آنـارشـیـسـم در انـقـلاب روسـیّـه / ٦

تـوفـان آراز

٦

هـدف سـربـازان مـاخـنـوویـسـتـی انـقـلابـی شـبـاهـت زیـادی بـه هـدف قـیـام کـارگـران و مـلـوانـان مـتـفـق در مـارس 1921 در کـرونـشـتـات داشـت.

کـارگـران شـهـر تـحـت شـرائـط مـادی ای مـی زیـسـتـنـد کـه بـه عـلـت کـمـبـود مـواد غـذایـی، سـو خـت و وسـایـل حـمـل و نـقـل غـیـرقـابـل تـحـمـل گـردیـده بـود، و آن هـا هـم چـنـیـن بـا رژیـمـی مـواجـه بـودنـد کـه تـدریـجـاً بـیـش از پـیـش صـورت دیـکـتـاتـوری مـطـلـقـه بـه خـود گـرفـتـه، کـوچـک تـریـن ابـراز نـارضـایـتـی را خُـرد مـی کـرد. در پـایـان فـوریـه اعـتـصـابـاتـی در پـتـروگـراد، مـسـکـو و بـعـضـی مـراکــز صـنـعـتـی دیـگــر روی دادنــد. کـارگــران کـارخـانـه هــا را تـعـطـیـل و نــان و آزادی

مـطـالـبـه نـمـودنـد. مـقـامـات بـه روی آن هـا آتـش گـشـودنـد. کـارگـران در پـتـروگـراد یـک گـردهـم آیـی اعـتـراضـی بـا شـرکـت 10000 نـفـر تـشـکـیـل دادنـد.

کـرونـشـتـات یـک پـایـگـاه دریـایـی در سـی کـیـلـومـتـری پـتـروگـراد بـر جـزیـره ای در خـلـیـج فـنـلانـد بـود. سـاکـنـیـن آن از مـلـوانـان و چـنـدهـزار کـارگـر مـشـتـغـل در قـورخـانـه هـای نـیـروی در یـایـی تـشـکـیـل مـی یـافـت. مـلـوانـان کـرونـشـتـات نـقـش بـرجـسـتـه و تـحـسـیـن انـگـیـزی در روی داد هـای انـقـلابـی 1917 ایـفـاء نـمـوده بـودنـد. آن هـا بـه قـول تـروتـسـکـی ” افـتـخـار و شـرافـت انـقـلاب روسـیـه” بـودنـد. اهـالـی غـیـرنـظـامـی کـرونـشـتـات یـک کـمـون آزاد نـسـبـةً مـسـتـقـل از دولـت تـشـکـیـل داده بـودنـد.

در گـردهـم آیـی تـوده ای کـرونـشـتـات مـلـوانـان بـه پـشـتـیـبـانـی از اعـتـصـابـیـون پـتـروگـراد بـر خـاسـتـنـد. در دومـیـن گـردهـم آیـی در 1 مـارس 16000 مـلـوان، کـارگـر و سـربـاز شـرکـت داشـتـنـد، و در حـضـور صـدر دولـت، رئـیـس کـمـیـتـۀ اجـرایـی مـرکـزی مـیـخـائـیـل ایـوانـوویـچ کـالـیـنـیـن(Mikh

ail Ivanovitj Kalinin)(1946- 1875) تـصـمـیـمـی دائـر بـر بـرگـذاری یـک کـنـفـرانـس مـسـتـقـل از احـزاب سـیـاسـی، امـا از کـارگـران، سـربـازان و مـلـوانـان سـرخ شـهـر پـتـروگـراد، کـرونـشـتـات و ایـالـت پـتـروگـراد را اتـخـاذ نـمـودنـد. هـمـزمـان آن هـا مـطـالـبـۀ اخـراج ” کـارمـنـدان سـیـاسـی“، قـطـع امـتـیـازات بـه احـزاب سـیـاسـی، اخـراج نـیـروهـای ضـربـتـی کـمـونـیـسـتـی از ارتـش و ” گـارد کـمـو نـیـسـت” از کـارخـانـه هـا را بـه پـیـش کـشـیـدنـد. کـلام کـوتـاه مـقـصـود از مـیـان بـرداشـتـن ا نـحـصـار حـزب حـاکـمـه بـود؛ انـحـصـاری کـه قـیـامـیـون کـرونـشـتـات ” غـصـب” مـی خـوانـدنـدش. از نـظـر آنـان حـزب کـمـونـیـسـت از کـسـب قـدرت بـه بـعـد تـنـهـا یـک انـدیـشـه را دنـبـال مـی کـرد: حـفـظ قـدرت بـا کـلـیـۀ وسـایـل مـمـکـن. آن خـود را از تـوده هـا مـنـفـصـل سـاخـتـه بـود. آن خـود را نـاتـوان از نـجـات کـشـور از اوضـاع انـحـلال عـمـومـی نـشـان داده بـود. آن اعـتـمـاد کـارگـران را از دسـت داده بـود. آن بـوروکـراتـیـک گـردیـده بـود. شـوراهـا پـس از سـلـب شـدن قـدرت از آن هـا بـه انـحـصـار دو لـت درآمـده، اتـحـادیـه هـای صـنـفـی بـه ارگـان هـای دولـت تـبـدیـل گـشـتـه بـودنـد. یـک دسـتـگـاه پـلـیـسِ در هـمـه جـا حـاضـر خـلـق را مـطـیـع مـی گـردانـد، و قـوانـیـنـش را بـا آتـش تـفـنـگ و تـرور دیـکـتـه مـی کـرد. در سـطـح اقـتـصـادی سـرمـایـه داری انـحـصـاری دولـتـی بـه جـای سـوسـیـالـیـسـم نـویـد داده شـده حـکـومـت داشـت. کـارگـران در نـتـیـجـۀ سـیـاسـت نـظـامـی شـدن زنـدگـی تـولـیـدی بـه تـصـویـب کـنـگـرۀ نـهـم حـزب کـارگـران مـزدی عـادی و اسـتـثـمـار شـده دقـیـقـاً بـه روال گـذشـتـه بـودنـد. قـیـامـیـون کـرونـشـتـات تـا جـایـی پـیـش رفـتـنـد کـه حـتـی لـغـزش نـاپـذیـری رهـبـران انـقـلابـی را زیـر عـلامـت سـئـوال کـشـیـدنـد. آن هـا تـروتـسـکـی و لـنـیـن را بـه مـسـخـره گـرفـتـنـد. آن هـا عـلاوه بـر مـطـالـبـات آنـی شـان: بـازاجـرای حـقـوق آزادی و انـتـخـابـات آزاد بـرای ارگـان هـای دمـوکـراسـی شـوروی، هـدف دورتـری نـیـز در نـظـر گـرفـتـه بـودنـد، کـه دارای مـحـتـوای صـریـحـاً آنـارشـیـسـتـی بـود: ” یـک انـقـلاب سـوّم“.

قـیـامـیـون واقـعـاً مـی پـنـداشـتـنـد کـه بـر اسـاس انـقـلابـی ایـسـتـاده بـاشـنـد. آن هـا تـأکـیـد مـی ورز یـدنـد، کـه هـیـچ وجـه اشـتـراکـی بـا کـسـانـی کـه درصـدد ” اسـتـفـادۀ مـجـدد از شـلاق تـزاریـسـم” بـود نـد، نـداشـتـنـد. ولـی آن هـا تـمـام پــل هــا بـیـن خـود و رژیـم را نـشـکـسـتـنـد، زیـرا هـنـوز امـیـدوار بــو

دنـد بـه تـوانـنـد بـا آن هـا ” وارد گـفـت و گـو شـونـد“.

جـسـارت کـرونـشـتـات بـیـش از آن بـود کـه بـرای تـروتـسـکـی و لـنـیـن قـابـل بـرتـافـتـن بـاشـد. بـلـشـویـک هـا یـک بـار بـرای هـمـیـشـه انـقـلاب را بـا حـزب کـمـونـیـسـت یـکـی دانـسـتـه بـودنـد، و هـر آن چـه تـفـاوت یـا تـغـایـری بـا ایـن افـسـانـه داشـت، از دیـدگـاه آن هـا تـنـهـا مـی تـوانـسـت ” ضـد انـقـلابـی” بـاشـد. ضـمـنـاً لـنـیـن اسـتـنـبـاط سـاده لـوحـانـه اش را کـه احـیـاء تـزاریـسـم یـگـانـه چـارۀ دیـکـتـاتـوری حـزب او بـود، حـفـظ کـرد. در 1921 دولـتـمـردان در کـرمـلـیـن تـقـریـبـاً بـه شـیـوۀ پـائـیـز 1956 بـحـث و اسـتـدلال کـردنـد: کـرونـشـتـات نـسـخـۀ اولـیـۀ بـوداپـسـت بـود.

بـا مـلـوانـان بـه صـورت ” گـاردیـسـت هـای سـفـیـد“، کـه دسـت اتـفـاق بـه مـداخـلـه گـران نـظـامـی و ” بـورس پـاریـس” داده بــودنــد ، رفـتـار شـد. آنـارشـیـسـت هـا گـلـدمـن و آلـکـسـانـدر بـرکـمـن(Aleks

ander Berkman)(1936- 1870)، کــه در 1919 از آمـریـکـا بـه شــوروی، ” مـیـهـن کـارگـران“، تـبـعـیـد گـشـتـه بـودنـد، ضـمـن یـک نـامـۀ رسـمـی بـاوقـار بـه گـریـگـوری زیـنـویـف(Grigorij Zinovjev) (مـقـتـ. 1936- 1883) بـیـهـوده عـطـف تـوجـه دادنـد، کـه اِعـمـال قـدرت ” صـدمـۀ حـسـاب نـاپـذیـری بـه انـقـلاب اجـتـمـاعـی وارد خـواهـد سـاخـت“، و مـصـرانـه از ” رفـقـای بـلـشـویـک” اسـتـدعـاء کـردنـد، کـه مـنـازعـۀ کـرونـشـتـات را از طـریـق مـذاکـرۀ بـرادرانـه پـایـان بـخـشـنـد. کـارگـران تـروریـزه شـده در پـتـروگـراد تـحـت وضـعـیـت اسـتـثـنـایـی نـیـز امـکـان پـشـتـیـبـانـی از کـرونـشـتـات و قـیـامـش را نـداشـتـنـد.

یـک افـسـر تـزاری سـابـق، مـارشـال بـعـد تـوخـاشـفـسـکـی(Tukhatjevskij)، وظـیـفـۀ فـرمـان دهـی یـک نـیـروی ارسـالـی مـتـشـکـل از افـراد بـه دقـت بـرگـزیـده شـده( بـسـیـاری از سـربـازان سـرخ از تـیـرانـدازی بـه هـمـطـبـقـه ای هـای خـود سـربـاز مـی زدنـد) را عـهـده دار گـردیـد. 7 مـارس بـمـبـاران کـرونـشـتـات آغـاز و ده روز مـتـمـادی ادامـه یـافـت. در آخـریـن اعـلانـیـۀ مـحـاصـره شـدگـان زیـر عـنـوان ” تـمـام دنـیـا بـدانـد!” گـفـتـه شـد: ” خـون بـی گـنـاهـان دامـنـگـیـر کـمـونـیـسـت هـا، ایـن دیــوانـگـان سـرمـسـت قــدرت، خـواهــد گـردیــد. زنــده بــاد قــدرت شــوراهــا!” مـحـاصـره کـنـنـدگـان ” یـاغـی گـری” را بـا قـتـل عـام عـیـاشـانـه سـرکـوب سـاخـتـنـد. گـلـدمـن، یـک شـاهـد عـیـنـی روی داد، در شـرح حـالـش سـرکـوبـی کـرونـشـتـات را ” فـاجـعـه” نـامـیـده، نـوشـتـه اسـت: ” 18 مـارس سـالـروز کـمـون پـاریـس در 1871 بـود، کـه دو مـاه بـعـد [از تـشـکـیـل] بـه دسـت [ لـوئـیـس آدولـف] تـیــرز(Thiers)[Louis – Adolphe][1877- 1797] و [گـاسـتـون، مـارکـی دِ] گـالـیـفـه(Galliffet) [Gaston, Marquis de][1909- 1831]، کـه سـی هـزار کـمـونـارد را قـصـابـی کـردنـد، سـرکـوب گـردیـد. جـنـایـتـی کـه در 18 مـارس 1921 در کـرونـشـتـات از آن تـقـلـیـد شـد.”

آنـارشـیـسـت هـا تـقـریـبـاً نـقـشـی در روی داد کـرونـشـتـات نــداشـتـنـد. کـمـیـتـۀ انـقــلاب در کــرو نـشـتـات از دو آنـارشـیـسـت، جـارتـشـوک(Jartsjuk)، کـه در 1917 در ایـجـاد شـورای کـرونـشـتـات سـهـیـم بـوده، و ولـیـن دعـوت پـیـوسـتـن بـه کـمـیـتـه را نـمـوده بـود، ولـی آن دو در آن تـاریـخ بـه دسـت بـلـشـویـک هـا بـه زنـدان افـکـنـده شـده بـودنـد. هـمـان گـونـه کـه ایـدا مـت(Ida Mett)(73- 1901) مـؤ لـف کـتـاب The Kronstadt Uprising, 1921( قـیـام کـرونـشـتـات، 1921) یادداشـت کـرده اسـت، نـفـوذ

آنـارشـیـسـت هـا تـنـهـا ” تـا حـدی بـود کـه آنـارشـیـسـم هـم چـنـیـن مـبـلـغ انـدیـشـۀ دمـوکـراسـی کـارگـری بـود.” و ولـیـن بـعـد در رابـطـه بـا اهـمـیـت قـیـام کـرونـشـتـات نـوشـت: ” کـرونـشـتـات نـخـسـتـیـن تـلاش کـامـلاً مـسـتـقـلانـۀ خـلـق بـرای آزادسـازی خـود از زیـر هـر یـوغـی و مـتـحـقـق کـردن انـقـلاب اجـتـمـاعـی بـود؛ تـلاشـی کـه مـسـتـقـیـمـاً (…) از سـوی خـود تـوده هـای کـارگـر، بـدون ” شـبـانـان سـیـاسـی“، بـدون ” رهـبـران” و بـدون ” قـیّـمـان” بـه عـمـل آمـد. و بـرکـمـن نـوشـت: ” کـرو نـشـتـات افـسـانـۀ دولـت کـارگـری را خُـرد و مـتـلاشـی سـاخـت؛ آن اثـبـات کـرد، کـه دیـکـتـاتـوری حـزب کـمـونـیـسـت نـمـی تـوانـد بـا انـقـلاب سـازگـار بـاشـد.”