نەگەبەتی شەڕەکە بەهەر حاڵ، ئەوە وشکە ساڵیشی هاتە سەر

زاهیر باهیر

09/08/2022

شەڕەکە و وشکە ساڵی گەورەترین گرفتیان بۆ  دانیشتوانی ئەوروپا بە گشتی و بریتانیا بە تایبەتی دروستکردووە .  هیوادارم لێرەدا بوەستێت و پەتایەکی کۆرۆنائاساشی نەیەت بەسەردا.

بریتانیا دووەم وڵاتی دەوڵەمەندی ئەوروپا و شەشەم وڵاتی دەوڵەمەندی دونیایە.  بە بەراورد بە ئەو سەرەوەت سامان ئەو هەموو سەرمایەدارە هەڵتۆقیوو و ئەو پاشخانە مێژوییەی کە پڕە لە دزی و تاڵانی  و ڕاوو ڕوتی وڵاتانی دیکە و مێژوییەکی پڕ لە شەرمەزاری لە شەڕ و داگیرکردنی وڵاتانا، کەچی نەیتوانیوە خۆی لە پاشکۆیی نەوت و وزە و نەگبەتی وشکەساڵی دەربکات، کە لە ڕاستیدا ئەمانە پارەی دوو سێ شەڕێکی تێنەدەجوو.

لە کاتێکدا کە پێشبینی ئەوە دەکرێت کە مانگی ئۆکتۆبەر هەڵئاوسانی پارە بە ڕێژەی لە سەدا 13 بەرزدەبێتەوە و قائیمەی ساڵێکی غازی ماڵێکی ئاسایی دەگاتە 3،630 پاوەند و لە مانگی یەکی ساڵی نوێدا گوایە دەچێتە 4 هەزار. 

گرفتێکی دیکە لە پێش بریاتانیایە کە دەبێتەو هۆی سەرخستنی پارەی وزە [ غاز و کارەبا] بە بڕێکی زیاتر بە هۆی وابەستەیی بە ولاتی نەرویجەوە لە وزەدا کە لە ڕێگای بەستنەوەی بۆرییەوەی لە Kvilldal لە نەرویج و Blyth لە بریتانیاوەیە  کە 730 کیلۆمەترە لە گەیاندنی وزەکەدا.

وشکە ساڵی لە نەرویجدا گەیشتۆتە ئەو ئاستەی کە داوا لە دانیشتوانی ئۆسلۆی پایتەختی وڵاتەکە کراوە، لەکاتی شوشتنی ددانەکانیاندا و دووشکردندا دوشێکی کورتتر بکەن  و هەر زووش بەلوعەکان بگرنەوە.

ئەم وشکەساڵییەی نەرویچ دەبیتە هۆی لێبرانی ئەو بڕە وزە، کارەبایەی کە لە نەرویجەوە دەگاتە بریتانیا، چونکە ئاستی ئاو لە باشووری نەرویج  زۆر کەمبووەتەوە و ئەمەش بووەتە هۆی کەمکردنەوەی بەکارهێنانی لە ناوخۆدا، خودی ئەمەش کارایی لەسەر وڵاتانی دیکەی وەکو ئەڵمانیا و هۆڵندە و بریتانیا دادەنێت .

لەم وڵاتانەدا، بەکاربەرانی بریتانی لە وزە لەم زستانەدا ڕووبەڕووی پارەی زیاتر و ئەگەری کەمیی وزە دەبنەوە، دوای ئەوەی نەرویج هەڕەشەی  ناردنی  بەشی هەناردکردنی کارەبای لە بریتانیا کرد.  بەریتانیا وزەی کارەبای ئاوی لە نەرویجەوە وەردەگرێت لە ڕێگەی کێبڵی پەیوەندی ژێر دەریاوە کە لە ژێر دەریای باکووروە دەڕوا دەگاتە بریتانیا.

وەزیری نەوت و وزەی نەرویچ ، Terje Aasland ، تێرجە ئاسلاند، دوێنی،  دووشەممە بە پەرلەمانی نەرویجی راگەیاند: ” وەزیفەی پڕکردنەوەی بەنداوەکان پێش بەرهەمهێنانی کارەبا دەکەوێت  کاتێك کە ئاستی پڕییان  لە خوار تێکڕای پڕی ساڵانی پێشووترەوەیە”.  ئاسلاند ئاماژەی بەوەشکردووە، ” بەرهەمهێنانی کارەبا لە باشووری نەرویج بە بەراورد بە ساڵی رابردوو بەڕێژەی 18% دابەزیوە و هەفتەی رابردووش بەرهەمهێنانی کارەبا لە باشووری رۆژئاوای نەرویج کەمترین ئاستی بووە لە ئەمساڵدا کە لە ئێستادا بینراوە”.

وتی: “ئەمە دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی کارەبا کە مێژووییە.  دۆخێکە کە بۆ یەکەمجار چەندین ساڵە نەبینراوە، ناتوانین بە تەواوی ماوەیەك  لە بەهاری ئایندەدا دابەشکردنی کارەبا [ کارەبا بە نۆبە یاخود چەند سەعات چەند سەعاتێك ]  ڕەت بکەینەوە. بەڵام دەسەڵاتە پرۆفێشنەڵەکەمان  جەخت لەوە دەکەنەوە کە ئەگەری ئەمە کەمە”.

ئاسلاند وتی زەحەمەتە کێشەی دابەشکردنی کارەبا ئەم زستانە یەخەی دانیشتوانی نەرویج بگرێت ، بەڵام ئەگەری زۆر هەیە کە پچڕانی کارەبا لە مانگی نیسان یان ئایاری داهاتوودا ڕووبدات، ئەمەش بە پلەی یەکەم بۆ بزنس  نەک بەکاربەرانی ماڵان.