن نرى كيف أن العديد من المتظاهرين الذين تتراوح أعمارهم بين 16 و24 عامًا، والذين يستعدون لتهديد وطرد الأكراد أو مجتمع الميم، والذين كانوا يأتون إلى الاحتجاجات بهوياتهم العلنية وظهورهم، بناءً على التعليم الإلزامي الذي تلقوه من مدرسة أردوغان ووسائل إعلامه وعائلته، يتحولون إلى جناة وضحايا في آن واحد. منذ 19 مارس، وبصفتهم ضحايا للدولة في هذه الانتفاضة، إذا تم اعتقال أكثر من 2000 شخص، وأصيب الآلاف – بعضهم قاتل – وزُج بالعشرات بالفعل في السجن، وطُردت أعداد غير معروفة من الناس من منازل عائلاتهم وجامعاتهم ووظائفهم، ووُصفوا بالإرهابيين من قبل أجهزة المخابرات، ويعود ذلك جزئيًا إلى السلطة التي فقدوها نتيجة لدورهم كجناة. أرى أن هذا الفخ قد انتشر بين بعض “إرهابيي الأمس” وأن جزءًا كبيرًا منهم، وخاصة في الحزب السياسي الكردي، الذين قضوا حياتهم في القتال ضد الدولة، هم في أحسن الأحوال غير مبالين بعنف الدولة ومطالب المتظاهرين المبررة. كما أفسر نقص المعرفة وصمت الحركة المناهضة للفاشية في سويسرا وأوروبا في هذا الضوء. لذلك، أشعر بمسؤولية شرح ما يحدث في هذه الانتفاضة للثوار الآخرين حول العالم، لأن شرح أن الانتفاضة الحالية، على الرغم من تعقيدها، تستحق الدعم والتضامن الدوليين لا يمكن أن يتحقق إلا من خلال منظور مناهض للاستبداد، لا يقع في فخ الانحياز، وهو ما يوشك على الزوال في تركيا. من الممكن دعم هذه الانتفاضة دون لوم الضحية على تعرضه للتعذيب على يد الشرطة، ودون تبرير الشخص نفسه كمجرم لمحاولته قمع الراية الكردية.

 “مقاومة المثليين”

أين نضع مثل هذه الانتفاضة المثيرة للجدل؟

لا تزال هذه الانتفاضة في تركيا تستحق الدعم، لأن المتظاهرين ليسوا فقط من الجيل Z القومي/غير السياسي. فالعديد من المثليين، والأكراد، والفوضويين، والاشتراكيين، والمناهضين للتمييز على أساس النوع، والنسويين، والمؤمنين بالنضال متعدد الأوجه… يرفعون أصواتهم ضد الظلم ويقاومون الدولة التركية في الشوارع اليوم كما فعلوا لسنوات. ورغم خوفهم من غالبية المتظاهرين، إلا أنهم يفضلون التواجد في الشوارع، ويتحملون نصيبًا أكبر من عنف الدولة. إن تعقيد هذه الانتفاضة يعني أنهم بحاجة إلى الدعم أكثر من أي وقت مضى. إن دعم هذه الانتفاضة ضروري لهم للخروج منها وقد استعادوا بعض الأرض، أو على الأقل دون مزيد من الضغط. لا تزال هذه الانتفاضة في تركيا تستحق الدعم، لأن المتظاهرين، واحدًا تلو الآخر، حتى لو كانوا يحملون أفكارًا مضادة للثورة، شرعيون فيما يثورون عليه، وهذا ما يحدد شرعية الانتفاضة: أجهزة وسياسات الدولة التركية، التي يرمز إليها أردوغان. لا يهم أن غالبية المتظاهرين يريدون إسقاط الديكتاتور أردوغان واستبداله بإمام أوغلو القومي. اليوم، يمكننا الوقوف جنبًا إلى جنب في معركة إسقاط أردوغان، وغدًا، يمكننا أن نفترق عندما يكون المطلب استبداله بإمام أوغلو. بعد أن نقضي على أكبر قوة قائمة، سنناضل للقضاء على ثاني أكبر قوة، ثم ثالث أكبر قوة، حتى لا تبقى قوة فوقنا. هذه النظرة الفوضوية تدعو إلى دعم أي تهديد لأردوغان، أو دولته، أو شرطته، أو قضائه. لا ينبغي أن يؤدي انتقاد هذه الاحتجاجات إلى عزل الانتفاضة، بل إلى إثراء النقاشات التي ستليها في حال نجاحها.

لا تزال هذه الانتفاضة في تركيا تستحق الدعم، لأن ديكتاتورًا يستغل كل سلطة وموارد الدولة التركية، التي أصبحت “منظمة إجرامية”، لقتل من يفتقرون إليها، بغض النظر عن هويتهم. لا يقتصر العقاب على المتظاهرين فحسب، بل يشمل أيضًا محاميهم، والصحفيين الذين يوثقون التعذيب، والأطباء الذين يعالجون جرحى الاحتجاجات، ومن يتحدثون عنها، ومن يفتحون أبوابهم للمتضررين من الغاز المسيل للدموع، وكل من لا يلتزم الطاعة المطلقة. في تركيا عام ٢٠٢٥، حيث تسيطر الدولة على جميع جوانب الحياة الخاصة والعامة، ويُفكك كل دعم محتمل لنا، فإن نجاة أردوغان من هذه الانتفاضة تعني ترك كل من شكك في سلطته في مبنى محترق. قد تكون هذه هي الفرصة الأولى والوحيدة والأخيرة التي أتيحت لنا منذ سنوات للتحرك ضد سلطة أردوغان. لهذا السبب، فإن أي دعم لهذه الانتفاضة أو أي ضربة موجهة ضد هدفها، الدولة التركية، يحمل أهمية حيوية. لا تزال هذه الانتفاضة في تركيا تستحق الدعم، لأن الخطوة الأولى نحو التنفس وإسماع الصوت ونيل الحرية، بالنسبة لمن لا يملكون السلطة، وللأغلبية، والنساء، والأكراد، والعلويين، والمثليين، والفقراء، والشباب، والمهاجرين، و”إرهابيي الأمس”، هي انهيار النظام الحالي. لا تزال هذه الانتفاضة في تركيا تستحق الدعم، لأنها قد تكون الفرصة الأخيرة لنا، “إرهابيي الأمس”، الذين سُجنوا وأُجبروا على النفي بسبب تمردهم لسنوات، لنرى نور فجر الوطن الذي وُلدنا فيه.

++++++++++++

Li Tirkiyê Çi Diqewime – Ji Perspektîfa Dij-Otorîter

28. mars 2025

Fransî

Almanî

Tirkî

Paşî

Komara Tirkiyeyê ya ku li ser qirkirina Ermeniyan a li herêmê bi hevîrtirşkek neteweperest û qetlîamker hatiye avakirin, di sedsala derbasbûyî de zêde neguheriye. Ji bo nemisilman, Kurd, Elewî û jinên ku piranî û desthilatdarî di destê wan de nebûn, dewlet û civaka wê ya bi serketî hatiye avakirin her tim bûne çavkaniya zilmê. Lê ji sala 2002’an û pê de, di encama dîktatoriya Erdogan de, zext, xizanî, tundî û îstîsmar li piraniya civakê jî dest pê kir. Di sala 2013’an de piştî ku qedexe û zext zêde bûn, bi milyonan kes ji bo azadiya xwe rabûn ser piyan. Berxwedana ku bi mehan dewam kir, bi êrîşên nedîtî yên polîsan ên li qada neteweyî û di encamê de 8 ciwanên 15-22 salî hatin qetilkirin û bi hezaran hatin binçavkirin, bi dawî bû. Ji sala 2014’an ve dewleta Tirk bûye dewleteke polîs û piştî hewldana darbeya xeyalî ya sala 2016’an bi Rewşa Awarte bi otorîterîzma mutleq tê birêvebirin. Ji sala 2021’an û vir ve, ji ber krîza aborî ya ku bi lez û bez mezin bûye, %60’ê nifûsê niha di bin xeta birçîbûnê de dijîn.

Bi milyonan kesên ku her sal bi zorê dikevin tengasiyê, di wê baweriyê de bûn ku di her hilbijartinê de dê hikûmet û ev rewş biguhere, lê Erdoganê ku medya û pergala dadmendiyê kontrol dike, tu carî bi tirs û manîpulasyonê rê neda ku ev yek pêk were. Di vê navberê de, ji bo ku komên bindest li hev neyên, nefreteke kûr di nava civakê de çêkir, her roj civakeke nû weke terorîst-dijmin-ajanê derve bi nav kir: Kurd, Elewî, xwendekarên zanîngehê, sendîkavan, parêzer, rojnamevan, akademîsyen. Dema ku ev kes ji ber sûcên terorê bi rêya dadgehên dewletê hatin zîndanîkirin, yên ku hîn li derveyî girtîgehê bûn, bi propagandaya ku kesên girtî terorîst in hatin xapandin. ‘Teror’ ji bo Erdogan ji bo desthilatdariya xwe bidomîne bû peyveke efsûnî, kesên ku li hemberî desthilatdariyê dikevin zindanê, sirgûnê yan jî mirinê. Bi vî awayî ferd û civakeke zombîbûyî afirand ku roj bi roj hêza xwe winda dike û di warê siyasî, aborî û exlaqî de têk diçe. Tam di vê çarçoveyê de serhildana heyî bi pêşengiya ciwanên ku di jiyana xwe de serhildaneke girseyî nedîtine, lê bi gotina ‘ji bi vî rengî jiyankirinê xerabtir nîne’ daketin qadan. Bi milyonan ciwanên ku bi hînkirina serhildêrên berê terorîst in û dewlet û polîs dostên hev in, bi kêmanî di warê teorîk de hatine mezinkirin, niha bi rastiyek cuda re rû bi rû ne. Ka em ji nêz ve li van protestoyan binêrin.

Li ber ‘derbeya 19’ê Adarê’

Di sibeha 19ê Adara 2025an de, bi sedan polîs Ekrem Îmamoglu ji mala wî girtin – Şaredarê Stenbolê, ku tê bawer kirin ku di hilbijartinên pêş de dê bibe berbijêrê serokomariyê û Erdogan bi sûcên teror û gendeliyê têk bibe. Dema ku ev bûyer li Tirkiyê û li seranserê cîhanê bû sedema nerazîbûneke berfireh, Îmamoglu ne yekem şaredarê bajarê mezin li Tirkiyê bû ku ji aliyê dadgehên Tirkiyê ve ji kar hat dûrxistin û binçavkirin. Ji sala 2016’an û vir ve gelek şaredarên bajarên Kurdan ên hatine hilbijartin bi operasyonên bi vî rengî ji wezîfeyê hatin girtin, hatin girtin û li şûna wan rayedarên hikûmetê hatin bicihkirin. Ji ber ku ev şaredarên kurd bi van tawanên terora efsûnî hatine tawanbarkirin, piraniya raya giştî ya Tirkiyê razî kiriye ku vê yekê rewa bikin û li dijî wê dernekevin. Bêdengiya li hemberî vê neheqiyê ya li bajarên kurdan, hêz da Erdogan ku heman tiştî bi şaredarên din ên ku ji aliyê CHP’ê (Partiya duyemîn a herî mezin a siyasî, tirk-netewperestên navendî yên çepgir) ve tên birêvebirin, bike û zemîna vê ‘derbeya’ ya 19’ê Adarê amade kir. Binçavkirina vî zilamê pir populer, siyasî, dewlemend, tirk, sunnî, xwedî îmtiyaz bi sûcê terora efsûnî jî ji ber dijberiya Erdogan bû sedema şok û hêrseke mezin. Niha namûsa terorîstbûnê ne tenê ji kesên marjînal re, ji bo her kesê ku li aliyê Erdoğan negirtiye jî were dayîn.

Dema ku nerazîbûna gel her sal hinekî din dihat tinekirin, kesên ku li hemberî dewlet, çapemenî û dadgehan bêdeng mabûn, êdî xwe di lîsteya hedefê de dîtin. Bi vî awayî, bi hezaran ciwanên ku di bin xizanî, qedexe û zilmê de xewna xwe ji bîr kiribûn û hê wek terorîst nehatibûn binavkirin, ji nişka ve ji xewê şiyar bûn an jî di dawiyê de ji hêrsa xwe teqiyan û di 19’ê Adarê de li gelek bajarên Tirkiyeyê daketin kolanan û dest bi çalakiyan kirin. Her çend zehmet e mirov bêje ku xwepêşandêr homojen in, lê mirov dikare bibêje ku piraniya wan gen-z in ku ji ber sedemên ku li jor hatine diyar kirin ne xwedî ezmûna berê ya protestoyê ne, ku nekariye ji palpişta tirsê ya ku ji hêla hukûmetê ve hatî çêkirin derbikeve, ku ji hêla endezyariya civakî ya pir tund a dewleta Tirk ve bi saziyên wekî dibistan, medya, malbat û hwd. Her çend binçavkirina Ekrem Îmamoglû ji bo van ciwanan bû çirûskek ku dakevin kolanan jî, di gelek mijaran de hêrs û daxwazên xwe bi gotina ‘Mesele ne tenê îmamoglû ye, heta niha we fêm nekiriye’ dest pê kirin.

“Tiştek ji jiyana bi vî rengî tirsnaktir nîne”

Bi dewletê re rûbirûbûn û dîwarê tirsê derbas kirin

Mîna her kombûnên din ên li Tirkiyeyê, van çalakiyan jî bi tundiya mezin ji aliyê polîsan ve hatin bersivandin. Cara yekem xwepêşander rastî polîs hatin, yên ku ne tenê dixwestin girseyê belav bikin, lê di heman demê de ji bo ku her kesê li wir berdêla hebûna xwe bide; yên ku xwe xwediyê desthilatiyê didîtin ku bêyî hewcedariya dadkirinê mirovan ceza bikin, yên pozbilind, mêtinger, hovane, nefreta kesane ya ji xwepêşanderan û kêfa kesane ya ji îşkencekirina wan hebû, yên ku piştrast bûn ku ew ê ji tu tundûtûjiya wan neyên girtin. Xwepêşandêrên ku heta wê demê polîs wekî karekî asayî mîna mamostetî, hemşîretî an endezyariyê dihesibandin, haya wan jê tunebû ku polîs bi nêçîra ‘terorîstên duh’ re çawa her sal dibe mafya û mîna cinawiran. Bi hezaran ciwan dîtin ku zagona dijmin li ser wan jî tê sepandin, di şevekê de rastî êrîşa polîsan a bêbawerî ya gaza rondikrêj, guleyên lastîkî û ava şid hatin. Bi êrîşeke mezin re, piraniya van ciwanan nizanîbûn di êrîşeke wiha de xwe çawa biparêzin, çawa li hev xwedî derkevin, çawa xwe bi rêxistin bikin. Ji bo hin ji wan, bersivdana polîsan tê wateya ‘xayîn’ an jî ‘terorîst’, ji ber vê yekê tenê cemidîbûn, hejmareke zêde jî ji ber ku tiştek ji dest wan nayê, rewabûna polîsan şikandin û bi berxwedanê bersiv dan tundiya polîsan. Ji ber ku firsenda hêrsa xwe ya yekem diyar kirin, rûyên xwe nixumandin û her tiştê ku ji destê wan dihat avêtin polîsan, li şûna ku ji destê wan birevin, li ber ava topan reqs kirin û dîtin ku hêz û rewabûna polîsan tişteke ku dikare bi ser bikeve. Ji bo ku ev protesto ber bi ku ve biçe, ne xwediyê planeke stratejîk bûn, ne jî xwediyê hişmendiyeke siyasî ya baş-hizirkirî bûn. Lê şev bi hêrs û hesta ku carekê hat bihîstin serdest bû, û ev bi serê xwe pir siyasî bû, û şev bi gelek birîndar û girtinan bi dawî bû.

Ji sala 2013’an û vir ve cara yekemîn bû ku li hemberî polîsan bi saetan berxwedanek bi vî rengî mezin hate protestokirin. Ligel ku di tu kanalên televîzyonê de nerazîbûn nehatin nîşandan jî bi rêya medyaya civakî ji aliyê gelek kesan ve hatin şopandin. Dîwarê tirsê ji bo gelek kesan derbas bû û fêhm kiribûn ku mumkun e ku li dijî dewletê derkevin, serî hildin. Dotira rojê li gelek bajarên Tirkiyeyê gel daket qadan û nerazîbûn nîşan da. Di heman demê de dewleta Tirk li seranserê welat bendên înternetê sînordar kir, bi deqeyan vîdyoyek deh saniyeyî jî li ser înternetê bar kir. Xwepêşandêrên bi ezmûn ên ku hem li kolanan hem jî li ser înternetê piştgirî dan xwepêşandanan, gel agahdar kirin ku ev pirsgirêk bi VPN-ê dikare were derbas kirin. Û vê carê jî dewleta Tirk bi rêya Elon Musk ketina nêzî 200 X hesabên rojnamevan, komeleyên hiqûqî, kolektîfên medyayê û partiyên siyasî asteng kir. Di heman rojê de Desteya Bilind a Radyo û Televîzyonê (RTUK) weşana zindî ya kanalên televîzyonê qedexe kir. Dîsa di heman rojê de, her çendî rasterast têkildarî çalakiyan nebin jî, Desteya Rêveber a Baroya Stenbolê ya ku li dijî Erdogan tê zanîn, bi biryara dadgehê ji wezîfeyê hat girtin.

Di heman demê de gelek parêzerên ji bajarên cuda xwestin parastina berxwedêrên girtî jî li qereqol û edliyeyan hatin binçavkirin. Hejmara girtiyan her ku diçû zêde dibû û ji bo hinekan biryara hepsê an jî hepsa malê hat dayîn. Lêpirsîna Şaredar Ekrem Îmamoglû û derdora sed siyasetmedarên ku roja borî hatibûn binçavkirin, hê jî li midûriyeta polîsan tên girtin. Ev hemû zordarî û tirsa xelkê ji xwepêşandanên li kolanan bêhêvî nekir, tenê gurr kir. Di çalakiyan de parlementerên ku mîkrofon girtin û axaftin kirin bi hêviya alîkarîya ji hilbijartin û qanûnê hat kirin. Ciwanan zext li parlementeran dikirin ku bang li kolanan nekin, ne li sindoqan bikin û ev yek hat qebûlkirin. Ji ber ku ‘banga kolanan’ bi salan di nava hiqûq û civakê de ji aliyê Erdogan ve hatiye çêkirin de, ev kêlî bi xwe jî xaleke din bû. Ji xwe ji bo her kesî sosret bû ku parlementerên ku bi sîyaseta ‘qanûnî’ dimeşiyan, cesaret kir ku vê yekê bikin. Mîna ku bi hezaran mirov yek bi yek ew dîwarê nexuyayî ku hemû civakê nizanibû bi rastî heye yan na, derbas dibûn, lê kesî newêrîbû ku ji wê derê wêdetir biçûya û bi matmayî li vê xaka ku qet lingê xwe lê nexistibûn, li dora xwe digeriyan, gelo wê çi were serê wan.

Stratejiya Dewleta Tirk

Gelek aktorên mûxalefeta civakî yên ku ji mêj ve li Tirkiyeyê hatine avakirin, ji bo van çalakiyan bangên berfireh kirin, girtina îmamoglû şermezar kirin, piştgirî dan daxwazên rewa yên edalet, demokrasî û azadiyê yên ciwanan û li dijî tundiya polîsan û qedexeyan rawestiyan. Ji aliyekî din ve, tevgera siyasî ya kurdî (DEM Partiya) ku yek ji bihêztirîn aktorên damezrandî yên xwepêşandanên kolanan e, hilbijart ku piştgiriya xwe bi serkirdeyên xwe yên bilind ên partiyan re sînordar bike. Tenê nûnerên partiyan bi awayekî sembolîk serdana navenda çalakiyê kirin û bi daxuyaniyekê binçavkirina Îmamoglû weke darbeyê bi nav kirin. Piştgiriya Partiya DEM’ê ji bo serhildaneke wiha mezin û berbelav, ku ‘welatiyên asayî’ piştî çend salan cara yekem karîbûn xwepêşandanan li dar bixin, dikaribû bibe lîstikek ji bo çarenûsa welat û dikaribû Erdogan ji her demê dijwartir bixista nav rewşeke dijwar. Li gor perspektîfa îroyîn, ne zehmet e ku meriv texmîn bike ku li pişt niyeta Erdogan a ji bo destpêkirina pêvajoya aştiyê di çend hefteyên borî de bi PKKê re çi hebû. Lê gelo çima Partiya DEM’ê helwesteke wiha girt, pirseke aloztir e, ku bersiva wê ji aliyê dîrokê ve maye. Lê belê di vê qonaxê de bi ya min girîngtir e ku em behsa encaman bikin ne li ser sedeman, ji ber ku dûrbûna Partiya DEMê du encamên girîng bi xwe re anîne. Polîsên li kolanê û Erdogan li qada siyasî jî ji xeteriyeke gelekî girîng rizgar bûn. Tevlîbûna partiya DEM û ciwanên kurd di çalakiyê de dikaribû karê Erdogan pir dijwartir bike. Li gorî serhildanên Parka Gezî, kêmbûna ezmûn, berxwedan, jêhatîbûna rêxistinî û îradeya ku Partiya DEM û ciwanên Kurd dikaribû di xwepêşandanê de derbixista holê, bi zelalî diyar bû.

Ez wisa difikirim ku ger Erdogan û polîsên wî ji bo vê carê yek xwestek hebûya, dê bi vê yekê kurdan ji van xwepêşandanan dûr bixin. Encama duyemîn vê yekê baştir rave dike: Di vî warî de tunebûna kurdan wek kolektîf zêdetir cih da meyla neteweperestî û dewletparêz, ku jixwe di nav xwepêşanderan de pir xurt bû. Li aliyekî ku ev yek hem sedem û hem jî encama nebûna Partiya DEM’ê ye, divê were zanîn ku ev girseya ku di warê nasnameya etnîkî de yekreng bû, di mijarên din de jî yekreng bû, di encamê de kesên ku bi nêzîkatiya hevbendî têdikoşin, weke Kurd, femînîst, LGBTI, heta zêdetir mafên ajalan û hwd. Di xwepêşandanan de ‘marjînalîze bûn’ û bi awayekî têgihîştî dudil bûn ku bi van nasnameyan xuya bibin, wek mînak, ji bo ewlekariya xwe ala keskesor hildin. Li piraniya bajaran, kesên LGBTI+ ne xwe ewle hîs dikirin ku bi awayekî komî werin protestoyan, ne jî ferdekî qehreman nikarîbû bizanibe ku ew ê bi kê re di xwepêşandanan de xwe ewleh bikin. Ger Erdogan û polîsên wî karîbûn xwestekek duyemîn bikin, bêguman ew ê bixwezin ku ji van protestoyan têkoşînek hevbendî dernekeve. Ji ber ku întersectional hem ji aliyê hejmar û hem jî ji aliyê kalîteya ku wê bi xwe re bîne, kabûsa herî xirab a Erdogan bû. Ji ber ku paşeroj, domdarî û rênîşandana vê hêrsa rewa ya ku di xwepêşandanan de derketiye holê û wê dewlet qet tehdîd bike yan na, girêdayî karakterê wê yê hevbendî ye. Weke ku li jor jî bi berfirehî hat ravekirin, Erdogan bi siyaseta xwe ya teqez a têkbirina zemîna hevbendiyê karîbû desthilatdariya xwe ya mutleq a niha bi dest bixe. Guman tune bû ku hemû bindestan di van xwepêşandanan de bigihêjin hev, wê bi kêrî hemû bindestan bê û dijminê wan ê hevpar jî bêzar bike. Lê belê ez bi xemgînî dibêjim ku Erdogan û polîsên wî di serhildana ku ji 19ê Adarê û vir ve diqewime de bi şans xuya dikin û her du daxwazên wan ên herî xwestî pêk tên.

Niha diqewime: berxwedanek berbelav li dijî zordariyek pir tund

Ji îro 27’ê Adarê vir ve jî bi kesayeta ku min li jor behs kir, xwepêşandan berdewam dikin. Di hefteya derbasbûyî de, queers, feminist, anarşist, socialist… ji bo ku bêtir xuya bibin û karakterek şoreşgerî bidin protestoyan, pêşkeftinên girîng bi dest xistin. Di heman demê de destpêkirina kampanyayek mezin a boykotê li dijî gelek pargîdaniyên girêdayî hikûmetê bû sedema panîkek mezin. Di heman rojê de, dîtina rayedarên payebilind ên hikûmetê di şîrketên boykotkirî de cih digirtin û berhemên xwe ji bo piştgirîkirina van şîrketan reklam dikirin, careke din îspat kir ku em bi fermî di nava şer de ne: Rêxistina sûc a dewleta Tirk û paytexta wê, li dijî her kesê ku ji bo berjewendiyên xwe xeternak dibînin, şer îlan kiribû. Xuya ye ku di vî şerî de armanca wan ne girtina mirovan, lê komkirina daneyan li ser kê li eniya dijber bû. Polîsên ku doh li zanîngehan dor li xwepêşandê girtibûn, ne bêbext bûn û gotin ku dê berdêla rakirina maskeyên xwepêşanderan berdin. Di vê navberê de, gelek rêberên li ser ewlehiya daneyên kesane yên ku li ser medyaya civakî ji hêla kesên ku bi salan li kolanan in ve hatine şandin, jiyan xilas kirine. Di dema ku mamosteyên Erdogan ên li hin zanîngehan van rojan ji bo nîşankirina xwendekarên ku naçin dersê bi polêsan re betalên beşdarbûnê parve dikin, gelek mamosteyên ku piştgirî didin banga boykota akademîk beriya niha ji peywirê hatibûn dûrxistin. Her çend min got ku girtin ne karê yekem e jî, girtîgehên li derdora Stenbolê gihîştine kapasîteya xwe û tê payîn ku girtiyên nû bişînin girtîgehên bajarên derdorê. Tenê ji bo kesên ku fonksiyona qanûnê ya rast nizanin, sosret e ku niha bi dehan kes ji ber sûcê piçûk “binpêkirina yasaya civîn û xwepêşandanan” hatine girtin, ku di salên borî de cidî nehatibû girtin ji ber ku piraniya caran di encama darizandinê de ceza jî nedigirtin.

Pêwîstiya kevirê ku avêtine aliyê polîs, ne yê ku ew davêje, bigire

Em di vê nuqteyê de ne ku careke din diyar dibe ku nêzîkatiya ku pergala dadmendiya klasîk û siyasetmedaran hînî me kiriye, divê bê şert û merc li aliyê yekî ji wan ên di nava nakokiyan de cih bigirin, an jî statuya mexdûr û sûcdar du kes/nasnameyên cuda yên ku bi tundî ji hev hatine veqetandin, me dixe xefikê. Pir balkêş e ku meriv li ser bingeha perwerdehiya mecbûrî ya ku ji dibistana Erdogan, medya û malbata Erdogan girtiye, ji xwepêşanderên 16-24 salî, ku amade ne gef û dersînorkirina kurdan an jî LGBTI+yên ku bi nasnameya xwe ya eşkere û eşkere werin xwepêşandanan, çawa di heman demê de dibin sûcdar û mexdûr. Ji 19ê Adarê û vir ve, wek mexdûrên dewletê di vê serhildanê de, eger zêdetirî 2000 kes hatin binçavkirin, bi hezaran kes birîndar bûn – hin ji wan bi kuştinê -, bi dehan kes berê xwe dan zindanan, hejmarek ne diyar ji malên malbatên xwe, zanîngeh, kar hatin derxistin û ji ber ku ew wek rola wan ya îstîxbaratê wekî terorîst hatine binavkirin, ji ber ku ew beşek ji rola wan ya îstixbaratê ye, wek terorîst hatine binavkirin. sûcdaran. Ez dibînim ku ev xefik di nav hinek ‘terorîstên doh’ de girtiye û beşeke girîng ji wan, bi taybetî di nava partiyeke siyasî ya Kurd de, ku jiyana xwe bi têkoşîna li dijî dewletê derbas kirine, herî baş li hemberî tundiya dewletê û daxwazên mafdar ên xwepêşanderan xemsar in. Ez nezanîn û bêdengiya tevgera antîfaşîst a li Swîsre û Ewropayê jî di vê çarçoveyê de şîrove dikim. Ji ber vê yekê, ez xwe bi berpirsiyarî hîs dikim ku tiştên ku di vê serhildanê de diqewimin ji serhildêrên din ên cîhanê re vebêjim, ji ber ku ravekirina serhildana heyî, tevî tevliheviya xwe, hêjayî piştgirî û hevgirtina navneteweyî ye, tenê bi perspektîfek dij-desthilatdar ku nekeve xefika alîgiriyê, ku li Tirkiyê ber bi windabûnê ve diçe, pêkan e. Bêyî ku mexdûr sûcdarkirina kesekî bi êşkenceya polîsan û bê efûkirina heman kesê sûcdar ji bo tepeserkirina pankarta kurdî, piştgirîkirina vê serhildanê dibe.

 “Berxwedana qehremanî”

Serhildaneke wiha bi nakok li ku derê bi cih bike?

Ev serhildana li Tirkiyê hîn jî hêjayî piştgirîdayînê ye, ji ber ku xwepêşander ne tenê nifşê neteweperest/apolîtîk z. Gelek qehreman, kurd, anarşîst, sosyalîst, antî-cureperest, femînîst, kesên ku bi têkoşîna întersectional bawer dikin… wek ku bi salan e îro jî li kolanan li dijî neheqîyê dengê xwe bilind dikin û li dijî dewleta Tirk li ber xwe didin. Tevî tirsa wan ji piraniya xwepêşanderan, ew tercîh dikin ku li kolanan bin û para wan ji tundiya dewletê girantir e. Tevliheviya vê serhildanê tê wê wateyê ku ji her demê zêdetir pêdiviya wan bi piştgiriyê heye. Piştgiriya vê serhildanê ji bo ku ew bi hin zemînek vegerandî an bi kêmanî bêyî ku bêtir paşde werin paşve xistin ji nav wê derkevin. Ev serhildana li Tirkiyê hîn jî hêjayî piştgirîdayînê ye, ji ber ku yek bi yek xwepêşander, her çend fikrên dij-şoreşgerî hebin jî, li hemberê serhildanê rewa ne û ya ku rewabûna serhildanê diyar dike ev e: Organ û siyaseta dewleta Tirk ku Erdogan sembolîze dike. Ne girîng e ku pirraniya xwepêşanderan dixwazin ku dîktator Erdogan bikeve û li şûna wî Îmamoglû yê neteweperest were danîn. Îro em dikarin mil bi mil di şerê rûxandina Erdogan de bisekinin û sibe jî dema ku daxwaza îmamoglû li şûna wî were kirin, em dikarin rêyên xwe ji hev veqetînin. Dema ku me hêza herî mezin a heyî hilweşand, wê demê em ê ji bo têkbirina hêza duyemîn a herî mezin û paşê ya sêyemîn jî, heta ku hêzek li ser me tune be, şer bikin. Ev nêrîna anarşîst ji bo Erdogan, dewleta wî, polîsê wî, daraza wî, ji bo her tehdîdekê piştgirî tê xwestin. Rexnekirina van protestoyan ne ji bo îzolekirina serhildanê, belkî ji bo agahdarkirina nîqaşên ku dê bi ser bikeve xizmetê dike.

Ev serhildana li Tirkiyeyê hê jî hêjayî piştgirîdayînê ye, ji ber ku dîktatorek bi hemû hêz û derfetên dewleta Tirk a ku bûye ‘rêxistineke sûcdar’, mirovên ku xwedî van hêz û çavkaniyan nînin, bêyî ku ferq bikin, qir dike. Ne tenê xwepêşander, parêzerên wan jî, rojnamevanên îşkenceyê belge dikin, doktorên ku di çalakiyan de birîndaran derman dikin, kesên ku vê yekê tînin ziman, yên ku deriyên xwe ji kesên bi gaza rondikrêj re rû bi rû ne vedikin, her kesê ku di îtaeta teqez de nebe, niha tên cezakirin. Li Tirkiyeya 2025’an, ku dewlet hemû aliyên jiyanê yên taybet û giştî kontrol dike û hemû desteka me ya potansiyel ji holê radibe, rizgarbûna Erdogan ji vê serhildanê tê wê wateyê ku her kesê ku heta niha desthilatdariya wî pirs kiriye di avahiyek şewitî de girtî bimîne. Dibe ku ev şansa yekem, tekane û dawîn be ku em bi salan li dijî desthilatdariya Erdogan tevbigerin. Ji ber vê jî her destek ji bo vê serhildanê û her derbeyek li hedefa wê were xistin, dewleta Tirk xwedî girîngiyeke jiyanî ye. Ev serhildana li Tirkiyeyê hîna jî hêjayî piştgirîdayînê ye, ji ber ku ji bo yên ku desthilatdarî û piraniyê nagirin jin, kurd, Elewî, qehreman, feqîr, ciwan, koçber, ‘terorîstên duh’ gava yekem a nefesgirtin, bihîstin û bidestxistina azadiyê, hilweşîna pergala heyî ye. Ev serhildana li Tirkiyeyê hîn jî hêjayî piştgirîdayînê ye, ji ber ku ev dibe şansa dawî ji bo me ‘terorîstên duh’ ên ku bi salan ji ber serhildanê girtî ne û neçarî sirgûnê bûne, li welatê ku em ji dayik bûne careke din ronahiya rojê bibînin.

+++++++++++++

Turkish

 

TAŞI POLİSE ATANIN DEĞİL, TAŞIN TARAFINI TUTMAK

Türkiye’de neler olduğuna anarşist bir bakış

Arkaplan

Ermeni halkının soykırımı üzerine ulusalcı ve katliamcı bir maya ile kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devletinde, geçtiğimiz bir asırda çok şey değişmedi. Çoğunluğu ve gücü elinde tutmayan gayrimüslimler, Kürtler, Aleviler, kadınlar için devlet de onun başarıyla inşa ettiği toplum da her zaman bir zulüm kaynağı idi. 2002 yılında başlayan Erdoğan diktatörlüğü ise baskının, yoksulluğun, şiddetin, rantın sonuçlarının artık toplumun çoğunluğu tarafından da hissedilmesi anlamına geldi. Gittikçe artan yasakların ardından 2013 yılında ülkenin tüm şehirlerinde yer alan gezi parkı ayaklanması ile milyonlarca insan özgürlükleri için ayağa kalktı. Aylar süren direniş benzeri görülmemiş ulusal çapta 15-22 yaşındaki sekiz gencin öldüğü, binlerce kişinin gözaltına alındığı polis saldırıları ile sonlandı. 2013’ten beri tamamen polis devletine dönen Türk devleti, 2016 kurmaca darbe girişimi ardından OHAL koşullarında mutlak bir otoriterlik ile yönetilmeye başlandı. 2021’den beri büyük bir ivmeyle tırmanan ekonomik krizin sonucunda şu an nüfusun %60’ı açlık sınırı altında yaşıyor.

Her yıl daha fazla sefalete mecbur bırakılan milyonlar, her seçimde hükümetin ve bu durumun değişeceğine inansa da medyayı ve yargıyı emri altında tutan Erdoğan korku ve manipülasyonlarla bunun gerçekleşmesine hiçbir zaman izin vermedi. Bu esnada ezilen grupların bir araya gelmemesi için toplum içinde derin bir nefret yarattı, her geçen gün yeni bir topluluğu terörist-düşman-dış mihrak olarak damgaladı: Kürtler, Aleviler, üniversite öğrencileri, sendikacılar, avukatlar, gazeteciler, akademisyenler. Bu kişiler devletin mahkemeleri aracılığıyla terör suçları ile hapsedilirken, henüz dışarıda olanlar hapsedilenlerin terörist oldukları yalanına kandılar. ‘Terör’ Erdoğan için iktidarını sürdürmek için sihirli bir kelime işlevi görürken, otoriteye itiraz eden insanların sonu, hapis, sürgün ya da ölüm oldu. Böylelikle günden güne gücünü kaybeden politik, ekonomik ve ahlaki olarak çöken zombiye dönmüş bireyler ve toplum yaratıldı. Şu an yaşanan ayaklanmayı, tam da bu bağlamda gelişen, hayatlarında kitlesel bir başkaldırı görmemiş ama ‘hiçbir şey böyle yaşamaktan daha kötü değildir’ diyerek sokağa çıkan gençler örgütüyor. Daha önceki isyancıların terörist; devletin ve polisin en azından teorik anlamda dost olduğu öğretisiyle büyütülmüş milyonlarca genç şimdi başka bir gerçeklikle karşılaşıyor. Şimdi bu eylemlere biraz daha yakından bakalım:

19 Mart ‘darbesine’ giderken

19 Mart 2025 sabahı, yüzlerce polis bir sonraki seçimde cumhurbaşkanı adayı olacağı ve Erdoğan’ı yeneceğine inanılan İstanbul Belediye başkanı Ekrem İmamoğlu’nu evinden terör ve yolsuzluk suçlamalarıyla gözaltına aldı. Bu olay Türkiye’de ve dünya çapında büyük yankı uyandırdıysa da, Türkiye’de yargı eliyle görevden alınan ve tutuklanan ilk büyükşehir belediye başkanı İmamoğlu değildi. 2016’dan bu yana Kürt şehirlerinden birçok seçilmiş belediye başkanı benzer operasyonlarla görevden alındı, tutuklandı ve yerine bir hükümet görevlisi atandı. Bu Kürt belediye başkanlarına sihirli terör suçlamalarının yöneltilmiş olması, Türk toplumu bunu meşru bulmaya ve itiraz etmemeye ikna etti. Kürt şehirlerindeki bu adaletsizliğe karşı sessizlik, Erdoğan’ı CHP (Erdoğan’ın partisinden sonraki en büyük parti, nationalist merkez-sol parti) tarafından yönetilen diğer belediye başkanlarına da benzerini yapmak konusunda güçlendirdi ve 19 Mart’taki bu ‘darbenin’ zeminini hazırladı. Oldukça popüler, siyasi gücü olan, zengin, Türk, Sünni, ayrıcalıklı bir erkeğin bile Erdoğan’ın karşısında olduğu için sihirli terör suçlamaları ile gözaltına alınması büyük bir şok ve öfke yarattı. Artık terörist olma onuru yalnızca marjinalleştirilmiş insanlara değil, Erdoğan’ın tarafını tutmayan herkese bahşedilebilir hale gelmişti.

Toplumsal muhalefet her yıl biraz daha çökerken devleti, medyayı, mahkemelere itibar ederek sessiz kalan insanlar artık kendilerini hedef tahtasında bulmuşlardı. Yoksulluk, yasaklar, baskı altında hayal kurmayı bile unutmuş olan henüz terörist ilan edilmemiş binlerce Z kuşağı denebilecek genç bir anda uykularından uyanarak ya da öfke patlaması yaşayarak can havliyle 19 Mart günü Türkiye’nin birçok şehrinde sokaklara çıkarak protestolara başladılar. Protestocuların homojen bir yapıda olduğunu söylemek güç olsa da, çoğunluğun yukarıda anlatılan sebeplerden ötürü daha önce protesto tecrübesi bulunmayan, iktidarın yarattığı korku balonunun dışına daha önce çıkamamış bu yüzden muhalif de olsa eğitim, medya, aile gibi kurumlarla Türk devletinin çok yoğun toplum mühendisliğine maruz kalmış ama artık umutsuzluktan nefes alamayacak duruma gelen ve değişim isteyen gençler olduğunu söylemek mümkün. Bu gençlerin sokağa çıkması için, Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması bir kıvılcım olsa da, ‘konu sadece imamoğlu değil hala anlamadın mı?’ diyerek birçok konuya dair öfkelerini ve taleplerini dile getirmeye başladı.

Devletle tanışma ve aşılan korku duvarı

Türkiye’de gerçekleşen hemen hemen her toplanma gibi, bu protestolara da polis çok yoğun bir şiddetle karşılık verdi. Protestocular, yalnızca kitleyi dağıtmak değil, oraya gelen herkese bedel ödetmek isteyen; yargıya gerek duymadan cezalandırma yetkisini kendinde gören, zorba acımasız küstah eylemcilere karşı bireysel bir nefret duyan hatta sadist denebilecek, hiçbir şiddetinden dolayı hesaba çekilmeyeceğinden emin polisle ilk defa karşılaştılar. O vakte kadar polisliği öğretmenlik, hemşirelik, mühendislik gibi bir meslek kolu olarak algılayan protestocular, polisin ‘eski teröristleri’ avlayarak yer yıl nasıl biraz daha mafyalaştığını ve canavarlaştığından habersizdi. Düşman hukukunun kendilerine de uygulandığını gören binlerce genç feci şekilde polis tarafından darp edildi, bir gecede inanılmaz miktarda gaz bombası, biber gazı, plastik mermi ve tazyikli su kullanıldı. Büyük bir saldırıyla karşılaşan bu gençlerin çoğunluğu, böyle bir ortamda kendilerini nasıl koruyacaklarını, birbirine nasıl bakım vereceklerini, nasıl organize olacaklarını bilmiyorlardı. Bir kısım için polise karşılık vermek ‘vatan haini’ ya da terörist olmak anlamına geldiği için donup kaldılar, daha büyük bir kısım kaybedecek bir şeyi kalmadığını düşünerek polisin meşruiyetini kırıp, polis şiddetine karşı-direnişle cevap verdiler. Bir kez olsun öfkelerini ifade edebilme imkanı bulmuşken bir boşalma gibi yüzlerini kapatıp polise ellerine gelen her şeyi attılar, kendilerine atılan gaz fişeklerini polise geri gönderdiler, üstlerine sıkılan tazyikli sudan kaçmak yerine altında dans ettiler, polisin gücünün ve meşruiyetinin aşılabilir bir şey olduğunu keşfettiler. Ne bu protestonun nereye gittiğine dair stratejik planları ne de oturaklıca düşünülmüş politik bilinçleri var gibi görünüyordu. Ama geceye öfke ve bir kez olsun duyulmuş olma hissi hakimdi ve bu durumun kendisi son derece politikti, gece çok sayıda yaralanma ve gözaltı ile bitti.

2013’ten beri ilk kez böylesine kitlesel ve polise karşı saatlerce direnç gösterilen bir protesto yaşanıyordu. Hiçbir televizyon kanalında yer verilmemesine rağmen, protestolar sosyal medya aracılığıyla birçok insan tarafından takip edildi. İtiraz edebilmenin, devlete karşı gelebilmenin, isyan edebilmenin mümkün olduğunu gören birçok kişi için korku duvarı aşıldı. Ertesi gün Türkiye’nin daha fazla şehrinde daha fazla sayıda insan sokağa çıkarak protesto etmeye başladı. Aynı zamanda Türk Devleti ulusal çapta internet bantını daralttı, on saniyelik videoyu internete yüklemek bile dakikalar alıyordu. Hem protesto alanında hem online olarak destek veren ‘eski’ protestoculardan bu sorunun VPN ile aşılacağı öğrenildi. Bu sefer Erdoğan, Elon Musk aracılığı ile gazeteciler, hukuk dernekleri, medya kolektifleri, siyasi partilerin olduğu yaklaşık 200 X hesabına erişim engeli getirdi. Aynı gün Radyo Televizyon Üst Kurulu Televizyon kanallarında canlı yayın yapılması yasaklandı. Protestolarla doğrudan ilişkili olmasa da, yine aynı gün Erdoğan’a biat etmeyen İstanbul Barosunun Yönetim Kurulu mahkeme kararıyla görevden uzaklaştırıldı.

Bunlar olurken, gözaltındaki protestocuların dosyasını takip etmek isteyen farklı şehirlerden birçok avukat polis merkezi ve adliyelerde gözaltına alındı. Her an gözaltındaki kişi sayısı artıyor, bazıları için tutuklama veya ev hapsi kararları veriliyordu. Bir önceki gün gözaltında olan belediye başkanı Ekrem İmamoğlu ve beraberindeki yaklaşık yüz siyasetçi hala polis merkezinde sorgulanmaya devam ediyordu. Tüm bu baskı ve korku ortamı insanları sokakta protestoya çıkmaktan caydırmadığı gibi daha da alevlendirdi. Protestolarda mikrofonu eline alıp seçimden ve hukuktan medet uman konuşma yapan milletvekilleri yuhalanıyordu. Gençler milletvekillerine ‘sandığa değil sokağa çağır’ diye baskı yapıyordu ve bu karşılık buldu. Bu anın kendisi de başka bir eşik noktasıydı çünkü ‘sokağa çağrı yapmak’ Erdoğan’ın ürettiği hukukta ve toplumda gayrimeşru yıllardır kabul edilmişti. ‘Yasal’ siyaset yapan milletvekillerinin buna cesaret edebildiğini görmenin kendisi bile herkes için oldukça şaşırtıcıydı. Sanki tüm toplumun gerçekten var olup olmadığını bilmediği ama kimsenin ötesine geçmeyi cesaret edemediği görünmez duvarın ötesine binlerce insan bir bir geçiyor ve hiç ayak basmadıkları bu topraklarda şaşkınlıkla etrafına bakarak başlarına ne geleceğini düşünüyorlardı.

Türk Devletinin Stratejisi

Türkiye’deki birçok geleneksel toplumsal muhalefet aktörleri bu protestolara geniş çaplı çağrılar yaptı, İmamoğlu’nun tutuklanmasını kınadı, gençlerin haklı adalet, demokrasi ve özgürlük taleplerine destek verdi, polis şiddetine ve yasaklara karşı ayağa kalktı. Buna karşılık sokak muhalefetinin en güçlü geleneksel aktörlerinden biri olan Kürt siyasi hareketi (DEM Parti), desteğini üst düzey parti yöneticileri ile sınırlı tutmayı tercih etti. Yalnızca parti yöneticileri protesto alanını sembolik olarak ziyaret etmiş, İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının bir darbe olduğunu ifade eden açıklama yayınlamakla yetinmişlerdi. Yıllar sonra ‘sıradan vatandaşın’ ilk kez protesto edebildiği, böylesine büyük ve yaygın bir ayaklanmaya DEM Partinin de destek vermesi ülkenin kaderi açısından game changer olabilirdi ve Erdoğan’ı hiç olmadığı kadar zor durumda bırakabilirdi. Erdoğan’ın geçtiğimiz haftalarda PKK ile barış sürecine başlamak istemesinin ardında yatan sebebin ne olduğunu tahmin etmek bugünden bakıldığında hiç de zor değil gibi görünüyor. Lakin DEM Parti’nin neden böyle bir tavır aldığı daha kompleks bir soru olarak kalıyor ve cevabını tarihe bırakıyor. Yine de bu aşamada sebepleri değil de sonuçları konuşmanın daha önemli olduğu düşüyorum zira DEM Partinin mesafeli durmasının iki önemli sonucu oldu. Birincisi hem sokakta polis hem siyasi arenada Erdoğan, işini çok zorlaştırabilecek bu tehditten ve gücünü bölmekten sıyrılmış oldu. Deneyimi, dirayeti, örgütlenme becerisi, sözünü esirgemeyen karakteri ile DEM Parti yani Kürt gençliğinin protestodaki eksikliği, Gezi Parkı ayaklanmasına kıyaslandığında açıkça hissediliyordu.

Sanırım Erdoğan’ın ve onun polislerinin bu süreç için bir dilek hakkı olsaydı, onu Kürtleri bu eylemlerden uzak tutmak için kullanırdı. Bunu sonuçların ikincisi daha iyi açıklıyor: Kürtlerin kolektif olarak bu alanda var olmamaları, protestocular arasında halihazırda oldukça güçlü olan milliyetçi ve devletçi eğilime daha çok alan açtı. Bunun DEM Parti’nin yokluğunun hem sebebi hem sonucu olduğu tartışmasını bir kenara bırakarak belirtmek gerekir ki, ulusal kimlik açısından tek tipleşmiş bu kalabalık, başka konularda da tek tipleşme eğilimi gösterdi, bunun sonucunda protestocular arasındaki Kürtler, feministler, LGBTİ+lar, sosyalistler, anarşistler, hayvan hakları savunucuları gibi kesişimsel bir yaklaşımla mücadele yürütenler protestolarda daha da ‘çıkıntı’ hale geldiler ve bu kimlikleriyle görünür olmaya, mesela gökkuşağı bayrağı açmaya, güvenlikleri için haklı olarak tereddüt ettiler. Çoğu şehirde LGBTİ+lar ne toplu olarak olarak protestoya gelmeye güvende hissediyor, ne de bireysel bir queer protestolarda kimin yanında kendini yanında güvende hissedeceğini anlayabiliyordu. Erdoğan’ın ve onun polislerinin ikinci bir dilek daha tutma hakkı olsaydı, onu mutlaka bu protestolardan kesişimsel bir mücadele çıkmamasını dilerdi. Çünkü kesişimsellik, hem getireceği sayı hem getireceği nitelik bakımından Erdoğan’ı yerle bir edecek korkulu rüyasıydı. Çünkü protestolarda ortaya çıkan haklı öfkenin geleceği, sürdürülebilirliği, yöneleceği yeri ve iktidarı tehdit edip etmeyeceği kesişimsel niteliğine bağlıydı. Zaten Erdoğan bugünkü mutlak otoritesine yukarıda uzunca açıklandığı üzere, hassasiyetle yürüttüğü kesişimselliğin zeminini ortadan kaldırma politikası sayesinde ulaşmıştı. Bu protestolarda tüm ezilenlerin güçlerini birleştirmesi, tüm ezilenlere kazandıracak ve onların ortak en büyük düşmanlarına kaybettireceği şüphesizdi. Buna karşılık, 19 Mart’tan beri gerçekleşen ayaklanmada, Erdoğan’ın ve polislerin şansının yerinde gittiğinden, en çok isteyeceği iki dileğinin de gerçekleşmekte olduğunu söylemekten korkuyorum.

Şu an yaşanıyor: çok yoğun bir baskıya karşı geniş bir direniş

Bugün 27 Mart itibariyle hala gösteriler yukarıda bahsedilen karakteriyle devam ediyor. Geçen bu bir haftada queerler, feministler, anarşistler, sosyalistler… protestolarda görünür olmada ve protestolara devrimci bir karakter katmakta önemli yol kat ettiler. Bununla eş zamanlı olarak devletin sermayesi olarak adlandırılacak birçok şirkete karşı büyük bir boykot kampanyası başlatılması büyük bir panik yarattı. Aynı gün üst düzey bakanlık yetkililerinin bu şirketleri desteklemek için boykot edilen kafelerde poz verdiğini ve ürünlerin reklamını yaptığını görmek resmen bir savaşta olduğumuzu bir kez daha kanıtlıyordu: TC suç örgütü ve sermayesi kendisine tehdit olarak gördüğü herkese karşı bir savaş açmıştı. Anlaşıldığı kadarıyla öncelikleri bu savaşta birilerini tutuklamak değil, karşı cephede kimlerin olduklarına dair veri toplamaktı. Dün üniversitelerdeki eylemin etrafını saran polisin, eylemcilerin maskelerini çıkarma karşılığında onları serbest bırakacağını söylemesi boşuna değildi. Buna karşılık yıllardır sokakla olanların, kişisel veri güvenliğine dair sosyal medyada yayınladıkları rehberler hayat kurtarıcı oluyordu. Erdoğan’ın üniversitelerdeki profesörleri bugünlerde derslere katılmayan öğrencileri fişlemek için yoklama kağıtlarını polisle paylaşırken, akademik boykot çağrısına destek olan birçok profesör halihazırda görevlerinden uzaklaştırıldı bile. Önceliğin tutuklama olmamasına rağmen, İstanbul çevresindeki hapishanelerin kapasitesi doldu ve yeni tutukluların civar şehirlerdeki hapishanelere gönderilmesi bekleniyor. Daha önceki yıllarda dava sonucunda insanların para cezası bile almadığı için ciddiye alınmayan, toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muhalefet suçundan şu an onlarca insanın tutuklanması çok şaşırtıcı olduğu kadar hukukun gerçek işlevini bilenler için oldukça beklendik.

Polise taş atanın değil taşın tarafını tutma gerekliliği

Klasik ceza hukukunun ve siyasetçilerin bize öğrettiği, çatışma yaşayanlar arasında birinin tarafını tutmak gerektiği ya da mağdurluk ve faillik statüsunun birbirinden mutlak bir şekilde ayrılan iki kişi/kimlik olması gerektiği anlayışının bizi ne kadar tuzağa çektiğinin bir kez daha apaçık görüldüğü bir noktadayız. Erdoğan’ın okulundan, medyasından, ailesinden aldığı zorunlu eğitimle, açık kimlikleri ve görünürlükleriyle eyleme gelecek Kürtlere ya da queerlere zorbalık yapmaya ve alandan atmaya hazır, sayısı azımsanmayacak olan 16-24 yaşındaki protestocuların aynı anda nasıl da fail ve mağdur olduklarını izlemek o kadar çarpıcı ki. 19 Mart’tan yana bu ayaklanmada devletin mağduru olarak, 2000’den fazla kişi gözaltına alındıysa, binlerce kişi -bir kısmı hayati- yaralandıysa, halihazırda yüzlerce kişi hakkında hapis kararı verildiyse, sayısını bilmediğimiz kişi ailelerinin evinden, üniversitelerinden, işlerinden atıldıysa, istihbaratta terörist olarak fişlendiyse bu biraz da failliklerinin sonucu olarak kaybettikleri güç yüzündendir. Devlet bu ‘yeni teröristlere’ de eski teröristlere de düşman hukukuyla saldırdığında devlet için bu ikisi arasındaki ayrımın bir önemi yokken, bu ayrımın ancak ezilenlerin bir araya gelme potansiyeli olan bu ayaklanmada kendini göstermesi tuzağına düşülmesi yüzündendir. Bu tuzağın ‘eski teröristler’ arasında da karşılık bulduğunu, başta hayatı devletle savaşmakla geçmiş kürt siyasi partisi olmak üzere önemli bir kesimin devletin şiddetine ve protestocuların haklı olan taleplerine karşı en iyimser ifadeyle kayıtsız kaldığını görüyorum. İsviçre’de ve Avrupa’daki antifaşist hareketin de bilgisizliğini ve sessizliğini buna yorumluyorum. Bunun sonucu olarak bu ayaklanmada neler olduğunu dünyadaki diğer direnişçilere anlatma sorumluluğu duyuyorum. Zira şu anki ayaklanmanın karmaşık yapısına rağmen uluslararası desteği ve dayanışmayı hak ettiğini anlatmak, ancak Türkiye’de yok olmak üzere olan taraf tutma tuzağına düşmemiş ve mutlak otorite karşıtı bir bakış ile mümkün olabilir. Protestolarda polisler tarafından işkence gördüğü için mağdurluğunu suçlamadan ve aynı kişinin Kürtçe pankartı engellemek istediği için failliğini aklamadan bu ayaklanmayı desteklemek mümkün.

Böyle tartışmalı bir ayaklanmayı nereye koymalı?

Türkiye’deki bu ayaklanma desteklenmeyi hak ediyor, çünkü protestocular yalnızca milliyetçi/apolitik z kuşağından ibaret değil. Sayısını ve oranını bilmediğimiz, ama zaten önemsiz olan, birçok queer, Kürt, anarşist, sosyalist, türcülük-karşıtı, feminist, kesişimsel mücadeleye inananlar… yıllardır olduğu gibi bugün de adaletsizliğe karşı ses çıkarıyor ve Türk devletine karşı sokakta direniyor. Protestocuların çoğunluğundan duydukları kaygıya rağmen sokakta olmayı tercih ediyorlar ve devlet şiddetinden onlar daha ağır bir pay alıyorlar. Bu ayaklanmanın kompleksliği, onların her zamankinden daha çok desteğe ihtiyaç duyduğu anlamına geliyor. Onların bu ayaklanmadan kazanımla çıkmaları ya da en azından daha az zarar görmeleri için bu ayaklanmanın desteklenmesi önemli. Türkiye’deki bu ayaklanma desteklenmeyi hak ediyor, çünkü birer birer protestocular karşı-devrimci fikirler barındırsalar da isyan ettikleri şeyde haklılar ve bir ayaklanmanın meşruiyetini de bu belirler: Erdoğan’la sembolleşen Türk devletinin organlarının ve politikaları. Protestocuların çoğunluğunun diktatör Erdoğan’ın gitmesinin ardından yerine milliyetçi İmamoğlu’nun gelmesini istemesi önemli değil. Bugün Erdoğan’ın düşmesi talebi için omuz omuza savaşıp, yarın İmamoğlu’nun gelmesi talebi için yollarımızı ayırabiliriz. Mevcut en büyük gücü yıktığımızda, ikinci sıradaki en büyük gücü yıkmak için mücadele edeceğiz ve ardından üçüncü sıradaki, taa ki bizim üstümüzde başka bir güç olmayana dek. İşte bu anarşist bakış açısı, bugün Erdoğan’a, onun devletine, onun polisine, yargısına yöneltilen her türlü tehditin desteklenmesini gerektiriyor. Bu protestolara yönelik eleştiriler, bu ayaklanmayı yalnız bırakmaya değil, bu ayaklanmanın başarıyla sonuçlandığı ihtimaldeki tartışmalara yaramalı.

Türkiye’deki bu ayaklanma desteklenmeyi hak ediyor, çünkü bir diktatör bir ‘suç örgütü’ haline gelmiş Türk devletinin tüm gücünü ve kaynağını kullanarak, buna sahip olmayan insanlara -kim olduklarından bağımsız olarak- karşı çok ağır bir katliam yürütüyor. Yalnızca protestoculara değil, onların avukatlarına, işkenceyi belgeleyen gazetecilere, greve çağıran sendikacılara, yaralıları tedavi eden doktorlara, protestolar hakkında konuşanlara, gazdan etkilenen kişilere kapısını açanlara kadar, mutlak biat etmeyen herkes cezalandırılıyor. Devletin hayatın özel ve kamusal tüm alanlarını kontrol altına aldığı ve potansiyel tüm desteklerin etkisiz hale getirildiği 2025 Türkiyesinde, Erdoğan’ın bu ayaklanmadan sağ çıkması, onun otoritesini sorgulamış herkesin kilitli bir binada yargına terk edilmesi demek olabilir. Bu Erdoğan’ın gücünü yitirmesi için harekete geçmek için yıllardır elimize geçmiş ilk, tek ve son şans olabilir. Bu yüzden bu ayaklanmaya verilecek destek ya da ayaklanmanın hedefine yani Türk Devletine yapılacak herhangi bir karşı duruş hayati önem taşıyor. Türkiye’deki bu ayaklanma desteklenmeyi hak ediyor, çünkü çoğunluğu ya da gücü elinde tutmayan kadınlar, Kürtler, Aleviler, queerler, yoksullar, gençler, göçmenlerin, ‘eski teröristlerin’ nefes alabilmesinin, sesinin duyulabilmesinin ve özgürlüğünü kazanabilmesinin ilk durağı mevcut düzenin yıkılmasından geçiyor. Türkiye’deki bu ayaklanma desteklenmeyi hak ediyor, çünkü bu, zaten yıllardır isyan etmekte olduğu için hapsedilmiş ve sürgüne zorlanmış biz ‘eski terörist’lerin doğduğumuz ülkede tekrar gün ışığı görebilmemiz için son şans olabilir.

+++++++++++++
English

 

What’s Happening in Turkey — From an anti-Authoritarian Perspective

Background

The Republic of Turkey, which was founded on the genocide of the Armenians in the region with a nationalist and murderous leaven, has not changed much in the past century. For non-Muslims, Kurds, Alevis and women who did not hold the majority and power in their hands, the state and its successfully constructed society were always a source of oppression. But starting in 2002, as a consequence of Erdoğan’s dictatorship, oppression, poverty, violence and exploitation started to be felt also by the majority of the society. In 2013, after increasing bans and oppressions, millions of people stood up for their freedoms in the Gezi Park riot that took place in cities all over the country. The months-long resistance ended with unprecedented national-scale police attacks in which eight young people aged 15-22 were killed and thousands detained. Since 2014, the Turkish state has become a police state, and after the 2016 fictitious coup attempt, it has been ruled with absolute authoritarianism under the state of emergency. Since 2021, as a result of the economic crisis that has escalated with great momentum, 60% of the population now lives below the hunger line.

Millions of people, forced into more misery every year, believed that the government and this situation would change in every election, but Erdoğan, who controls the media and the justice system, has never allowed this to happen through fear and manipulation. In the meantime, in order to prevent oppressed groups from coming together, he created a deep hatred within society, labelling each day a new community as terrorist-enemy-foreign agent: Kurds, Alevis, university students, syndicators, lawyers, journalists, academics. While these people were imprisoned on terrorism charges through state courts, those who were still out of prison were fooled by the propaganda that those imprisoned were terrorists. ‘Terror’ became a magic word for Erdoğan to maintain his power, while people who challenged authority ended up in prison, exile or death. In this way, he created zombified individuals and society that is losing its power day by day and collapsing politically, economically and morally. It is exactly in this context that the current uprising is being driven by the youth, who have never seen a mass uprising in their lives, but who have taken to the streets saying ‘nothing can be worse than living this way’. Millions of young people who have been brought up with the teaching that the previous rebels were terrorists and that the state and the police were friends, at least in theoretical terms, are now facing a different reality. Let us take a closer look at these protests.

Towards the 19 March ‘coup’

On the morning of 19 March 2025, hundreds of police arrested Ekrem İmamoğlu from his home – the mayor of Istanbul, who is believed to be a presidential candidate in the next election and to defeat Erdoğan- on terrorism and corruption charges. While the incident sparked widespread outrage in Turkey and around the world, Imamoğlu was not the first metropolitan mayor in Turkey to be dismissed and detained by the Turkish courts. Since 2016, many elected mayors from Kurdish cities have been dismissed, arrested and replaced by a government official in similar operations. The fact that these Kurdish mayors have been accused of these magical terrorism offences has convinced the majority of Turkish public to legitimize this and not to oppose it. The silence against this injustice in Kurdish cities empowered Erdoğan to do the same to other mayors run by the CHP (second largest political party, turkish-nationalist centre-left) and prepared the ground for this ‘coup’ on 19 March. The detention of even this highly popular, politically powerful, rich, Turkish, Sunni, privileged man on magical terrorism charges for opposing Erdogan has caused great shock and outrage. Now the honour of being a terrorist could be awarded not only to marginalised people, but to anyone who did not take Erdoğan’s side.

While the public dissent was being destroyed a little more every year, the people who had kept silent in deference to the state, the media and the courts had now found themselves in the target list. Thus, thousands of young people who had even forgotten how to dream under poverty, restrictions and oppression, and who had not yet been labelled as terrorists, suddenly woke up from their sleep or finally exploded in anger and took to the streets in many cities across Turkey on 19 March to start protests. Although it is difficult to say that the protesters are homogenous, it is possible to say that the majority of them are gen-z who have no previous protest experience for the reasons described above, who have not been able to get out of the fear bubble created by the government, who have been exposed to the very intense social engineering of the Turkish state through institutions such as school, media, family, etc., but who are now unable to breathe out of despair and want change. Although the detention of Ekrem İmamoğlu was a spark for these young people to take to the streets, they started to express their anger and demands on many issues by saying ‘the issue is not only about imamoğlu, have you not understood yet?’.

“Nothing is more horrible than living this way”

Encountering the state and overcoming the fear wall

Like almost every other gathering in Turkey, these protests were responded with massive violence by the police. For the first time, the protesters encountered the police, who not only wanted to disperse the crowd, but also to make everyone there pay a price for being there; who saw themselves as having the authority to punish people without the need for judgement, who were arrogant, bully, brutal, who had a personal hatred for the protesters and personal pleasure in torturing them, who were sure that they would not be held accountable for any of their violence. The protesters, who until then had regarded the police as a regular job like teaching, nursing or engineering, were unaware of how the police had become more mafia-like and monster-like every year, by hunting down ‘yesterday’s terrorists’. Thousands of youth seeing enemy law being applied to them too were brutally attacked by the police using an unbelievable amount of tear gas, rubber bullets and water cannons in one night. Faced with a massive attack, the majority of these young people did not know how to protect themselves in such an attack, how to care for each other, how to organise themselves. For some of them, responding to the police would mean being a ‘traitor’ or a ‘terrorist’, so they just froze, while a larger number, thinking that they had nothing to lose, broke the legitimacy of the police and responded to police violence with resistance. Having had the opportunity to express their anger for the first time, they covered their faces and threw everything they could at the police, danced in front of the water cannons instead of running away from them, and discovered that the power and legitimacy of the police was something that could be overcome. They did not seem to have a strategic plan for where this protest was going, nor did they seem to have a well-thought-out political consciousness. But the night was dominated by anger and a sense of having been heard for once, and this in itself was highly political, and the night ended with many injuries and arrests.

It was the first time since 2013 that there was such a massive protest with hours of resistance against the police. Although the protests were not shown on any TV channel, they were followed by many people through social media. The wall of fear was crossed for many people who realised that it was possible to oppose, to challenge the state, to rebel. The next day, more and more people took to the streets in more cities in Turkey to protest. At the same time, the Turkish state nationwide restricted the internet bands, taking minutes to upload even a ten-second video to the internet. Experienced protesters who supported the protests both at the streets and online informed people that this problem could be overcome with a VPN. And this time, the Turkish state blocked access to about 200 X accounts of journalists, legal associations, media collectives and political parties through Elon Musk. On the same day, the High Council of Radio and Television (RTÜK) prohibited any live broadcasts on TV channels. Again on the same day, although not directly related to the protests, the Board of Directors of the Istanbul Bar Association, known to oppose Erdoğan, was dismissed by a court decision.

At the same time, many lawyers from different cities who wanted to defend the detained protesters were also detained in police stations and courthouses. The number of detainees was increasing all the time, and some were ordered to be imprisoned or house arrest. The mayor, Ekrem Imamoğlu and around a hundred politicians, who had been detained the previous day, were still being questioned at the police station. All this oppression and fear did not discourage people from protesting in the streets, but only fuelled it. During the protests, MPs who took the microphone and gave speeches hoping for help from the election and the law were booed. The youth were pressurising the MPs to make a call to the streets, not to the ballot box, and this was accepted. This moment itself was another threshold point because ‘calling for the streets’ had been recognised as illegitimate in the law and society fabricated by Erdoğan for years. The fact that MPs who were engaged in ‘legal’ politics dared to do so was itself quite surprising for everyone. It was as if thousands of people, one by one, were crossing the invisible wall that the whole society did not know whether it really existed or not, but no one dared to go beyond it, and they were looking around in bewilderment in this land they had never set foot in, wondering what would happen to them.

Strategy of the Turkish State

Many long-established social opposition actors in Turkey made widespread calls for these protests, condemned the arrest of imamoğlu, supported the youth’s legitimate demands for justice, democracy and freedom, and stood up against police violence and bans. On the other hand, the Kurdish political movement (DEM Party), one of the strongest established actors of street protest, chose to limit its support to its high-level party leaders. Only party representatives made a symbolic visit to the centre of the protest, and released a statement declaring Imamoğlu’s detention as a coup d’état. The DEM Party’s support for such a large and widespread uprising, where ‘ordinary citizens’ were able to protest for the first time in years, could have been a game changer for the fate of the country and could have put Erdoğan in a harder position than ever before. From today’s perspective, it is not difficult to guess what was behind Erdoğan’s intention to start a peace process with the PKK in the past few weeks. However, why the DEM Party took such a stance remains a more complex question, the answer to which is left to be answered by history. Nevertheless, at this stage I think it is more important to talk about the results rather than the reasons, because the DEM Party’s distance has had two important consequences. The police on the street aswell as Erdoğan in the political Arena, managed to escape from a very important threat. The participation of the DEM parti and the kurdish youth in the protest could have make Erdoğan’s job very more difficult. Compared to the Gezi Park riots, the lack of experience, resilience, organizational skills and determination that the DEM Party and Kurdish youth could have brought in the protest was clearly noticeable.

I think that if Erdoğan and his police had one single wish for this time, they would use it to keep the Kurds away from these protests. The second of the results explains this better: The absence of the Kurds as a collective in this field gave more space to the nationalist and statist tendency, which was already quite strong among the protesters. Leaving aside the argument that this is both a cause and a consequence of the absence of the DEM Party, it should be noted that this crowd, which was uniformised in terms of ethnic identity, tended to be uniformised in other issues as well, with the result that those among the protesters who struggle with an intersectional approach, such as Kurds, feminists, LGBTI+s, socialists, anarchists, animal rights defenders, etc., became even more ‘marginalised’ in the protests and were understandably hesitant to be visible with these identities, for example, to hold up a rainbow flag, for their own safety. In most cities, LGBTI+ people did not feel safe to come to the protests collectively, nor an individual queer could figure out with whom they would feel safe at the protests. If Erdoğan and his police could make a second wish, they would definitely choose to wish that an intersectional struggle would not emerge from these protests. Because intersectionality, both in terms of the number and the quality it would bring, was Erdoğan’s worst nightmare. Because the future, the sustainability and the direction of this legitimate anger that emerged in the protests and whether it would ever threaten the state or not depended on its intersectional character. As explained at length above, Erdoğan had manage to achieve his current absolute authority through his precise policy of destroying the grounds of intersectionality. There was no doubt that the joining forces of all the oppressed in these protests would benefit all the oppressed and disadvantage their common enemy. However, I regret to say that Erdoğan and his police seem to be having good luck and their two most desirable wishes are being realised in the uprising that has been taking place since 19 March.

Happening now: widespread resistance against a very violent repression

As of today, 27 March, the protests still continue with the character I mentioned above. In the past week, queers, feminists, anarchists, socialists… have made significant progress in becoming more visible and giving the protests a revolutionary character. Simultaneously, the launching of a massive boycott campaign against many government related companies caused a great panic. On the same day, seeing high-ranking government officials giving pose in boycotted companies and advertising their products in support of these companies proved once again that we were officially at war: The Turkish state criminal organisation and its capital had declared a war against everyone they perceived as a threat to their interests. Apparently, their priority was not even to arrest people in this war, but to collect data on who was on the opposing front. It was not for nothing that the police, who surrounded the demonstration at the universities yesterday, said that they would release the protesters in exchange for removing their masks. Meanwhile, several guides on personal data security posted on social media by those who have been on the streets for years have been life-saving. While Erdogan’s professors at some universities have been sharing attendance sheets with the police to mark students who are not attending classes these days, many professors who supported the call for an academic boycott have already been dismissed from their posts. Although I have said that arrests are not the first priority, the prisons around Istanbul have reached their capacity and new detainees are expected to be sent to prisons in nearby cities. It is surprising only for those who do not know the real function of the law that dozens of people have now been arrested for the minor offence of ‘violation of the law on meetings and demonstrations’, which was not taken seriously in previous years because most of the time people did not even receive a fine as a result of the trial.

The necessity to take the side of the stone thrown at the police, not the person who throws it

We are at a point where it is once again clear that the approach taught to us by classical jurstice system and politicians, that we should unconditionally take the side of one of those in conflict, or that the status of victim and perpetrator should be two different people/identities that are strictly separated from each other, is leading us into a trap. It is so striking to watch how so many of 16-24 year old protesters, who are ready to threaten and expel Kurds or LGBTI+s who would come to the protests with their open identities and visibility, based on the mandatory education they have received from Erdoğan’s school, media and family, become perpetrators and victims at the same time. Since 19 March, as victims of the state in this uprising, if more than 2000 people have been detained, thousands of people have been injured – some of them fatally -, dozens of people have already been put in prison, unknown numbers of people have been kicked out of their families’ homes, universities, jobs, and have been labelled as terrorists by the intelligence services, this is partly because of the power they have lost as a result of their role as perpetrators. I see that this trap has caught on among some ‘yesterday’s terrorists’ and that a significant part of them, in particular in the Kurdish political party, which have spent their lives fighting against the state are at best indifferent to the violence of the state and the justified demands of the protesters. I also interpret the lack of knowledge and the silence of the antifascist movement in Switzerland and Europe in this light. Therefore, I feel a responsibility to explain what is happening in this uprising to other rebels around the world, because explaining that the current uprising, despite its complexity, deserves international support and solidarity can only be possible with an anti-authoritarian perspective that does not fall into the trap of taking sides, which is about to disappear in Turkey. It is possible to support this uprising without victim blaming of someone for being tortured by the police and without excusing the same person as a perpetrator for attempting to suppress the Kurdish banner.

“Queer Resist”

Where to place such a controversial uprising?

This uprising in Turkey still deserves to be supported, because the protesters are not only nationalist/apolitical generation z. Many queer, Kurdish, anarchist, socialist, anti-speciesist, feminist, people who believe in intersectional struggle… are raising their voices against injustice and resisting the Turkish state in the streets today as they have been doing for years. Despite their fear of the majority of protesters, they prefer to be on the streets and they are bearing a heavier share from state violence. The complexity of this uprising means that they need support more than ever. Backing this uprising is essential for them to come out of it with some regained ground or at least without being further pushed back. This uprising in Turkey still deserves to be supported because, one by one, the protesters, even if they harbour counter-revolutionary ideas, are legitimate in what they are revolting against, and this is what determines the legitimacy of an uprising: The organs and policies of the Turkish state, symbolised by Erdoğan. It does not matter that the majority of protesters want the dictator Erdoğan to fall and be replaced by the nationalist Imamoğlu. Today, we can stand shoulder to shoulder in the fight to bring down Erdoğan and tomorrow, we can part ways when the demand is to replace him with İmamoğlu. Once we have destroyed the biggest existing power, then we will fight to destroy the second biggest power, and then the third, until there is no power above us. This anarchist point of view calls for the support of any threat to Erdoğan, his state, his police, his judiciary. Criticism of these protests shouldn’t serve to isolate the uprising, but rather to inform the debates that will follow if it succeeds.

This uprising in Turkey still deserves to be supported because a dictator is using all the power and resources of the Turkish state, which has become a ‘criminal organisation’, to massacre people who do not have these power and resources, regardless of who they are. Not only protesters, but also their lawyers, journalists documenting torture, doctors treating the wounded at the protests, those who speak out about it, those who open their doors to people affected by the tear gas, anyone who is not in absolute obedience is now being punished. In the Turkey of 2025, where the state controls all private and public aspects of life and all our potential support is dismantled, Erdoğan surviving this uprising would mean leaving everyone who has ever questioned his authority locked in a burning building. This might be the first, only, and last chance we’ve had in years to act against Erdoğan’s power. That’s why any support for this uprising or any blow struck against its target, the Turkish state carries vital significance. This uprising in Turkey still deserves to be supported because for those who do not hold power and the majority, women, Kurds, Alevis, queers, the poor, youth, immigrants, ‘yesterday’s terrorists’, the first step toward breathing, being heard, and gaining freedom is the collapse of the current order. This uprising in Turkey still deserves to be supported, because this may be the last chance for us ‘yesterday’s terrorists’, who have already been imprisoned and forced into exile for rebelling for years, to see the daylight again in the country we were born.

What’s Happening in Turkey — From an anti-Authoritarian Perspective

,